رویترز در گزارشی نوشت: وضع تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت و گاز ایران در سال ۲۰۱۸ این کشور را متاثر کرد اما فروش سوخت و پتروشیمی که ردگیری آن دشوارتر است، این‌طور نبود. ایرانی بودن نفت بر اساس نوع گرید و ویژگی‌های آن قابل شناسایی است و نفتکش‌های بزرگ به‌راحتی از طریق ماهواره قابل شناسایی هستند.آمار وزارت نفت و بانک مرکزی نشان می‌دهد ایران در سال ۲۰۲۰ در حوزه پتروشیمی و محصولات پتروشیمی به‌ارزش ۲۰ میلیارد دلار صادر کرد که دو برابر ارزش صادرات نفت بود. دولت ایران در آوریل اعلام کرد پتروشیمی منبع اصلی درآمدش بوده است.حمید حسینی، از اعضای هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی نیز به‌رویترز گفت: دنیا وسیع است و راه‌های فرار از تحریم بی‌شمار. قیمت‌های رقابتی و موقعیت ایران که نزدیک به‌خطوط کشتیرانی بزرگ دنیاست، محصولاتش را جذاب کرده است.همچنین خریداران فرآورده‌های پالایشی بسیاری  وجود دارند.

  صادرات زمینی سوخت

به‌علاوه ایران بخشی از صادرات نفت به‌همسایگانش را با استفاده از کامیون‌های حمل سوخت انجام می‌دهد که شناسایی آنها برای وزارت خزانه‌داری آمریکا دشوار است.در حالی که اکثر نقاط جهان تولید پالایشگاهی را در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ کاهش دادند اما طبق اعلام گمرک، صادرات بنزین ایران در سال ۲۰۲۰ به‌میزان ۶۰۰‌درصد رشد کرد و به‌هشت میلیون تن معادل ۱۸۰ هزار بشکه در روز رسید، در حالی‌که ایران تا سال ۲۰۱۸ واردکننده بنزین بود.به گفته حسینی، درآمد ایران از صادرات بنزین سه میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ برآورد می‌شود.یک منبع آگاه در وزارت نفت به‌رویترز گفت: تولید نفت ایران اکنون بین دو تا ۵/ ۲میلیون بشکه در روز است و حدود دو میلیون بشکه به‌پالایشگاه‌های داخلی و حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز به‌صادرات اختصاص یافته است. اگر تحریم‌ها رفع شوند ایران می‌تواند در مدت دو تا سه‌ماه تولید نفت را دو میلیون بشکه در روز افزایش دهد. تا پیش از وضع تحریم‌ها، صادرات نفت منبع اصلی درآمد ایران بود که در سال ۲۰۱۸ به‌دو تا ۸/ ۲میلیون بشکه در روز می‌رسید.رویترز به‌نقل از یک منبع آگاه در وزارت نفت ایران مدعی شد بنزین با کامیون به‌افغانستان و پاکستان حمل شده و از آنجا به ‌امارات‌متحده عربی ‌منتقل می‌شود.صادرات سوخت ایران به‌افغانستان در آگوست به‌درخواست طالبان ازسرگرفته شد. بازرگانان می‌گویند عراق و بعضی از کشورهای آفریقایی هم بنزین ایران را خریداری می‌کنند در حالی که چند محموله بنزین هم به‌ونزوئلا ارسال شده که مانند ایران عضو اوپک است.

 

 

  فروش خارجی محصولات پتروشیمی

بر اساس بولتن وزارت نفت، صادرات پتروشیمی از حدود ۲۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۹ به‌۲۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ افزایش یافت، در حالی که ظرفیت پتروشیمی ایران در همین مدت از ۷۷ میلیون تن به‌۹۰ میلیون تن افزایش یافت و در سال ۲۰۲۱ از ۱۰۰ میلیون تن فراتر می‌رود.به گفته منابع بازرگانی، ایران گاهی برای تشویق خریداران قیمت‌هایی را پیشنهاد می‌دهد که هزینه‌های حمل و بیمه را به‌همراه هزینه‌های اضافی برای مبادلات بانکی پوشش می‌دهد. این موارد هزینه محصولات ایرانی را حدود ۲۵‌درصد افزایش می‌دهد.حتی کشورهایی که به‌دنبال اجرای تحریم‌های آمریکا هستند گاهی برای توقف تمامی تجارت با ایران به‌مشکل برمی‌خورند. هند واردات اوره ایران را تحت‌فشار آمریکا ممنوع کرد اما آقای حسینی به‌رویترز گفت: فرآورده‌های ایرانی همچنان از طریق واسطه‌ها عرضه می‌شوند.شرکت‌های چینی خریداران اصلی گاز مایع (LPG)، متانول و بسیاری از فرآورده‌های دیگر ایران مانده‌اند. وزارت‌خارجه چین در بیانیه‌ای به‌رویترز اعلام کرد چین و ایران همواره اصول همکاری برابر، منصفانه و برد برد را دنبال کرده و در چارچوب قانونی بین‌المللی فعالیت کرده‌اند. چین با تحریم‌های یکجانبه آمریکا مخالف بوده و از آمریکا خواسته است این تحریم‌ها را رفع کند.جف مالت، متخصص متانول در شرکت تحقیقاتی IHS به‌رویترز گفت: اگر تحریم‌های بین‌المللی به‌طور کامل رفع شوند، صادرات ایران به‌جای اینکه عمدتا به‌چین روانه شود، به‌بازارهای سنتی بازمی‌گردد که شامل تایوان، ژاپن، کره‌جنوبی‌و اروپاست.یک تحلیلگر ارشد در این شرکت گفت: اگر تحریم‌ها رفع شوند، صادرات ایران به‌ویژه نفت کوره و LPG به‌آسیا افزایش خواهد یافت.