سهام خصولتی ها باید به بخش خصوصی واقعی واگذار گردد !

انجمن کارفرمایان پالایشگاهی در چه سالی و با چه هدفی تاسیس شد ؟
با توجه به بحث اجرایی کردن اصل 44 قانون اساسی، تعدادی از پالایشگاه های نفت کشور در همین خصوص واگذار شد . در سال 92 و با توجه به اینکه سهامداران این پالایشگاهها مجموعه های بازنشستگی های صندوق ها اعم از صندوق نفت، صندوق بازنشستگی کشوری، سهام عدالت و افراد حقیقی بودند، مدیران پالایشگاه ها برای پر کردن خلاء ارتباط با بخش خصوصی، به فکر تاسیس یک انجمن صنفی افتادند و تا سال 96 با کمک مدیران عامل و کارشناسان شرکت های پالایشی فعالیت خود را آغاز نمودیم . با توجه به سوابق اجرایی در نظر داشتم، این بنگاه اقتصادی با یک دید ملی اداره گردد، چرا که سرمایه ملی کشور و سودآور محسوب شده، و باید منافع سهامداران حفظ شده و صنایع پایین دستی نیز در جهت اشتغال پایدار توسعه یابد .
لذا با توجه به این مسائل، نگاه ما سودآوری صرف به این صنعت نبوده و بر اساس فرسودگی مجموعه های پالایشگاهی باید بازسازی و به روز شوند و از لحاظ کیفیت محصولات باید به سمت کیفی سازی و ارتقای آنها حرکت کنیم . خوشبختانه این امر در دو سه سال گذشته در تعدادی از پالایشگاه ها و در طرحهای توسعه ای محقق شده و به همین دلیل، شاهدیم که بنزین یورو 4 و یورو 5 تولید و منجر به کاهش آلایندگی کلانشهرها شده است. بحث دیگری که پیگیر آن بودیم ظرفیت افزایش پالایشگاه ها است . واقعیت امر این است که ما کشوری پر مصرف در حوزه سوخت هستیم و الگوی مصرفی ما در مقایسه با کشورهای دیگر جزو اعداد آماری بالا می باشد . با توجه به شرایط کرونا و کمتر شدن ترددها، ایران در حوزه سوخت بنزین به طور میانگین حدود 90 میلیون لیتر در شش ماهه سال جاری مصرف روزانه بنزین داشته است، اگر راه اندازی پالایشگاه های بزرگی چون ستاره خلیج فارس نبود، ما وارد کننده بنزین بودیم و با توجه به تحریمهای نفتی مشخص نبود اوضاع ما به چه شکلی حادث می شد.

پالایشگاهها در تامین طرح های توسعه ای خود چه اقداماتی کرده اند ؟
پالایشگاههای کشور به طور اعم برای طرحهای توسعهای و طرحهای نیمه تمام خود مشکلاتی از جمله تامین سرمایه دارند که متاسفانه بخش خصوصی اقبالی برای ورود به این حوزه از خود نشان نداده است
چنانچه این اعتماد در جهت سرمایه گذاری در حوزه پالایشگاه و پتروشیمی که توجیه اقتصادی دارد و سودآوری خوبی برای صاحبان سرمایه و سهام خواهد داشت برای بخش خصوصی به وجود بیاید بسیاری از مشکلات این صنعت ترمیم می گردد . یکی دیگر از مشکلات این صنعت، تکنولوژی است که با توجه به تحریم بیش از 85 درصد قطعات در داخل و مابقی به صورت واسطه ای از کشورهای خارجی تامین می گردد .از جمله کاتالیست ها و قطعاتی که پالایشگاه ها نیاز دارند .
یکی از مولفه های مثبت پالایشگاهها، کادر فنی است که پرانرژی و توانمند بوده و به طور مثال همین پالایشگاه هایی که عمر زیادی دارند توسط کارشناس ها و مهندسین ایرانی بازسازی و نگهداری می شود . در ده پالایشگاه کشور حتی یک کارشناس خارجی نداریم به این لحاظ ما توان صدور دانش فنی ساخت و راه اندازی پالایشگاه و پخش را به کشورهای منطقه داریم .

با توجه به تلورانس بالای مالی پالایشگاهها در بحث مالیات و ارزش افزوده به چه شکل انجام می گیرد ؟
بحث مالیات بر ارزش افزوده پالایشگاهها توسط انجمن پیگیری شد و با بیش از ده پیشنهاد در کمیسیون اقتصادی تصویب شد بر مبنای آن مقرر گردید در مواد و تبصره ها شفاف سازی شده و قابل تفسیر نباشد و این مصوبه هم اکنون ابلاغ شده و باید آیین نامه اجرایی آن نوشته شود . با توجه به اینکه سازمان مالیاتی می تواند هم از خریدار و هم از فروشنده مالیات بگیرد، در حوزه ما محصولات اصلی شش محصول است که تحویل پالایش و پخش می دهیم و بابت آن نفت خام می گیریم و معامله ای صورت نمی گیرد، یعنی ما فروشنده نیستیم، فروشنده نهایی محصول، پالایش و پخش است که مالیات باید از آنها گرفته شود ولی چون قانون، ابهام داشت بعضاً دیده میشد که از حسابهای شرکت های پالایشی سازمان امور مالیاتی مبالغ زیادی برداشت میکرد
بعضی اوقات جریمه های خیلی سنگینی را اعمال میکرد این را تفکیک کردیم و شش محصولی که پالایش و پخش ارائه می کند، خود مالیاتش را بدهد و فرآورده های ویژه ای که پالایشگاه ها می فروشند مالیات آنرا خودشان بدهند . در واقع شفافیتی ایجاد شد که این قانون نیز قابل تفسیر نباشد و حقی هم از مجموعه سهامداران ما ضایع نشود . این مصوبه از یکسال و نیم پیش عملیاتی شد و ابلاغ شد، سپس شورای نگهبان ایراداتی گرفت، اخیراً حدود سه ماه است که رئیس مجلس اعلام کرده به ریاست جمهوری و به وزارت اقتصاد نیز ابلاغ شده است .

با توجه به اجرای خصوصی سازی در کشور و خصولتی بودن پالایشگاهها، چرا هدفی برای خصوصی سازی واقعی این واحدها نمی گیرد ؟
این بستگی به سیاست دولت و مجلس دارد، اعتقاد داریم سهام خصولتی ها باید به بخش خصوصی واقعی و حقیقی واگذار گردد . زیرا وقتی خصولتی باشند وابستگی به بدنه دولتها داشته و سیاست گذاری و دیدگاه های دولتی اعمال نظر می شود . لذا انتظار می رود که خصولتی ها به سمت خصوصی سازی واقعی بروند و سازمانهای بازنشستگی و یا شستا و نظایر آن سهام هایشان را به مردم واگذار کنند .

مجلس کنونی چقدر راجع به این جریان همراهی میکند آیا آنها هم به این رویه معتقد هستند ؟
بله مسلماً مجلس کنونی نسبت به این موضوع موافق بوده و جزو قوانین مصوب خود در برنامه دارد و دستور مقام رهبری نیز در این خصوص به نوبه خود قابل توجه است . واگذاری شرکتهای دولتی و خصولتی به بخش خصوصی، سیاست کلی کشور است و از دولت جدید انتظار می رود که این سیاست را اجرایی کند نه در رابطه با حوزه نفت و پالایش بلکه در کلیه حوزه ها و در واقع دولت نباید بنگاهداری و تصدیگری بکند .

در بحث استاندارد سازی پالایشگاه های بزرگی نظیر خلیج فارس با توجه به اینکه قوانینی آماری نداریم که از بیرون نظاره گر باشد بر اساس استاندارد آلایندگی و خیلی از مسائل دیگر در چه جایگاهی قرار دارند ؟
آنچه که مسلم است ملاک و معیار ما ضوابط و قوانین خودمان هست و استاندارد سازمان استاندارد نیز مورد تایید است . ولی در حوزه نفت قطعاً سازمانهای بین المللی با آیتم هایی خاص خود ارزیابی می کنند . با این حال پالایشگاههای ما به لحاظ استاندارد بودن نمیتوان ادعا کرد همه آنها بلکه تعدادی از آنها مطابق استاندارد جهانی هستند .

ارتباط پالایشگاه ها و دولت به چه شکلی می باشد ؟
در بحث انرژی کشور ما بر اساس معیارهای انقلابی معذوریت ها و محدودیت هایی داشته و معذوریت و محدودیت هایی را نیز در بعد سیاسی برایمان ایجاد کرده اند، بنابراین ما نمیتوانیم در این قضایا ایدهآل فکر کنیم باید نسبی فکر کنیم . پالایشگاه ها در تولید، تحت فرامین دولت هستند و در واقع دولت نوع و حجم تولید را تعیین می کند بنابراین سیاست کلی این است که ما 85 تا 90 درصد محصولات اصلی را تولید کنیم و این بر اساس سیاستهای دولت است که پالایشگاه های ما تولید می كنند .

بحث کمبود گاز در زمستان که از همین الان نغمه سرداده اند از چیست ؟
در بحث کمبود گاز هم یکی از موارد می تواند پالایشگاه ها باشد، خطوط انتقال، چاه ها و مسائل داخلی شرکت ملی گاز ایران هم در موضوع اختلالات تولید و کمبود گاز در زمستان آتی دخیل هستند منتها شرکت های پالایشگاهی در واقع بر اساس نیازهایی که هست با دیگر مجموعه های دولت هماهنگ هستند . مثلاً نمونه آن ممکن است نوع سوختی که بخواهیم در زمستان استفاده کنیم بر اساس سیاست دولت تغییر کند که آن را باز در قانون مالیاتها دیدیم که اگر دولت به ما تکلیف کرد که مازوت استفاده کنیم، یا نفت کوره، دیگر نباید بابت آن آلایندگی جریمه کند چون خود دولت دستور داده است .

آیا دولت و یا وزارت نفت خودش را مرجع این راه حل ها می دانند یا اینکه از نظرات کارشناسانه پالایشگاه ها استفاده می کنند ؟
تا الان اعمال دستور از بالا به پایین بوده برای اینکه آنها دولتی بوده اند، الان هم آن دلبستگی و وابستگی وجود دارد و از طرفی به خاطر اینکه چند صدایی هم نشود و در جهت ایجاد وحدت رویه، سعی میکنیم سیاست هایمان هماهنگ باشد، از سویی هر پالایشگاه نباید مستقل عمل کرده و یکی از وظایف انجمن نیز همین است که پالایشگاه ها را با هم هماهنگ نماید . مثلاً در رابطه با فروش محصولات ویژه، هر پالایشگاهی یک نرخی ندهد، انجمن یک نرخی می دهد همه پالایشگاهها مکلف هستند آن را رعایت کنند یا همه پالایشگاهها مکلف هستند محصولاتشان را در بورس عرضه کنند .

حضور آقای اوجی در وزارت نفت چه تغییر و تحولاتی می تواند از لحاظ توسعه در پالایشگاه ها ایجاد کند ؟
پالایشگاهها با انتخاب آقای اوجی اظهار رضایت دارند، به دلیل اینکه آقای اوجی را از جنس خودشان می دانند . اوجی از کاردانی و کارشناسی و آچار به دستی تا سطح معاون وزیر در شرکت ملی گاز مسئولیت داشته است . بنابراین پالایشگاهها همکاری و تعامل بیشتری با وزارت نفت خواهند داشت و باید ببینیم رویکرد خود معاونین و مشاورین حوزه نفت چه خواهد بود .

یکی از مشکلات جامعه مصرف گرایی صرف ما در بحث بنزین است که با افتخار میگوییم 110 میلیون لیتر در روز میتوانیم تولید کنیم، آیا این به نوعی ترویج فرهنگ مصرف گرایی در کشور نیست ؟
ما تولیدکننده هستیم و وظیفه ما تولید است، سیاستهای فرهنگسازی مربوط به دیگران است ما هم نگرانی شما را داریم یعنی باید تا کی تولید کنیم، تا چه سقفی تا چه حدی باید تولید کنیم که جامعه اشباع شود . نگرانی این است که تولید باید با مصرف همخوانی داشته باشد . مسابقه بین تولید و مصرف نباید ادامه پیدا کند، هر چقدر تولید کنیم هر چقدر ماشین های غیر استاندارد تولید شود مصرف به تولید میرسد و حتی سبقت می گیرد . ما از دولت آقای رئیسی، وزارت نفت آقای اوجی و دیگر وزرا مثل صنعت و معدن و خودروسازها میخواهیم که ساماندهی کنند و به مدیریت سوخت اهمیت دهند، حالا میخواهد این سیستم کارت و یا سهمیه یا هر چیز دیگر باشد . راه حل پیشنهادی این است که دولت بیاید خودروسازهای داخلی را مکلف کند موتورها را پایه گازسوز کنند، یا مصرف 12 لیتر را به 6 لیتر اصلاح کند . در شرایط کنونی، بخش عمده سرمایه کشور را روزانه هدر می دهیم و آتش میزنیم . ما به جای 90 میلیون لیتر روزانه باید 45 تا 50 میلیون لیتر مصرف داشته باشیم این را باید دولت مدیریت کند، خودروسازها را مکلف کند، یا همین طرحی که مجلس در دستور کار دارد ماشین های هیبریدی، برقی و خودروهایی که گازسوز هستند وارد کشور کند و این مشکلی است که خود دولت باید آن را حل کند . ما به عنوان تولیدکننده بنزین با تمام ظرفیت در سه شیفت در حال تولید هستیم ولی نگران این هستیم که مصرف کننده ها از ما سبقت بگیرند و وارد کننده بنزین باشیم .

ما یکسری مشکلات مدیریتی در دولت و وزارت نفت داریم، تصمیمات جزیرهای بین وزارتخانه ها و یا احیاناً دستورالعملهای خلق الساعه داریم و خود تحریمی شرایط خیلی بغرنجی را ایجاد کرده که شاید عملاً تحریمهای خارجی اعمال نکرده است، در بحث پالایشگاهی آیا ما با همچین مسائلی مواجه هستیم ؟
بله پالایشگاه ها هم مشکلات متعدد را دارند، تا زمانی که اولویت دولت اشتغال در کشور نباشد چه دولت آقای رئیسی چه دولتهای دیگر و مجلس قطعاً نمی توان امیدوار بود که این مشکلات حل شود . بنابراین من احساس می کنم که حلقه مفقوده کشور ما بحث اشتغال است . ما وظیفه داریم همین اشتغال موجود را به عنوان اشتغال پایدار حفظ کنیم که در این حوزه 30 هزار نفر مشغول هستند . اولویت مجلس و دولت باید اشتغال با محوریت صادرات باشد .

اتفاقاً به صنایع پایین دست به این صورت توجه خاصی نمیشود که منبع بزرگ اشتغال زایی هستند .
باید واحدهای کوچک ما چه صنایع پتروشیمی و چه صنایع وابسته به خوراک، پشتیبانی گردند، در همین زمینه پیشنهاد رگولاتوری صنایع نفتی که توسط اتحادیه اوپکس داده شد، اولین نفری که امضا و مکاتبه کرد انجمن ما بود . چرا تولید کننده باید نگران خوراک خود باشد من وقتی لوبکات و وکیوم باتوم گران شد به معاون اول رئیس جمهور نامه نوشتم که مگر می شود تولید کننده شب بخوابد و صبح بیدار شود و خوراکش 40 درصد گران شود . به هر حال صفر تا صد این موضوع در اختیار انجمن و پالایشگاه ها نیست . این همان موانع و راهکارهایی است که مجلس و دولت باید پیش روی تولید کننده بگذارد که تولید کننده های خرد با تعدادی کارگر تعطیل نشود . نوع نگاه ما این است که ما باید حمایت کنیم ولی این در اختیار ما نیست .
در بورس کالا ما با مدیریت عرضه مواجه هستیم، شرایطی ایجاد میشود که عملاً رقابت ناسالم ایجاد می شود سقف رقابت بعضی اوقات تا 130 درصد برای تامین خوراک بالا میرود .
ما هم به این شرایط اعتراض داریم مقصر کسانی هستند که در یک انجمن و یا اتحادیه با هم رقابت می کنند، ما که رقابتی نداریم، بعضی محصولات ما بر اساس قیمت پایه عرضه می شود و بر اساس همان قیمت پایه فروش می رود و هیچ اعتراضی هم نمیکنیم .
پالایشگاه ها از همه این موضوعات مبرا هستند ؟
بله من دارم عرض می کنم یعنی شما باور ندارید .

واحدهای تولیدی می گویند خود پالایشگاهها در بحث ارتباط با بورس دارند رقابت می کنند .
نه اینطور نیست من همیشه گفته ام چرا با هم رقابت می کنید، چرا خودزنی میکنید، چرا یک محصولی که میتوانید ارزان بخرید میروید گران می خرید و رقابت می کنید و قیمت بالا می رود . این سازوکار بورس است به ما ربط ندارد، ما محصولاتی داریم که در طول یک سال بر اساس قیمت پایه فروش رفته است .

واقعاً چرا نباید تعاملی بین واحدهای تولیدی، بورس و پالایشگاهها باشد که بشود این جریان فروکش کند .
خوب تعامل وجود دارد منتها سازوکار بورس این است که آنجا کالایی که عرضه می شود اگر رقابت بخورد رقابت آن قانونی است . اما عقل اقتصادی ایجاب می کند اعضای انجمنها و اتحادیه ها در این گردونه با هم رقابت بی دلیل نکنند .

یعنی عدم رقابت آنها منجر به این می شود که قیمتها واقعی شود ؟
بعضی از واحدها ممکن است از جایی حمایت شوند ولی سازوکار بورس همین است . اگر رقابت نخورد با قیمت پایه به فروش میرسد چون ما هم پول احتیاج داریم عرضه کننده هم می خواهد بفروشد، نمی خواهد دپو کند، محصولات نفتی را نمی توانیم نگه داریم . بعضی اوقات میگوییم بیایید بخرید تا انبارم خالی شود چون اگر انبار خالی نشود نمی توانیم تولید کنیم و باید آن واحد را تعطیل کنیم .

تعهداتی هم پالایشگاهها به واحدهای پایین دست دارند .
باید رگولاتوری و تعهد در صنایع نفتی ایجاد شود . مسئولین ذی ربط پیگیر باشند، ما هم استقبال میکنیم و تا این جریان رگولاتوری ایجاد نشود، این شرایط نابهنجار هم اینگونه خواهد بود .

آیا پالایشگاهها عرضه خارج از بورس دارند ؟
نه پالایشگاه هایی که با ما کار می کنند نمیتوانند یک لیتر یا یک تن محصول خارج از بورس عرضه کنند .

اتفاقاً محل مناقشه در بحث روغن است روغن پایه ای که قرار بود در اختیار بورس کالا قرار بدهند کمتر و یا اصلاً عرضه نمی شود منظور همان چهار پالایشگاه روغن سازی است .
این مربوط به همان چهار پالایشگاه میباشد، ما هم ممکن است نسبت به عملکرد آنها اعتراض داشته باشیم، ما لوبکات تأمین میکنیم، خوراک آنها را 100 درصد تامین می کنیم، تضمینی به آنها ارائه می دهیم یعنی تا آن ها خرید کرده باشند به کسی حتی در بورس نمی فروشیم . بنابراین کار ما صددرصد درست و هیچ نقطه ابهامی ندارد . حالا آنها روغن پایه را به خارج صادر می کنند، می فروشند یا مجوز میگیرند قیمت خود را افزایش می دهند که در نیمسال دوم سال قبل 52% مجوز گرفتند، امسال هم 40% افزایش قیمت دادند در مجموع 92 درصد افزایش قیمت دادند، این را باید از خودشان سوال کنید، باید از دولت سوال کنید ما لوبکات را انحصاراً به روغن سازها می دهیم تا مردم عادی روغن را گران نخرند، همچنین در بخش حمل و نقل هم گران نخرند. ما به عنوان تامین کننده آنها یک ریال افزایش قیمت نداشتیم .

پالایشگاه ها در کشور ما با این شرایطی که الان دارند شرایط متوسط، ضعیف و یا عالی هستند ؟
از هر لحاظ از نظر تولید و اشتغال زایی وضعیتمان خوب است، اشتغال پایدار را حفظ کردیم، حدوداً 30 هزار نفر در این حوزه مشغول به کار هستند . تولید از لحاظ کیفی قابل مقایسه نسبت به پنج سال گذشته نیست، کیفیت ها بالا رفته و از لحاظ کمیت ما سال 97 وارد کننده بودیم و بنزین محصول اصلی را وارد می کردیم، از نیمه دوم سال 97 تا الان حتی صادرکننده بنزین، گازوئیل و سوخت هواپیما هستیم . بنابراین وضعیت خوبی است و برای تداوم مطلوبیت کار و حفظ پالایشگاه ها نیازمند سرمایه گذاری هستیم .