«ماشین که می‌خری به فکر هزینه‌ها هم باش.» این جمله را خیلی‌ها شنیده‌اند و اکنون بیشتر باید به آن تکیه کرد. جست‌وجوی خبرنگار «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد حداقل نرخ سرویس روغن ماشین‌هایی همچون پژو ۴۰۵ یا ۲۰۶ از ۳۰۰ هزارتومان شروع می‌شود. رقمی که برای ماشین‌های خارجی و شاسی‌بلند ۸۰۰ هزار تومان تعیین شده است. افزایش قیمت روغن‌های ماشین که نوعی فرآورده پالایشگاهی است از سال گذشته کلید خورد و از ابتدای سال حدود ۳۰ درصد به قیمت روغن‌های ماشین افزوده شد.
در نتیجه به سبب افزایش هزینه سرویس خودرو، مشاهدات ما حاکی از طولانی‌تر شدن دوره‌های تعویض روغن است. برای مثال صاحبان خودرویی که روی 6 هزار کیلومتر روغن را عوض می‌کردند الان ترجیح می‌دهند یک تا دو هزار کیلومتر دیگر صبر کنند و سپس برای سرویس مراجعه کنند؛ هرچند این کار عملا به موتور ماشین خسارت وارد می‌کند. همچنین تقاضا به سمت روغن‌های ایرانی و خارجی شرکتی کشیده شده است چراکه پس از تحریم‌ها روغن‌های برند خارجی اغلب «تقلبی شدند».
سرویس روغن چند؟
شاه‌اسماعیلی که تعویض روغنی دارد درباره شرایط دستمزدها می‌گوید نرخنامه اتحادیه کفاف نمی‌دهد و «اگر بخواهیم بر اساس نرخ اتحادیه کاسبی کنیم عملا باید در اینجا را ببندیم». به گفته این فروشنده قیمت انواع روغن موتور و وسایل مصرفی خودرو مثل فیلترهوا نسبت به پارسال بیشتر از 100 درصد رشد کرده است: «برای مثال قیمت یکی از روغن‌هایی که برای ماشین‌هایی مثل پژو 405 و پراید مناسب است از 100 هزار تومان به بالای 150 هزار تومان رسیده است. هزینه‌های دیگر هم جدا فشار می‌آورند.» شاه‌اسماعیلی می‌گوید: «هزینه اجاره‌بهای مغازه دوبرابر شده و دستمزد کارگر هم بیشتر شده است اما اتحادیه اصلا این هزینه‌ها را لحاظ نمی‌کند. پارسال ماهانه 10 میلیون تومان دستمزد کارگر می‌دادم امسال 17 میلیون تومان. پول این هزینه‌ها را باید از کجا دربیاورم؟ از همین مغازه دیگه.» به گفته این فروشنده معمولا با فروش اقلامی مثل «مکمل‌ها یا وسایل دیگری که استفاده از آن لزومی ندارد دخل را سرپا نگه داشته‌ایم وگرنه صرفا با تعویض روغن و فیلتر هوا چرخمان نمی‌چرخد». این فروشنده نرخ سرویس ماشینی مثل 405 را 280 تا 350 هزار تومان تعیین کرده است: «بسته به نوع روغن و فیلتری که استفاده می‌شود قیمت فرق می‌کند. برای مثال بیشتر افراد از بهران یا پیشتاز استفاده می‌کنند که قیمتش 160 هزار تومان است و با هزینه فیلتر هوا و روغن و دستمزد شاگرد 300 هزار تومان درمی‌آید.» مغازه شاه‌اسماعیلی در مرکز شهر است و «محصولاتی که ما استفاده می‌کنیم مناسب ماشین قشر متوسط است، معمولا ماشین‌های تولید داخل هستند که از روغن ایرانی هم استفاده می‌کنند. بعضی از روغن‌های خارجی درصد زیادی هم افزایش قیمت داشتند». این نرخ برای یکی از اتوسرویس‌های شمال شهر از 400 هزار تومان شروع می‌شود. اکبری که مسوول این مرکز است به «دنیای اقتصاد» می‌گوید دلیل این اختلاف قیمت «تفاوت هزینه‌ها است. مغازه‌ای که مرکز شهر فعالیت می‌کند مطمئنا از من هزینه کمتری دارد». این فروشنده کف هزینه سرویس خودرویی مثل 206 را 400 هزار تومان تعیین کرده «که معمولا با توجه به روغن و فیلتری که استفاده می‌کنند روی 450 تا 500 هزار تومان تمام می‌شود». هزینه سرویس ماشین‌های خارجی حداقل 50 درصد بیشتر است. اکبری درباره هزینه ماشین شاسی‌بلندی مثل پرادو می‌گوید: «میزان روغنی که ماشین‌های شاسی‌بلند مصرف می‌کنند بیشتر است. برای مثال تویوتا پرادو پنج لیتر و نیم روغن احتیاج دارد که با احتساب جنس خوب حدود 900 هزار تومان آب می‌خورد.» عددی که شاه‌اسماعیلی در مرکز شهر کف آن را 750 هزارتومان تعیین کرده است. همین‌طور هزینه سرویس روغن خودروهایی مثل کیا و هیوندای سواری از 600 هزار تومان شروع می‌شود و بسته به نوع سرویس تا 900 هزار تومان هم بالا می‌رود.
روغن‌های تقلبی
جست‌وجوهای «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد بیشترین تقاضا برای خودروهای ایرانی سمت روغن‌های پیشتاز یا بهران است. تقاضایی که برای ماشین‌های خارجی به طرف برندهای کاسترول و لیکومولی است. اکبری درباره شرایط روغن‌های خارجی در بازار می‌گوید: «قبلا روغن موتور هیوندایی از کره وارد می‌شد و به سبب کیفیت مناسبی که داشت از تقاضای خوبی برخوردار بود اما پس از تحریم‌ها دیگر وارد نشد. البته هنوز این برندها در بازار هستند اما ما استفاده نمی‌کنیم چراکه کیفیت قبلی را ندارد و اغلب تقلبی هستند.» فروشنده دیگری هم درباره روغن‌های خارجی می‌گوید: «جنس خوب در بازار کم است و نمی‌توان روغن تقلبی دست مشتری داد.
بعضی از برندهای روغن‌های خارجی مثل کاسترول در ایران پُر می‌شوند و ما هم از همان استفاده می‌کنیم. اگر از عامل خرید کنیم و تقلبی باشد دستمان به جایی بند نیست اما می‌توان به روغن‌های شرکتی اطمینان کرد.» شاه‌اسماعیلی قیمت چند نمونه روغن خارجی را مثال می‌زند: «برای مثال قیمت لیکومولی اصل حدود 300 هزار تومان بود که الان به یک میلیون تومان نزدیک شده است، آن هم تقلبی. هیوندای هم که از کره می‌آمد 200 هزار تومان فروخته می‌شد الان شرکتی آن به نزدیک 500 هزار تومان رسیده است.»
کیلومتر بیشتر
گفت‌وگوهای ما با فروشنده‌ها نشان می‌دهد با افزایش هزینه سرویس روغن، مردم دیرتر به اتوسرویس‌ها سر می‌زنند. شاه‌اسماعیلی دراین‌باره می‌گوید: «60 درصد مشتری‌های من ثابت هستند و ساکن همین محله. 80 درصد از مشتری‌هایی که روی 6هزار کیلومتر روغن را عوض می‌کردند الان بیشتر صبر می‌کنند و روی 7هزار تا 8هزار روغن را تعویض می‌کنند. آدمی که کارمند است نمی‌تواند هر 6 هزار کیلومتر بیشتر از 500 هزار تومان هزینه تعویض روغن کند.»
به گفته این فروشنده، معمولا مردم قوطی نیم‌لیتری روغن را در صندوق عقب نگه می‌دارند و «وقتی از 6هزار تا رد شد روغن سر موتور می‌ریزند که دیرتر به تعویض روغنی بیایند». به گفته فعالان این حوزه روغن خارجی قابلیت استفاده «تا 9هزار کیلومتر را هم دارد اما روغن ایرانی را باید سر 6 تا 7 هزار کیلومتر عوض کرد». در کنار روغن‌های تقلبی بازار، برخی از فروشنده‌ها اقدام به تعویض روغن داخل قوطی می‌کنند. برای مثال در قوطی روغن هیوندای روغن ایرانی است، به همین دلیل پیشنهاد می‌شود اگر به تعویض روغنی مراجعه می‌کنید که اطمینان ندارید حتما پلمب قوطی روغن پیشنهادی چک شود. همین‌طور با تعویض به موقع روغن عمر خودرو افزایش می‌یابد.