ایجاد تعادل در بازار کالاها با وجود نوسان شدید نرخ ارزهای معتبر در ایران و همچنین کمبود و کاهش عرضه ارز، اقدام اصلی دولت در چند ماه گذشته بوده است. این هدف استراتژیک دولت در این ماهها به اندازهای اهمیت پیدا کرده است که سیاستهای ارزی را تابعی از سیاستهای تجاری کرده و رابطه این دو سیاست بیش از هر زمان دیگری نزدیک شده است. مسوولان سازمان تجارت ایران پس از بررسی تجربه چند ماه گذشته محدودیتها و ممنوعیتهای صادرات و واردات را نهایی کردهاند.
رییس سازمان توسعه تجارت روز گذشته از تهیه فهرست نهایی محدودیتهای صادراتی و وارداتی خبر داد. فهرستی که به گفته او، با رویهای با ثبات، استمرار مییابد.
به گفته حمید صافدل، با توجه به مذاکراتی که با نمایندگان بخش خصوصی انجام شده، تغییرات لازم در چارچوب تجاری کشور ایجاد شده و چارچوب جدید محدودیت صادرات و واردات عملا تثبیت شده است. این نخستین باری است که سیاستگذاران تجارت خارجی کشور از تثبیت محدودیتهای صادراتی و وارداتی و فهرست اقلام تجاری کشور خبر میدهند. پیش از این و از اوایل تابستان امسال، تغییرات فهرست محدودیتهای تجاری کشور با توجه به اولویتبندیهای 10 گانه ارزی کلید خورد و پس از جابهجایی مکرر اقلام صادراتی و وارداتی بین اولویتهای سه تا 10 (فقط اولویتهای اول و دوم یعنی اقلام اساسی و دارو ثابت ماند)، عملا این نخستین بار است که رییس سازمان توسعه تجارت به طور شفاف اعلام میکند که فهرست اقلام صادراتی و وارداتی نهایی و تثبیت شده است.
این خبر بیش از همه برای بخش خصوصی خوشایند است؛ چراکه فعالان اقتصادی بارها و بارها در گفتوگوهای خود، از تغییرات مکرر سیاستهای ارزی گله کردند و خواستار ثبات در فهرست اقلام تجاری کشور شدند.
بنا بر آخرین تغییرات در فهرست اقلام تجاری، گروه اول این ردهبندی را کالاهای اساسی و نهادههای تولید غذا تشکیل میدهند که قرار است ارز مرجع بگیرند و کماکان نیز دولت به آنها ارز 1226 تومانی تخصیص میدهد.
اولویت دوم دارو و تجهیزات پزشکی ضروری هستند که آنها نیز همچون اولویت اول، همچنان از ارز مرجع برخوردار میشوند و اولویت سوم را نیز مواد اولیه بخش کشاورزی و مواد اولیه پایه صنعتی دربرمیگیرند. اولویت 4 را قطعات منفصله خودرویی و مواد شیمیایی تشکیل میدهند که در اتاق مبادلات ارزی در کنار گروه 3 ارز از بانک مرکزی به قیمت دو درصد زیر بازار دریافت میکنند. اولویت 5 و 6 نیز از یک جنس هستند و اجزا و قطعات و تجهیزات صنعتی را تشکیل میدهند که با توجه به اینکه جنس آنها به هم نزدیک است، در اتاق مبادلات ارزی ارز میگیرند، البته ردیف 5 تعرفههای بالاتری برای ورود دارند. ردیف 7 هم شامل اجزا و قطعات و ماشین آلات خطوط تولیدی است که احتمالا از روزهای آینده در اتاق مبادلات ارزی، ارز دریافت خواهند کرد، ضمن اینکه اولویت 8 را ماشین آلات سواری کممصرف و ماشین آلات راهسازی و حملونقل عمومی تشکیل میدهند.
بر اساس این گزارش، اولویت 9 شامل ماشینآلات سواری پرمصرف، لوازم خانگی ضروری، موبایل و رایانه و اجزای آن هستند که هنوز تکلیف خاصی برای اختصاص ارز در اتاق مبادلات ارزی ندارند. اولویت ده را نیز کالاهای غیرضروری مثل لوازم خانگی غیرضرور، اسباببازی، وسایل تزئینی و لوکس تشکیل میدهند که ثبت سفارش آنها عملا متوقف شده است.
اولویت اول شامل کالاهای اساسی نظیر گوشت قرمز، گوشت مرغ، گوسفند زنده، جو، ذرت، دانه سویا، کنجاله، روغن خام، شکر خام و شیرخشک صنعتی، اولویت دوم شامل کالاهایی نظیر داروهای ساخته شده، مواد اولیه دارو و تجهیزات پزشکی که در داخل کشور تولید نمیشود، اولویت سوم شامل حیوانات زنده، بذور، گاو شیری، جوجه یک روزه، جوجه یک روزه تخمگذار، جوجه اجداد، تخم مرغ SPF برای تهیه واکسن، کود، دانه کتان و سموم، اولویت چهارم شامل کالاهایی نظیر کائوچو، لاستیک کامیون، پنبه، الیاف مصنوعی، آلیاژها، قطعات منفصله، ماشینآلات راهسازی و گرانول و اولویت پنجم شامل رزینها، روانکنندهها،کربنات منیزیم، سنگ منیزیم، سنگ فلزات، زغال سنگ، گازهای کمیاب، سولفاتها، ماشینآلات چاپ و تراکتور است. همچنین اولویت ششم شامل کالاهایی نظیر نشاسته، روغن زیتون، روغن جلا، لاکتوز، گلوکز، کربناتها، میلگرد، ماشینآلات راهسازی، روغنهای صنعتی، اولویت هفتم شامل توتون، تنباکو، اتصالات زانویی، دوربین عکاسی، اولویت هشتم شامل انواع عصارهها، لامپها، ریشتراشها، ماشینآلات خاکبرداری، یخچالفریزر، لاستیک سواری، ماشین رختشویی، ماشین ظرفشویی، اولویت نهم شامل تخم پرندگان، ادویهجات، کاغذ سیگار و کالاهایی از این دست و اولویت دهم شامل سایر حیوانات زنده، مرغ، خروس، اسب، گوشت پرندگان، کاغذ دیواری، موبایل، خودروی سواری، سیگار برگ، کیف، چمدان و لباس است. بر این اساس، رییس سازمان توسعه تجارت به طور رسمی از تثبیت این فهرست خبر داده و اعلام کرده که دیگر تغییری در فهرست مذکور اعمال نخواهد شد.
محدودیت و ممنوعیت یک درصد صادرات
البته آن طور که کیومرث فتحالله کرمانشاهی، معاون کل سازمان توسعه تجارت به «دنیای اقتصاد» میگوید: محدودیتها و ممنوعیتهای صادراتی بر اساس فهرستهایی که بیش از یک ماه پیش تهیه شده بود، نهایی شده و تغییر نخواهد کرد؛ به این ترتیب که 34 قلم کالای صادراتی مشمول ممنوعیت، 39 قلم کالای صادراتی مشمول محدودیت یعنی پرداخت عوارض میشوند. همچنین کالاهای وارداتی نیز به 10 گروه تقسیم شدهاند که ثبت سفارش تمام آنها به جز کالاهای گروه 10 آزاد خواهد بود. به گفته کرمانشاهی، 73 قلم کالای صادراتی مشمول ممنوعیت و محدودیت تنها یک درصد از کل 7 هزار ردیف تعرفه صادرات کشور را شامل میشود که این به معنای تاثیرپذیری بخش کوچکی از تجارت خارجی ایران از ضوابط سختگیرانه تجاری است. او افزود: در جلسههایی که با فعالان بخش خصوصی و بازرگانان نیز برگزار شد، نگرانیها در این مورد از بین رفت و از این رو دیگر تغییری در سیاستهای تجاری کشور انجام نخواهد شد. معاون کل سازمان توسعه تجارت دلیل دستورالعملهای جدید در حوزه صادرات را جلوگیری از خام فروشی و در نتیجه خروج مواد اولیه تولید از کشور عنوان و اظهار کرد: به این ترتیب شاهد افزایش اشتغال و ارز افزوده صادرات کشور خواهیم بود. کرمانشاهی در مورد فهرست نهایی شده اقلام وارداتی نیز یادآوری کرد: از میان 10 گروه کالایی کالاهای گروه یک و دو که شامل کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی هستند، از ارز مرجع برخوردار میشوند. کالاهای گروههای 3 تا 9 از اتاق مبادلهای ارز میگیرند که البته هنوز ارز با نرخ مبادلهای به گروه 9 نرسیده است و ثبت سفارش کالاهای گروه 10 نیز انجام نمیشود. او گفت: فهرست کامل کالاهای مشمول ممنوعیت و محدودیت واردات و صادرات در سایت سازمان توسعه تجارت به نشانی www.tpo.ir قابل مشاهده خواهد بود.
تغییر شیوه پرداخت مشوقهای صادراتی
اما صافدل، معاون تجارت خارجی وزیر صنعت، معدن و تجارت در عین حال درباره مشوقهای صادراتی، با بیان اینکه در ابتدای امسال نزدیک به 30 میلیارد تومان مشوق صادراتی پرداخت شده است، گفت: از ابتدای امسال اعلام کرده بودیم که مشوقهای صادراتی نقدی پرداخت نمیشود. به گفته او، در بعضی پروژههای زیرساختی، کمکهایی برای تکمیل آنها پرداخت شده که رقم آن نزدیک به 30 میلیارد تومان است. صافدل با بیان اینکه در پایان سال نیز به پروژههایی مثل مهر ماندگار مشوقهای صادراتی پرداخت میشود، خاطرنشان کرد: مشوقهای صادراتی به جای نقدی به صورت حضور در هیاتهای تجاری، اعزام آنها و غیره خواهد بود. او تصریح کرد: در پایان سال نیز حدود 30 میلیارد تومان مجددا مشوقهای صادراتی به پروژههای زیرساختی مثل مهر ماندگار پرداخت میشود.
عکس: نفیسه آفرینزاد