تلاش برای متنوع‌سازی مسیر صادرات نفت در خلیج فارس وکاهش وابستگی کشورهای منطقه به تنگه هرمز، تردیدها درباره موقعیت استراتژیک اتی این تنگه را بیشتر کرده است.
به گزارش «انرژی امروز» از ایلنا، سفیر سابق ایران در عمان گفت: سواحل عمان عمیق است و کشتی‌های بزرگ می‌توانند حتی تا 100 متری ساحل پهلو بگیرند، به همین دلیل کشتی‌های اقیانوس‌پیما براحتی می‌توانند حتی بدون اسکله در سواحل این کشور آزادانه رفت و آمد کنند.
عمان برای دستیابی به اهداف چشم‌انداز اقتصادی خود در راستای تنوع بخشیدن به منابع درآمد ملی، در حال تبدیل شدن به یکی از مراکز اصلی ذخیره‌سازی استراتژیک و تجاری نفت در جهان است.
این کشور بدنبال جذب شرکت‌های نفتی بین‌المللی قصد دارد در سه ماهه ابتدای سال آینده پروژه پایانه «راس‌المرکز» را برای ذخیره نفت‌خام در خارج از تنگه هرمز راه‌اندازی کند.
مخزن نفتی راس‌المرکز می‌تواند جایگزینی برای صادرکنندگان انرژی که مایل به اجتناب از تنگه هرمز هستند، باشد، به ویژه در رویدادهایی که شاهد هدف قرار دادن کشتی‌ها در خلیج فارس بودیم. از همین روی شاید این پروژه برای سلطان‌نشین عمان و به طور کلی برای جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد.
این پروژه عمان در حالی اجرا می‌شود که عربستان هم هر چند مسیر اصلی صادرات نفتی‌اش از طریق تنگه هرمز است اما از سال 1982 میلادی خط لوله‌ای نیز ترتیب داده که صادرات را از طریق دریای سرخ ممکن می‌کند. این خط لوله شرق به غرب، در زمان جنگ ایران و عراق و در پی نگرانی سعودی‌ها نسبت به وضعیت بعضا بحرانی خلیج‌فارس ساخته شده و به این ترتیب مسیری جایگزین از طریق دریای سرخ و تنگه باب‌المندب برای خود آماده کرده‌اند.
در عین حال تهران نیز با اجرای خط لوله گوره-جاسک این پیام را به جهان مخابراه کرد که نه تنها پایانه خارک یک گلوگاه برای صادرات نفت ایران نیست بلکه آلترناتیوهایی در اختیار دارد که نه فقط نفت خود را از مسیری به نوعی اختصاصی و امن بلکه با قیمتی ارزان‌تر به مشتریان می‌رساند. با جمیع جهات این سوال مطرح است که آیا تنگه هرمز در حال از دست دادن موقعیت استراتژیک و حیاتی خود برای صادرکنندگان و واردکنندگان نفت است؟ آیا نفتی‌ها به دنبال ایجاد پروژه‌هایی جهت آفرهای جدید برای فروش بیشتر نفت هستند؟ آیا تلاش برای متنوع‌سازی مسیر صادرات که نه فقط به نفع فروشندگان است، برای ایجاد جذابیت برای خریداران برای دسترسی آسان‌تر به انرژی هم است؟ و یا اینکه همچنان مباحث سیاسی و ژئوپلیتیکی حرف اول را می‌زند؟
محمدجواد آسایش در گفت‌وگو با ایلنا، اظهار داشت: در کل جهان احداث یازده moderport تدارک دیده شده که بندر سلاله در عمان به عنوان یکی از moderportهای جهان خواهد بود و در آینده کشتی‌های اقیانوس‌پیما از این بندر عبور خواهند کرد و کشتی‌های کوچک نیز حمل و نقل منطقه‌ای خواهد داشت، قبل از انقلاب قرار بود بندر چابهار ایران moderport منطقه باشد که بدلیل ناهمخوانی سیاست‌های ایران و جهان؛ بعد از انقلاب به بندر سلاله عمان و مرکز ظفار تغییر پیدا کرد، دولت امارات هم تلاش کرد که جبل‌علی را به عنوان بندر بزرگ جهانی معرفی کند اما به دلیل اینکه عمق خلیج‌فارس کم است نتوانست این پروژه را اجرایی کند.
وی با بیان اینکه ظرفیت‌سازی‌های بنادر جدید و ایجاد مخازن ذخیره نفت نه تنها سیاسی نیست بلکه در راستای منافع اقتصادی کشورها است، خاطرنشان کرد: سواحل عمان عمیق است و کشتی‌های بزرگ می‌توانند حتی تا 100 متری ساحل پهلو بگیرند، برعکس خلیج‌فارس که کم‌عمق‌تر است کشتی‌های اقیانوس‌پیما براحتی می‌توانند حتی بدون اسکله در سواحل عمان آزادانه رفت و آمد کنند.
سفیر سابق ایران در عمان با اشاره به اجرای خط لوله انتقال نفت از گوره به جاسک از سوی ایران گفت: خود ما هم خط انتقال نفت را به جاسک انتقال دادیم چون این پایانه به اقیانوس دسترسی دارد و نسبت به بنادر خلیج اولویت دارد.
وی یادآور شد: قاعدتا مشتریان مخزن ذخیره نفت کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هستند، البته سعودی‌ها در خلیج‌فارس و هم دریای سرخ ساحل دارند ضمنا در حال احداث یک کانال از جنوب یمن هستند که قابل کشتیرانی باشد.
رضا میرابیان نیز در این باره به ایلنا گفت: عمان کشور نفت‌خیز نیست و عمدتا واردکننده نفت است، بنابراین با احداث این پایانه در واقع بدنبال یک تجارت و یا دپوی نفت است تا نفت کشورهای تولیدکننده خلیج‌فارس را تجمیع و در دسترس مشتریان خود قرار دهد و از این محل به درآمد دست پیدا کند.
وی افزود: در اصل عمان به دنبال این است که نقش یک ذخیر‌ه‌ساز و فروشنده را به عهده بگیرد و به درآمدی دست پیدا کند که فقدان نفت خود را جبران کند.
این کارشناس حوزه انرژی خاورمیانه در ادامه با اشاره به برنامه‌های عربستان و ایران برای کم کردن وابستگی به هرمز یادآور شد: عربستان چند سال است که نفت خود را از طریق امارات به خارج از تنگه هرمز منتقل می‌کند، طرحی هم که جمهوری اسلامی؛ در بحث خط لوله گوره-جاسک داشته مربوط به سال‌های قبل است که اکنون فاز اول آن هم اجرایی شده است.
وی بیان داشت: سیاست کلی عمان جذب خریداران است که نفت را از نقطه‌ای با امنیت بیشتر، نزدیک‌تر و با قیمت ارزان‌تر خریداری کنند و هم پیشنهادی به تولیدکنندگان نفت خلیج‌فارس مثل کویت، عربستان و عراق است که می‌توانند از این مخزن ذخیره‌سازی استفاده کنند.
میرابیان تصریح کرد: گرچه بخشی از نفت عربستان از خط لوله ینبوع و دریای سرخ و بخش قابل توجهی از راس‌تنوره در خلیج‌فارس و تنگه هرمز ارسال می‌شود، اما این مخزن ذخیره‌سازی نیز برای هر سه کشور یادشده می‌تواند مفید باشد.
وی تاکید کرد: اقدام ایران در زمینه احداث خط لوله گوره-جاسک نیز عرضه مناسب‌تر نفت به مشتریان و تفاوت قیمت حمل هم هرچند کم برای مشتریان موثر خواهد بود.