نویسنده : یوسف موسایی
کارشناس ارشد مسائل انرژی
در ماه های اخیر ما شاهد افت شدید نفت بوده ایم تا جایی که در بخشی از مناطق دنیا ارزش ذخیره این ماده ارزشمند بی معنی شده است . در زمان وقوع بحران کرونا و آسیب های فراوانی که به صنعت نفت و گاز و پتروشیمی وارد شده است زنگ خطری برای تمام شرکت های نفتی دنیا به صدا در آورد تا حدی که افت شدید تقاضا و انباشت چیزی بالغ بر 1 میلیارد بشکه نفت مازاد در بازار، کاهش بی سابقه قیمت های حامل های انرژی را رقم زد . از این رو نداشتن چشم اندازی روشن از بهبود شرایط و نگرانی شدید ایجاد شده نسبت به افزایش مبتلایان به ویروس کرونا در سراسر جهان میتواند باز هم تقاضای سوخت را به شدت کاهش دهد . همچنین این در حالی است که افزایش تولید چند تولید کننده بزرگ تعادل بین عرضه و تقاضا را کاملا از بین برده اند که این موضوع باعث تغییر نگرش در شرکت های نفتی گردید . به همین منظور شرکت های نفتی دو سناریو را در دستور کار خود قرار می دهند :
1- شناخت دقیق از موقعیت فعلی و مدیریت بحران :
• اولین اقدام تشکیل یک تیم مدیریت بحران با استفاده از افراد متخصص و فنی حاضر در شرکت است تا شناخت دقیقی از موقعیت شرکت در بحران بوجود آمده داشته باشید .
• دادهای لازم از جمله سود و زیان شرکت در زمان بحران را به صورت کامل جمع آوری و آنها را مورد تحلیل و ارزیابی قرارداده و تحقیقات بازار را روی مشتریان و کارفرمایان شرکت به صورت گسترده انجام دهید و ارتباطات خود را با کارفرمایان بسیار گسترش دهید .
• یکی از مهمترین راهکارهای مدیریت هزینه های جانبی شرکت است و پایین آوردن درست این هزینه ها، به عنوان مثال طراحی کاتالوگ های فنی و هدفمند بر اساس نیاز مشتریان سازمان به صورت فایل های الکترونیکی .
• از درون به سیستم نگاه کنید به طوری که در زمان بحران باید مدیران ارشد ارتباط بهتری با پرسنل داشته باشند تا بتوانند گزارشات بروزتر و ایده های نو و راهکارهای عملیاتی جدید را از آنها بگیرند .
• به سلامت کارکنان سازمان بسیار اهمیت دهید و تمام دستورالعمل های بهداشتی را در سازمان ایجاد کنید و آموزش دهید، با ارائه بسته های بهداشتی و فرهنگی ( مانند کتاب رایگان ) سعی به تشویق رعایت مقررات در شرکت کنید .
• منابع انسانی سازمان را حفظ کنید .
• بحث دور کاری را به شدت در دستور کار شرکت ها قرار داده و با تهیه دستورالعمل های جدید شکل و ساختار مناسبی به آن ببخشید، دقت کنید چه میزان کار را می شود به دور کاری تبدیل کرد، از نرم افزارهای دور کاری استفاده کنید . ساختار دستورالعمل های برگزاری جلسات Skype فراهم کنید و کار کردن از راه دور را در دستور کار خود قرار دهید و تولید محتوا کنید . از مزایای دور کاری تعادل بهتر بین کار و زندگی می باشد یکی دیگر از ویژگی های دورکاری این است که آدم های بیشتری با هزینه کمتر استخدام می کنید .
• پس از بحران چیزی که باقی می ماند یادگیری درس های است که از آن بحران گرفته اید .
2- تغییر نگرش کاری در زمان پسا کرونا :
از این رو رفتارهای شرکت های نفتی دچار تغییر زیادی شده است . در این شرکت ها دیدگاه به درون سازمان تغییر کرده و تمامی تمرکز این شرکت ها برروی منابع انسانی خود می باشد . رویکرد شرکت های نفتی بزرگ دنیا به سمت مدیریت هوشمند است و کم کردن هزینه های جانبی اضافه و مدیریت منابع شرکت می باشد . از این رو تجربه کارمندان با ادغام برنامه نویسان شرکت تلفیق گشته تا با ساخت نرم افزارهای درون شرکتی، هم شرکت را چابک تر و سریع تر کنند و هم خطای انسانی را به حداقل برسانند . تغییر ساختار سرمایه گذاری در شرکت های نفتی امری بدیهی است و اگر این شرکت ها زیر بار تغییرات نروند دیر یا زود محکوم به فنا می باشند . شرکت های نفتی به این فکر افتادند که بازارهای خود را گسترش داده و از تک محصولی به چند محصولی و چندین خدمات متعدد روی آورند .
متاسفانه برخی از شرکت های نفتی از چابکی بالایی برخوردار نیستند و در بحران های مختلف زیان های زیادی می بینند . از این رو شروع به فعالیت های برون مرزی و همکاری با کشورهای مختلف دنیا بسیار حائز اهمیت می باشد این بدین معنا است که باید شرکت های نفتی ما از سیستم بازارهای متمرکز و داخلی Local به بین المللی تغییر کنند، تهیه پلن ها برای پرزنت کردن محصولات در تمام نمایشگاه های بین المللی به صورت ورک شاپ و با افزایش همکاری با شرکت های دیگر حتی با گرفتن پروژه های نفتی و گاز در کشورهای دیگر به صورت فاینانس بستر مناسبی در این زمینه خلق کنند . لازمه این کار تلاش بسیار زیاد در حوزه مدیریت پروژه و برنامه ریزی می باشد . انرژی های نو یکی دیگر از این نوع فعالیت ها است که بهترین بستر برای سرمایه گذاری می باشند شرکت های نفتی با زیرساخت های قوی که دارند به راحتی می توانند وارد این حوزه شوند و با سرمایه گذاری و تولید ملزومات این صنعت یک بازار بسیار خوب را برای خود به ارمغان بیاورند . از دیگر بازارهای جذاب در این دوره می توان به مطالعات در خصوص رضایت مندی مشتریان قبلی اشاره کرد این بدین معنی می باشد که با بررسی مجدد پلن های اجرا شده قبلی موارد و مشکلات را آشکار و برای بهبود عملکرد سیستم و بالا بردن راندمان به مشتری پیشنهاد های ارزشمندی ارائه گردد . از دیگر بازارهای جذاب برای شرکت های نفتی ارائه نرم افزارهای پیشرفته و آموزشی جدید است که میتواند علاوه بر فروش در بازارهای داخلی فرصت مناسبی برای صادرات نیز فراهم می آورد . در برخی از شرکت های نفتی بحث تحقیق و توسعه جایگاه ویژه ای ندارد از این رو سرعت بخشیدن به این بخش در دوران پسا کرونا بسیار حائز اهمیت می باشد . مخصوصاً بررسی موانع موجود در شرکت و پایش منابع انسانی و عملکرد افراد داخل سازمان، نگاه به درون سازمان یعنی بالا بردن مهارت های منابع انسانی و برگزاری کلاس های آموزشی درزمان پسا کرونا باید تمام برنامه فروش و هدف گذاری روی یک محصول که خاص و زود فروش است متمرکز گردد . همچنین بازاریابی شبکه ای نباید متمرکز بر همه پلتفرم ها باشد، با تحقیقات بازار و شناخت مشتریان خود بر یک یا دو پلتفرم متمرکز شوید . و به این نکته توجه داشته باشید که اتوماسیون در بازاریابی باعث کاهش هزینه می گردد .
به روز رسانی Website یکی از روش های بسیار موثر در معرفی محصولات و خدمات می باشد و سعی گردد محتوای آموزشی بیشتری در سایت قرار گیرد . این نکته را فراموش نکنید تمرکز بر تولید محتوا بسیار برای مشتریان سودمند می باشد . تولید محتوا فقط برای آگاهی و نهایتاً خرید نیست بلکه باید برای آموزش باشد . مشتریان و کارفرمایان اشتراک گذاری دانش را فراموش نمی کنند . با برگزاری نشست های فنی و تخصصی و ارائه راهکارهای جدید عملیاتی و کم هزینه نظرکارفرمایان را تغییر دهید . و در پایان، استفاده از هوش مصنوعی را هرگز فراموش نکنید و به شدت پیگیر حذف کارهای شرکت توسط نرم افزارهای تخصصی باشید زیرا با جایگزین کردن نرم افزار، شما هزینه های استخدامی و هزینه های جانبی خود را به شدت کاهش می دهید .
کلام آخر اینکه در سال 2008 نشریه فوربس تحقیق کرده است تمامی شرکت هایی که در زمان بحران به فعالیت خود ادامه داده اند پس از گذشتن از بحران 85% موفق تر بوده اند . با توجه به این نکته که بیرون آمدن از بحران های بوجود آمده کار بسیار پیچیده می باشد و نیاز به ایجاد کارگروهی ویژه در سازمان می باشد، اگر در این مورد کوتاهی شود سیستم بسیار آسیب می بیند یا حتی به مرز ورشکستگی کامل ختم شود . امید آن است شرکت های نفتی ایرانی با استفاده از تجربیات گذشته از این بحران ها نیز عبور کرده و مسیر موفقی برای خود رقم بزنند .