افزایش قیمت و تقاضای جهانی نفت !

امیرعباس امامی - دنیای انرژی

*** امنیت انرژی و حملات سایبری به تاسیسات نفتی

در امریکا بیش از 80 درصد زیرساخت‌های انرژی توسط بخش خصوصی اداره و مدیریت می شود و دولت فدرال آمریکا کنترل خاصی روی نگهداری و نحوه مدیریت و اداره این تاسیسات انرژی که مربوط به بخش خصوصی هستند ندارد و بخش خصوصی خود مسئول محافظت و مدیریت تمامی عملیات مربوط به آن زیرساخت ها و تاسیساتی هست که اداره می‌کند . در حملات سایبری که ماه گذشته به خطوط لوله توزیع بنزین چند ایالت آمریکا انجام شد، چند نکته بسیار مهم اتفاق افتاد : در بین تصمیم گیران انرژی آمریکا و کسانی که کلان صنعت نفت از تولید تا توزیع را مدیریت می‌کنند چه در بخش های ایالتی و یا فدرال و همینطور در بخش خصوصی، همگی به این امر واقف شدند که تاسیسات حیاتی انرژی از جمله آب، برق و سوخت در آمریکا بر روی توانایی کامپیوتری، نرم افزاری و دیجیتالی تکیه خیلی بالایی دارند . بنابراین شکنندگی زیادی هم نسبت به حملات سایبری خواهند داشت . بر همین اساس پی بردند که لزوما مهم نیست که یک تأسیسات خیلی خاصی یا بزرگی مورد حمله قرار بگیرد که در حال حاضر تحت مدیریت حمایت‌های دفاعی سایبری هست، ولی حتی فرض کنیم حمله به یک خط لوله خیلی ساده که لزوما به خاطر اینکه در مقایسه با یک تأسیسات حیاتی تر از لحاظ دفاعی سایبری مجهز هم نباشد چه تبعاتی را می تواند ایجاد کند و چقدر مصرف کننده های نهایی به آن متکی هستند، بنابراین بعد از این حمله سایبری روی خط لوله ها در آمریکا در هر سه بخش ایالتی فدرال و خصوصی مقرر گردید که تمهیدات اساسی تر و جدی تری در مورد حملات سایبری و محافظت از آنها و عملیات های دیجیتالی این تاسیسات صورت بگیرد .

*** چشم‌انداز عرضه و تقاضای نفت در بلندمدت

انتظاری که وجود دارد این است که در دو سال آینده بازار با کمبود شدید عرضه نسبت به تقاضا روبرو باشد به دلیل اینکه تقاضا افزایش پیدا کرده و مردم یک سال و اندی مسافرت نرفته اند و با انجام واکسیناسیون های عمومی نیز سفرها آغاز شده است و اگر سورپرایز جدیدی در بازار اتفاق نیفتد که دوباره تقاضا را دچار مشکل نکند، انتظار میرود که قیمت ها مخصوصاً در بنزین به شدت افزایش پیدا کند و از نیمه دوم 2021 تا تمام سال 2022 ممکن است که قیمتها افزایش شدیدی داشته باشند . لذا با یک تقاضای شدید برای نفت هم روبرو خواهیم شد که تولیدکنندگان نفت توانایی برآورده کردن افزایش تقاضا را نخواهند داشت و دلیل چنین تصوری هم این است که با توجه به برنامه ای که اوپک برای افزایش تقاضا دارد و همچنین بازگشت ایران به بازار نفت، تقریباً همه مازاد تولیدی اوپک وارد بازار خواهد شد . نفت آمریکا هم به دلیل کاهش شدید قیمت‌ها در سال گذشته به خاطر بیماری کووید 19 و نگرش ریاست جمهوری جدید مبنی بر ارائه قوانین سختگیرانه برای افزایش تولید نفت شیل واکنش سریعی به این موضوع نشان نخواهد داد. بدین معنا که قبلاً قیمت ها بالاتر از میزانی فراتر می رفت سه ماه تا شش ماه بعد شاهد افزایش تولید نفت آمریکا بودیم، اما هم اکنون شاید یک سال طول بکشد تا نفت آمریکا به این موضوع واکنش نشان دهد. بنابراین اگر بخواهیم تاثیر نفت 70 دلاری را بر روی تولید نفت خام شیل ارزیابی کنیم، شاید 12 ماه طول بکشد، اما مسلماً شکی در این نخواهد بود که قیمت‌های نفت وست تگزاس اینترمدیت اگر بالای 65 دلار قرار داشته باشد به میزان هر ده دلار افزایش، تاثیر قابل توجهی روی رشد تولید نفت شیل آمریکا خواهد گذاشت . با توجه به این رشد، در سال 2022 ممکن است که همچنان قیمت‌ها بالا بماند و علت آن را هم می‌توان در سرعت بیشتر رشد تقاضا از عرضه جستجو کرد . با این حال چند نکته را هم باید مد نظر قرار داد که از جمله آنها سیاست های سبز و کربن زیرو است که هم در آمریکا و هم در جهان به شدت در حال پیگیری هستند و موجب کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت نفت خواهند شد، و همه این عوامل باعث میگردد تولید نفت محدودتر شده و در میان مدت قیمت‌های نفت نیز بالاتر باشند . اما هر اندازه که به سمت بلند مدت پیش می‌رویم بعد از سه یا چهار سال آینده و یا شاید زودتر به دلیل تغییرات سریعی که در تقاضای جایگزینی سوخت‌های پرکربن مثل نفت یا زغال سنگ می شود، می توانیم شاهد افزایش قیمت های گاز و همینطور جایگزینی سوخت های تجدیدپذیر شویم و به تبع آن شاهد کاهش تقاضای نفت گردیم . در پیش بینی چشم انداز بلندمدت سناریوها متفاوت خواهد بود، با کاهش تقاضای نفت در بلند مدت به هر صورت در بخشی از کاربردهای نفتی خصوصاً در پتروشیمی، تولید پلاستیک، دارو و لوازم آرایشی و ... همچنان جایگزینی در بین سوخت های دیگر وجود نخواهد داشت . بنابراین آن میزان تقاضای نفت در پتروشیمی همچنان به قوت خودش باقی خواهد ماند، حتی اگر که عمده مصرف نفت در بخش حمل و نقل جایگزین شود با این حال پیش بینی هایی که می شود این است که حتی در سبزترین سناریو، تقاضای نفت همچنان نزدیک به 70 میلیون بشکه در روز باقی خواهد ماند . این حجم از تقاضای  نفت در روز تقریباً عددی هست که نشان می‌دهد، اکثر تولیدکننده های نفتی اوپک همچنان تقاضا برایشان در بازار وجود خواهد داشت که نفت خود را تولید کنند . اما نکته‌ای که وجود دارد این است که اکثر کشورهای تولید کننده در اوپک هزینه های تولید نفت ناچیزی دارند و اگر قیمت‌های نفت به دلیل کاهش تقاضا تقلیل گردد، همچنان بعضی از این کشورها توانایی تولید نفت را خواهند داشت و احتمالاً بعضی از تمهیدات و قوانینی که برای تولید و استفاده از سوختهای پرکربن مثل نفت در قوانین بین‌المللی قرار داده می‌شود ممکن است که شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و تولید کننده ها را به سمت تقاضا برای نفت سبک تر و سفید تر مثل نفت شیل پیش ببرد و در درازمدت تقاضا و سهم بازار هم برای تولید کننده های اوپک و هم برای نفت شیل تا حدی وجود داشته باشد ولی رقابت برای حفظ سهم بازار بسیار سنگین خواهد بود

*** روابط دیپلماتیک ایران و عربستان و تاثیرات آن در تولید نفت و شرایط اوپک

روابط دیپلماتیک این دو کشور در حد مدیریت کردن اختلافات دو کشور و تعارضاتی که بین منافعشان خصوصاً در یمن هست کوتاه مدت باقی خواهد ماند و انتظار نمی‌رود که این روابط خیلی سریع برقرار گردد و صرفاً در حد تعادل به اختلافات دو کشور در منطقه منجر خواهد شد، حتی اگر هم این روابط دیپلماتیک به زودی صورت بگیرد مدیریت عربستان خصوصاً در اوپک بسیار هوشمندانه است و از روزی که شاهزاده بن سلمان به عنوان وزیر نفت عربستان انتخاب شده است، روش بسیارهوشمندانه ای را برای مدیریت این سازمان در نظر گرفته و من هم در ملاقاتی که با ایشان داشتم و در جلساتی که حضور دارم می بینم نقش خیلی هوشمندانه و مهمی در همبستگی بین اعضای اوپک ایجاد می‌کنند و با دقت خیلی زیاد سیگنال ها را به بازار ارائه می‌دهند. و همین عوامل در نهایت به نفع اهداف اوپک منجر شده است . شاهزاده بن سلمان نیز در مدیریت اوپک، از عبارات و جمله بندی هایی با دقت بسیار استفاده می کند که بیشترین تأثیر را روی الگوریتم های پیش بینی و قیمت‌گذاری نفتی دارد . بنابراین ایشان مدیر بسیار قدری هستند و حتی اگر روابط دو کشور ایران و عربستان خوب شود این ارتباط تهدیدی برای رابطه عربستان و اوپک نخواهد بود . اما به هر طریق، سیاست ها و استراتژی برنامه انرژی عربستان که از نزدیک آن را دنبال می‌کنیم، این کشور بسیار فراتر از اوپک برنامه ریزی کرده و آنها را عمل می کند و حضور عربستان در اوپک بیشتر یک حضور سنتی بوده و بر اساس نیاز امروز بازار نفت به عربستان و کشورهای تولید کننده اوپک، تجارت نفت انجام می گیرد، اما در زمانی که دنیا از وابستگی شدید به نفت عبور کند عربستان مسلما از هم اکنون برنامه ریزی مدیریت بازار را در قالبی فراتر از اوپک در شکل دادن است که بسیار جالب و تحسین برانگیز است .

*** تاثیرحضور ایران در بازارهای جهانی نفت پس از رفع تحریم ها

از چند ماه گذشته پالس ‌های مثبتی از تیم مذاکره کننده چه طرف آمریکایی و چه طرف ایرانی به بازار می‌رسید که مذاکره به احتمال زیاد و خیلی زود و مثبت به نتیجه می رسد و در سه ماهه اول 2021 با انتظار اینکه این مذاکرات تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران به نتیجه می‌رسد حضور سریع نفت خام ایران در بازار از لحاظ قیمتی لحاظ شده بود و زمانی که بازار به این نتیجه رسید که مذاکرات به زودی به نتیجه نمی‌رسد و حداقل تا قبل از سه ماهه دوم سال که انتخابات ریاست جمهوری ایران در آن زمان برگزار می شود سیگنال های مثبت مذاکرات تبدیل شد به این که احتمالا این مذاکرات به زودی صورت نخواهد پذیرفت و بنابراین شاهد بودیم که در ماه ژوئن قیمت ها شروع به افزایش کرد، البته افزایش قیمت نفت دلایل دیگری هم داشت مثل افت ارزش دلار و مهمترین آن رشد تقاضا. در مورد تحلیل بازار خرید و فروش نفت نیز باید گفت : تقاضا برای بنزین،  نفت، سوخت جت و در کل سوخت های فسیلی به علت واکسیناسیون همگانی و  ازدیاد مسافرتها مسلماً در نیمه دوم سال 2021 با سرعت بیشتری رشد خواهد کرد . بنابراین چنانچه ایران در نیمه دوم سال جاری میلادی وارد بازار نفت شود قیمت ها دچار تغییر خیلی خاصی نخواهد شد، به دلیل اینکه بازار در نیمه دوم سال در کمبود عرضه قرار دارد. در کل سازمان هایی که داده های انرژی را پیش بینی می کنند معتقدند، نزدیک به چهار و نیم تا پنج و نیم میلیون بشکه افزایش تقاضا را در 2021 که حجم بیشتر آن در نیمه دوم این سال اتفاق می افتد خواهیم داشت . و در کل میزان تفاوت عرضه و تقاضا بین یک تا یک و نیم میلیون بشکه می باشد و این مقدار عرضه کمتر از تقاضا خواهد بود . بنابراین اگر ایران بتواند به بازار برگشته و تحریم ها لغو گردد و ایران از لحاظ فنی بتواند به صادرات قبل از تحریم های دولت آقای ترامپ برگردد و صادرات خود را از چیزی که هم اکنون موجود است یک تا یک و نیم میلیون بشکه افزایش بدهد، بازار تا آخر سال دچار مشکل نخواهد شد به دلیل اینکه همین اندازه کمبود عرضه در بازار وجود خواهد داشت . حتی اگر کشورهای عضو اوپک تولیدشان را بر اساس برنامه ای که برای افزایش دارند، بیشتر نمایند . از سویی دیگر ذخایر جهانی نفت که در سال گذشته به دلیل کاهش شوک آمیز تقاضا به صورت تاریخی افزایش خیلی زیادی پیدا کرده بودند از ماه فوریه امسال به میزان متعادل میانگین پنج ساله خودشان کاهش یافتند .