پارادوکس «نفت و توسعه»در گفت‌وگوی جهان اقتصاد با فرزاد کرمانی بررسی شد
حفاری نخستین چاه نفت ایران و خاورمیانه در سال ۱۲۸۷ در مسجدسلیمان به مخزن نفتی رسید. از همان سال تاکنون همواره چالشی بزرگ محل گفتگو و گاهاً بحث و جدل اندیشمندان در منطقه خاورمیانه و بالاخص کشور عزیزمان ایران بوده است، آیا نفت «عامل» توسعه کشورها بوده و یا «مانع» آن؟
فرزاد کرمانی، نایب رئیس اول کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد اظهار کرد: بارها و بارها در محافل تخصصی و یا حتی از عوام شنیده ایم که اگر کشورمان منابع و ثروت‌های خدادادی و در دسترسی مانند نفت و گاز را نداشت، عامه مردم و حاکمان بالاجبار و با تلاش مضاعف، روی به تکنولوژی و به تبع آن پیشرفت می آوردند و این موضوع عامل اصلی توسعه در کشور می گردید.
وی تصریح کرد: طرفداران این تفکر، بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی ازجمله آلمان، سوئیس، دانمارک، مالزی، کره جنوبی، سنگاپور، …. و به‌طور کلی کشورهای پیشرفته را شاهد می آورند و معتقدند که آنها با فقدان این منابع طبیعی، زندگی بهتر و راحت‌تری را تجربه می‌کنند و عقب ماندگی نسبی برخی از کشورهای متمول منطقه را نیز به حساب ذخایر با ارزش نفت و گاز آنها می گذارند.
نائب رئیس هیئت مدیره انجمن اپک ادامه داد: اینکه منابع طبیعی از نعمتی خدادادی تبدیل به بلای خانمان‌سوز تبدیل می‌شوند و به جای بهبود شرایط، آن را روزبه‌روز بدتر و وخیم‌تر می‌کنند، در ادبیات اقتصادی به نفرین منابع شهرت دارد، اما در این میان، هستند کشورهایی که با وجود دارا بودن منابع عظیم خدادادی، با نفرین نفت غریبه‌اند.
وی خاطرنشان کرد: درمجموع می توان گفت که استدلال‌های فوق‌الذکر اگرچه ممکن است شرط لازم برای توسعه و یا عدم آن باشند لیکن شرط کافی نخواهند بود، به‌نظر می‌رسد دیدگاه صحیح و مستدل، نگاه به ثروت ملی نفت و گاز به عنوان «موتور توسعه» است.
کرمانی بیان کرد: بسیاری از کشورهای عرب منطقه با رویکردهای جدید، ضمن استفاده از این موهبت الهی در بالا بردن «سطح زندگی و و رفاه عمومی» مردم، منابع مذکور را با «تعامل بیرونی و تدبیر داخلی» گره زده و عاملی برای «سرمایه-گذاری، ارتباط، ظرفیت‌پذیری و توسعه» کشورشان قرار داده‌اند.
به گفته وی، براساس تازه ترین رتبه بندی مدرسه اقتصاد «IMD» سوئیس، کشورهای امارات و قطر جزء ده اقتصاد رقابتی اول جهان بوده و عربستان هم با صعود قابل توجهی در این رتبه بندی مواجه گشته است و قطر بالاترین شاخص توسعه انسانی بین کشورهای جهان عرب را داراست.
وی بیان کرد: یکی از کشورهای دارای ذخایر نفتی دنیا خارج از محدوده منطقه‌ای، کشور نروژ است که می‌تواند به عنوان یک الگوی موفق مد نظر دولتمردان قرار گیرد، درآمد نفتی و مدیریت درست کشور نروژ، این کشور را به ثروتمندترین کشور جهان بدل کرده است.
وی عنوان کرد: نفت نروژ تنها ۵۰ سال پیش کشف شد اما ساختار اقتصاد نروژ که پیش از آن بر ماهیگیری و کشتیرانی بنا شده بود، هنوز هم پابرجا است.
وی با اشاره به اینکه تاکید و تصریح بر برنامه محوری و استفاده صحیح و راه‌گشا و تبیین تفکر تبدیل ثروت ملی نفت و گاز به «موتور توسعه» مدنظر است اظهار کرد: بدون شک عامل سیاست و نگاه استعمارگرایانه قدرت‌های بزرگ دنیا نیز می‌تواند تاثیر به‌سزایی در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری‌های کشور قدرتمندی چون ایران با ریشه‌های عمیق و انکارناپذیر در تاریخ داشته باشد و استعمار نوین توسعه و پیشرفت ملت متمدن و توانمند ایران را برنمی‌تابد.
نایب رئیس اول کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران تصریح کرد: با وجود «ظرفیت بالای نیروی انسانی متخصص ایرانی و رشد چشمگیر توانایی های فنی، مهندسی و اجرایی بخش خصوصی» و همچنین «تداوم منابع و ثروت ملی نفت و گاز»، در صورت اعمال سیاست‌های کلان متعالی و «استفاده حداکثری از ظرفیت‌های بخش خصوصی»، می‌توان «پارادوکس نفت و توسعه» را به گونه‌ای هدایت کرد که این ثروت ملی به «موتور رشد و توسعه، تعامل با دنیا و رفاه نسبی» منتهی گردد.
وی در پایان با بیان اینکه «سند ملی راهبرد انرژی کشور» سندی جامع و همه سویه برای مدیریت بخش انرژی کشور در یک بازه زمانی ۲۵ ساله تا افق سال ۱۴۲۰ است و اظهار داشت: دولت سیزدهم باید «سند ملی راهبرد انرژی کشور» را با هم‌اندیشی و ورود مستقیم بخش خصوصی و اولویت بالا، تدوین و به روزرسانی کند.