کت سانسور در نیروگاه ها تن کیست؟!

درحال حاضر مصرف انرژی کشور به شکل چشمگیری روندی افزایشی و درعین حال فرسایشی را طی می کند این موضوع به مثابه افزایش تولید به موازات مصرف است. به ویژه در صنعت برق که براساس آمار موجود ایران دوبرابر مصرف جهانی برق مصرف می کند این رقم خود گویای عمق فاجعه در نمودار انرژی کشور است. این درحالی است که عطش بازار مصرف شدت گرفته و مطالبه برق بیشتری دارد؛ بیت کوین بازها و گردانندگان مزارع ماینر از یک سو به مشتری ثابت برق تولیدی تبدیل شده اند و از سوی دیگر مصارف برق صنایع سیر صعودی را در پیش گرفته اند، خط صادرات برق نیز جزو لاینفک این سیرتعریف شده است، اگر فرض توسعه خودروهای برقی همانند سایر کشورها نیز دراین هزارتوی مصرف گنجانده شود باید اشل مصرفی را برای آینده نه چندان دور، چندین برابر کرد. قاعدتا در این افق ترسیم شده تولیدکنندگان و عرضه کنندگان انرژی باید مقیاس تولید را با یک جهش قابل توجه محاسبه و ظرفیت سازی کنند اما آنچه که در این بین مغفول مانده، صرفا نگاه تک بعدی به افزایش ظرفیت برق کشور است بدون توجه به سلامت نیروگاه های کشور.
هم اکنون ظرفیت تولید برق روی کانال 85 هزار مگاوات می چرخد که در این مقطع هریک از واحدهای تولیدی همچنان به احتراق سوخت موردنیازشان از گاز تا مازوت و گازوئیل می پردازند. از آن جایی که هر احتراق سوختی آلایندگی خاص خود را ایجاد خواهد کرد باید این میزان آلودگی به حداقل برسد. با این تفاسیر باید پرسید نصب فیلتر (اسکرابر) در نیروگاه های کشور تا چه میزان جدی گرفته شده است؟ آیا نظارت کافی و وافی در شیوه کار نیروگاه داران اعمال می شود؟ چه اقداماتی برای کنترل آلودگی های منشعب از دودکش نیروگاه ها صورت گرفته و تا چه میزان موفقیت آمیز بوده است؟ مخلص کلام چند درصد از کانالِ 80 هزار مگاواتی برق، مجاور نصب این تجهیزات در نیروگاه ها تولید می شوند؟. کافی است در باب جدی بودن این موضوع نگاهی به آمار در مقیاس جهانی انداخت؛ در سال 2017 بیش از دو سوم نیروگاه هایی که از سوخت فسیلی استفاده می کردند عملیات فیلتراسیون بر روی گازهای خروجی حاصل از احتراق انجام داده اند، که این امر به قوانین سختگیرانه ای باز می گردد تا نیروگاه ها از لحاظ میزان انتشارات آلاینده SOx ها شامل، NOx, CO2 ذرات معلق و فلزات سنگین مانند جیوه کاملا رصد و بررسی شوند. اهمیت فیلتراسیون نیروگاه ها به کاهش آلاینده های هوای کلانشهرها و شهرهای صنعتی باز می گردد امری که می توان مدعی شد امروز در حاشیه باقی مانده است. «اخیرا یکی از نمایندگان مجلس با شدت گرفتن آلودگی هوا خواستار این شد که اگر وزارت نیرو چاره ای جز استفاده از مازوت ندارند، حداقل نسبت به فیلترگذاری نیروگاه ها اقدام کند تا در کنار افزایش مصرف سوخت مازوت اثرات زیان بار آن کاهش یابد.»البته باید اشاره کرد که با این فیلترگذاری نه تنها مازوت بلکه آلایندگی سایرسوخت ها نیز به حداقل می رسد. همچنین در اظهاراتی مشابه نماینده مردم لارستان و عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز به تازگی گفته بسیاری از نیروگاه‌ها مقوله فیلترینگ را جدی نمی‌گیرند.

مدیرعامل مپنا : تصمیم نیروگاه داران در گروی ضوابط زیست محیطی است
عباس علی آبادی؛ مدیرعامل گروه مپنا به عنوان یکی از مهره هایی که در صنایع مختلف همچون توسعه نیروگاه های حرارتی و گازی دستی برآتش دارد در خصوص ضرورت فیلتراسیون دودکش نیروگاه ها می گوید : فیلتراسیون موضوع وسیعی است و مربوط به همه نیروگاه ها می شود. درخصوص عملکرد مپنا در این زمینه باید گفت در توربین های گازی، کاری که باید انجام می شد نصب مشعل های DLN بود. این مشعل ها در حال حاضر داخل کشور تولید می شود و به ساخت داخلی آن دست یافته ایم.
علی آبادی این توضیح را می دهد که DRY LOW NOX فیلترهای کاهنده گازهای NO2 و NO3 هستند که به آن ها گازهای خانواده NOX گفته می شود. وی معتقد است؛ در کنار ساخت این تجهیزات، کارفرمایان متناسب با ضوابط زیست محیطی آن ها را خریداری می کنند. این درحالی است که اگر جایی ضوابط زیست محیطی به آن ها ابلاغ نشود یا به عبارت دیگر تحکمی وجود نداشته باشد ترجیح براین خواهد بود که اقدامی برای پرداخت هزینه جهت تامین این تجهیزات صورت نگیرد، چرا که این موضوع برای کارفرما ارزش افزوده ای ندارد و صرفا تاثیرات زیست محیطی دربرخواهد داشت. به گفته علی ابادی درحال حاضر همه توربین های مپنا مجهز به تجهیزات DLN هستند. در نیروگاه بخار بخش دیگری از آلودگی ها که ناشی از احتراق سوخت می باشد از طریق اگزوز وارد محیط زیست می شود. بخصوص زمانی که از ماوزت استفاده می شود یا سوخت های دیگر بکار گرفته می شوند.
10میلیون یور هزینه برای فیلتراسیون نیروگاه
وی می گوید: درحال حاضر 40 درصد از برق دنیا در کشورهایی مانند چین، امریکا، روسیه و المان از طریق زغال سنگ تامین می شود منتهای مراتب با استفاده از تجهیزاتی می توان مقداری از این آلایندگی ها را جذب کرد که این امر برای نیروگاه اثر مطلوب می گذارد ولی در عین حال هزینه جانبی نیز برای کارفرما و صاحب نیروگاه ایجاد می کند. علی آبادی تاکید می کند: در ایران مقررات تکلیف می کند که این کار در تمامی نیروگاه ها انجام شود. معتقدم الزامات زیست محیطی باید به صورت تحکمی اجرا شود. البته او در ضمن توضیحاتش، صادقانه از اینکه چه تعداد نیروگاه مجهز به این سیستم هستند اظهار بی اطلاعی می کند ولی درخصوص میزان برآورد مالی برای نصب این تجهیزات در نیروگاه ها پاسخ می دهد: هزینه نصب این تجیهزات باتوجه به اینکه نوع توربین گازی باشد یا نیروگاه بخاری، تقریبا بین 5 تا 10 میلیون یورو محاسبه می شود.علی آبادی حسن ختام این گفتگو را به یادآوری این نکته اختصاص می دهد: وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست دراین پروسه باید به نیروگاه ها تکلیف کنند.
بخش خصوصی می تواند؟
باتوجه به اظهارات مطرح شده باید به چند نکته اشاره کرد: امروز زمامدار اصلی صنعت برق در تولید بخش خصوصی است سهم 60 درصدی این بخش درفرآیند مذکور موید این ادعاست. بخشی که برای تثبیت جایگاه خویش مطالبات خاص خود را دارد و با معضلات تامین منابع مالی دست و پنجه نرم می کند، ولی علی رغم وعده وعیدها اقدام خاصی برای سروسامان دادن به آن ها مشاهده نمی کند. مجهز کردن نیروگاه ها به این تجهیزات باتوجه به سهمی که بخش خصوصی در این صنعت در اختیار دارد باید برای آن ها توجیه و صرفه اقتصادی داشته باشد یعنی علاوه بر وجود مقرراتی که به قول علی آبادی باید جنبه تحکمی داشته باشد که نکته درستی نیز به نظر می رسد، باید زمینه برای تسهیل و تنفس این بخش مهیا شده تا باری از دوش مطالبات مالی آن ها نیز فراهم شود، این همان سیاست تشویقی است. پس منطقی تر این است که به چالش های این بخش رسیدگی جدی شود البته نه در حرف، تا اولا تولید کج دارو مریز برخی نیروگاه ها به خواب ابدی نرود و بعد با رجوع به مقررات موجود برای اجرا، نظارت ممتد برای تولید ایمن انرژی صورت بگیرد.
حال باید پرسید هزینه پنج تا ده میلیون یورویی برای نصب تجهیزات مذکور در راستای فیلتراسیون برای نیروگاه دار بخش خصوصی که از یک طرف ناراضی و گله مند از اوضاع مالی است، از بعد دیگر صادرات برایش کان لم یکن شده است و با توجه به توضیحات اخیر وزیر نیرو؛ رضا اردکانیان و اشاره ای که به جنبه ارزی و درآمدی صادرات برق توسط بخش خصوصی داشته است با این استدلال که «درآمد ارزی وزارت نیرو از محل صادرات برق بین تولید کنندگان تقسیم می‌شود اما اگر مجوز صادرات را به بخش خصوصی بدهیم چون منبع درآمد ارزی دیگری نداریم، درآمد صادراتی معطوف به چند نیروگاه و شرکت خواهد شد.» آب پاکی را روی دستان این بخش ریخت؛ با این اوضاع می توان انتظار متحمل شدن هزینه بر نیروگاه های خصوصی را داشت؟
از ظواهر امر اینگونه برمی آید که باز کردن گره کور آلودگی ناشی از احتراق سوخت درنیروگاه ها و مدیریت این جریان به سیاست گذاری و حل تعامل فی مابین این نهاد یعنی وزارت نیرو با بخش خصوصی باز می گردد تا فیلترینگ از سانسور نیروگاه ها به صورت کامل خارج شود. باید دید در اسرع وقت جنبه های تشویقی و سیاست های مدبرانه برای خارج از شدن از برزخ آلودگی در حیطه ای که شرح ماوقع آن گذشت، در نظر گرفته خواهد شد؟