جذب سرمایه گذاری برای توسعه میادین نفت و گاز و نوسازی تاسیسات سالخورده از نیازهای اصلی صنعت نفت است و به جرات می توان گفت هر کجا لوکوموتیو صنعت نفت به حرکت در آمده است باعث به حرکت اقتصاد هم شده است؛ جذب سرمایه داخلی در شرایط تحریم مدیریت صحیح منابع و میادین نفتی می‌تواند راهکار دقیق و مناسی برای مقابله با کاهش تولید نفت باشد.
ایران چهارمین ذخایر نفت دنیا را دارد و سرعت گرفتن روند گذار انرژی جهانی به سمت سوخت‌های کم کربن به همراه تاثیر پاندمی کووید ۱۹ روی تقاضا برای انرژی، پیش‌بینی‌ها درباره زمان پیک تقاضای جهانی برای نفت که پس از آن مصرف نفت به صورت دائمی کاهش پیدا خواهد کرد را جلو انداخته است. در نتیجه با توجه به شتاب گرفتن گذار به انرژی کم کربن، ذخایر نفت ایران در معرض ریسک تبدیل شدن به داراییهای کم ارزش (Stranded) قرار دارند. دو، سه دهه آینده فرصتی برای کشورهای دارنده ذخایر نفتی است از فرصت‌های باقیمانده در جهت تبدیل ذخایر نفتی خود به ثروت استفاده نمایند، فرصت توسعه نفت برای کشورهایی از جمله ایران همیشگی نخواهد بود، هرچند این سالها صنعت نفت کشور تحت تاثیر تحریم‌ها قرار داشته و باعث کندی در روند توسعه این صنعت شده است؛ در حال حاضر توسعه برای صنعت نفت یک انتخاب نیست و یک الزام است.
محسن حائری نژاد، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد اظهار کرد: در سال‌هایی که تحریم‌ها مانع افزایش تولید نفت ایران و جذب سرمایه‌گذاری و تکنولوژی شده است، رقیبان ایران در اوپک و منطقه‌ای به تعریف برنامه‌های افزایش تولید دست زده اند، امروزه عربستان سعودی، عراق، کویت، امارات متحده عربی ظرفیت مازاد تولید ایجاده کرده‌اند، همچنین تحریم‌ها باعث شده است کشورهای مانند عربستان سعودی، روسیه و عراق سهم بزرگی از بازار نفت را در میان مدت و بلندمدت برای خود تضمین کنند.
وی تصریح کرد: پس از گذشت یک سده هنوز هم نفت، نقش اصلی در اقتصاد ایران را دارد، نفت به عنوان موتور محرک توسعه صنعتی، اقتصادی و اجتماعی کشورمان، اهمیت و اولویت مضاعف دارد امید است مسیر فعالیت‌های توسعه ای صنعت نفت سرعت بیشتری و تبدیل ثروت به ارزش افزوده برای کشورمان همزمان با ارتقاء قدرت چانه زنی در معاملات بین‌المللی باشد.
وی بیان کرد: مطابق پیش بینی‌ها سوخت فسیلی تا دهه‌های آتی، مغلوب انرژی پاک می شود و اکسون موبیل پیش‌بینی کرد در صورتی که مقررات به منظور محدود کردن تاثیر انتشار گازهای گلخانه‌ای بر تغییرات جوی، به طور کامل اجرا شوند، تقاضای جهانی برای نفت تا سال ۲۰۴۰ افت چشمگیری پیدا خواهد کرد.
وی مطرح کرد: نفت به عنوان یک کالای تجاری با استریژی‌های ملی و سیاست و قدرت جهانی عجین شده است؛ اما تحولات جهانی و سرمایه گذاری در انرژی‌های تجدید پذیر آن را به چالشی برای کشورهای دارنده ذخایر نفت و گاز تبدیل کرده است، آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش سالانه «دورنمای انرژی جهان» پیش‌بینی کرد تقاضای جهانی برای نفت به میزان یک میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۵ رشد خواهد کرد و از آن به بعد به دلیل بهبود بهره وری سوخت و حضور خودروهای برقی بیشتر در جاده‌ها، کمتر خواهد شد.
وی با بیان اینکه، موسسه وود مک کنزی در گزارشی اعلام نموده است غول‌های نفتی در دهه فرارو سهم گاز طبیعی در سبد انرژی‌های تولیدی خود را افزایش خواهند داد گفت: هرچند در سایه تمایل سهامداران به کاهش انتشار کربن، نیم نگاهی نیز به انرژی‌های تجدیدپذیر خواهند داشت و اکثر شرکت‌های بزرگ نفتی با انتخاب راهبرد رشد تهاجمی، خواهان بهره‌گیری از مزایای پیشرو بودن در این عرصه و افزایش ارزش سهام خود هستند.
حائرینژاد افزود: اکثر شرکت‌های بزرگ اروپایی فعال در حوزه انرژی با هدف کاهش انتشار کربن و توسعه تولید و مصرف گاز طبیعی به عنوان پاک‌ترین سوخت فسیلی، سرمایه‌گذاری هنگفتی در توسعه این سوخت در دست اجرا دارند، در نشست سالانه شرکت بریتیش پترولیوم در ماه می‌سال جاری باب دادلی، مدیرعامل این شرکت اعلام کرد ما در حال گذار از بازار نفت به گاز هستیم و در عین حال به دنیایی با کربن کمتر می‌اندیشیم.
وی با اشاره به اینکه شرکت توتال برای بهبود جایگاه خود از ادغام و تملک شرکت‌های فعال در حوزه انرژی‌های پاک بهره می‌برد گفت: همزمان با کاهش تدریجی سهم نفت و افزایش سهم گاز طبیعی در سبد سرمایه‌گذاری اکثر غول‌های نفتی، چشم اندازهای مختلفی در مورد سهم انرژی‌های پاک از سرمایه‌گذاری در این حوزه نوظهور و بین ۶/۵ تا ۱۲ درصد ارائه شده است،اما در مجموع، شرکت‌های اکتشاف و تولید دنیا در افق سال ۲۰۳۵ میلادی ۳۵۰میلیارد دلار در توسعه انرژی‌های بادی و خورشیدی سرمایه‌گذاری خواهند کرد.
وی ادامه داد: آنچه آشکار است در دهه های آتی سوخت‌های فسیلی جایگاه اصلی خود را از دست خواهند داد و این موضوع مهم را نشان می دهد تولید حداکثری از میادین نفت و گاز در دوران حاضر ارزش خود را دارد،در دهه‌های آتی همچنان فرصت تولید نفت وجود ندارد و برداشت بهینه و بیشتر ذخایر متعارف نفت و گاز کشور، الزامی است که دستیابی به آن، در گرو حاکمیت مناسب و پارادایم‌های جدیدی بر صنعت نفت است.
وی خاطرنشان کرد: از طرفی ایران یکی از منابع مهم انرژی در دنیا بشمار می رود وجود میدان‌های عظیم نفتی و گازی ایران را به یکی از کشورهای ژئوپلتیک در منطقه تبدیل کرده است، پس از سالها صنعت نفت نقش اساسی در رشد و توسعه اقتصاد را دارد و بخش عمده درآمد ملی کشور را تامین می کند، از این رو روند شتابان توسعه اقتصادی و صنعتی در بسیاری از کشورهای جهان و ایران تا حدود بسیار زیادی به این صنعت ارتباط دارد.
وی عنوان کرد: ایران به عنوان یک کشور رو به رشد دارای منابع غنی و بزرگ نفت و گاز است و با این پتانسیل بالقوه انرژی، به دلیل همجواری با منابع انرژی دریای خزر و خلیج فارس و نیز دسترسی به آبراه‌های بین المللی، برای مبادله انرژی از جایگاه بسیار ویژه ای در جهان برخوردار است.
وی اظهار کرد: افق صنعت نفت ایران به گونه‌ای غیرقابل انکار با راهکارهای تدوین شده برای افزایش حجم تولید و توسعه پایدار صنعت نفت و گاز گره خورده است و حال آنکه بار مسئولیت بخش عمده‌ای از تولید کنونی نفت ایران بر دوش تعدادی از میادین سالخورده نفتی است؛ در این میان، به کارگیری روش‌ها و راهبردهایی همچون تولید ثانویه و ثالثیه، افزایش تزریق گاز برای فشار افزایی میادین قدیمی، به موازات اعمال راهکارهای مربوط به بهینه سازی مصرف و نیز ممانعت از اتلاف گسترده انرژی در بخش‌های مصرفی، می‌تواند حلقه توسعه صنعت نفت و گاز ایران را تکمیل کند.
وی با بیان اینکه نگاه فناورانه و تکنولوژی محور، مهم‌ترین عامل برای کاهش هزینه‌ها و افزایش قدرت رقابت‌پذیری در صنایع نفت و گاز است گفت: بدون شک عامل موثری که میزان تولید دردهه‌های آینده به آن وابستگی فراوانی دارد، تکنولوژی است؛ چگونگی ظهور و بروز تکنولوژی و نحوه به کارگیری آن، تعیین کننده میزان تولید درآینده صنعت نفت خواهد بود، تکنولوژی است که می‌تواند تحولات اساسی در صنعت جهانی ایجاد کند صنعت نفت نیز از پیشرفت این تکنولوژی بهره‌مند خواهد گشت.
به گفته وی، همچنین جذب سرمایه گذاری برای توسعه میادین نفت و گاز و نوسازی تاسیسات سالخورده از نیازهای اصلی صنعت نفت است و به جرات می توان گفت هر کجا لوکوموتیو صنعت نفت به حرکت در آمده است باعث به حرکت اقتصاد هم شده است؛ جذب سرمایه داخلی در شرایط تحریم مدیریت صحیح منابع و میادین نفتی می‌تواند راهکار دقیق و مناسی برای مقابله با کاهش تولید نفت باشد.
وی در پایان گفت: در نهایت می توان گفت توسعه این صنعت پس از سالها، تنها از راه شاهراه ارتقای فناوری و بهره‌مندی از ابزارهای نوین، به لحاظ صنعتی و در بعد کلان‌تر از منظر سیاسی و استراتژیک می‌گذرد، در دهه‌های آتی همچنان فرصت تولید نفت وجود ندارد و برداشت بهینه و بیشتر ذخایر متعارف نفت و گاز کشور، الزامی است که دستیابی به آن، در گرو حاکمیت مناسب و پارادایم‌های جدیدی بر صنعت نفت است. گلناز پرتوی مهر