بخش خصوصی می تواند ایران را “هاب انرژی” منطقه کند !

کمیسیون انرژی اتاق تاکنون به چه دستاوردهایی در حوزه انرژی دست یافته است ؟

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای که این کمیسیون توانسته است به آن دست یابد، ممانعت از حضور افرادی خارج از حیطه انرژی به عنوان نماینده در جلسات حاکمیتی و دولت‌ها بوده است و در موضوعاتی نظیر ال ان جی، پتروشیمی، نفت و برق و تجدیدپذیر ها که در هیئت دولت مطرح می‌شد و نظر بخش خصوصی حائز اهمیت بود، کمیسیون انرژی اتاق حضوری فعال داشت . دستاورد بعدی نظرات تجمیع شده و بسته پیشنهادی مشخص با راهکار کمیسیون انرژی بود که از طریق اتاق بازرگانی به کمیسیون انرژی مجلس ارسال شده و در بودجه 1400 نیز منتشر گردید . این نظرات شامل 52 پیشنهاد و راهکار بود که 27 موضوع آن در دفترچه مربوط به لایحه بودجه چاپ گردید . دستاورد مهمی که باید به منصه ظهور می رسید، تجمیع صداهای واحده از کمیسیون انرژی اتاق بود که از قول رئیس کمیسیون جاری می‌شد و این آرای واحده توانسته وزن و ضریب نفوذ خوبی را در حاکمیت ایجاد نماید .

 طرح های کوتاه مدت مدیریت جدید کمیسیون انرژی اتاق بر مبنای چه موضوعاتی است ؟

بحث طرح های کوتاه مدت نیست و ما در مقطعی به سر می‌بریم که دستاوردهای گذشته را باید حفظ و بهره‌برداری کرده یکپارچگی و ارتباطات را بیشتر نموده و اختلاف ها و اشکالات مربوطه را حل و فصل نماییم . مهم‌ترین طرح‌های انرژی کشور را می‌توان در اصلاح قیمت‌های حامل‌های انرژی و تصویب نهاد تنظیم‌گری برشمرد که مدیریت جدید، اوراق سلف صرفه‌جویی را نیز در برنامه‌های کاری خود پیگیری می نماید که بر اساس آن وزارت نفت بودجه تخصیص می‌دهد و سرمایه گذارانی که با روشهای بهینه سازی و مدرن باعث کاهش مصرف سوخت می‌شوند حمایت مالی می گردند . چالش اصلی ما در انرژی بحث اقتصاد انرژی است که اگر راهکاری برای بهبود آن نشود سرمایه‌گذاری در آن تحلیل و از بین خواهد رفت . چرا اصرار به ارزان بودن حامل‌های انرژی داریم، باید متغیرهای اقتصادی به گونه‌ای نهادینه شوند که همه منتفع گردد نه اینکه منابع انرژی را از بین برده و در مصرف گاز، دو سوم مصرف اروپاییان را به خود اختصاص دهیم .

  آیا در گذشته متولی هشدار دهنده ای در خصوص مشکلات کنونی نداشتیم ؟

همه به نوعی مقصرند، ما هم در بدو ورود به کمیسیون انرژی، کمیته تغییر اقلیم و کاهش کربن را ایجاد کردیم و پیوندی نیز با محیط زیست داشتیم که متولی نهاد حکومتی است . همزمان بخشی از وظایف این سازمان را بر عهده گرفتیم و اجلاس GCF را که فاند مالی کمک به کاهش کربن است در اتاق بازرگانی و با حضور 124 کشور به صورت آنلاین برگزار کردیم . این اجلاس با 12 میلیارد دلار دارایی وظیفه ارائه وام به کشورهایی که در جهت کاهش کربن تلاش می‌کنند دارد و سازمان محیط زیست ایران نیز تاکنون 400 هزار دلار از آن خود نموده است. در این اجلاس بانکهای جهانی نیز نقش اساسی دارند و حضور بخش خصوصی و بانک های ایرانی به لحاظ تحریم عملاً مقدور نشد که با پیگیری کمیسیون در دو سال گذشته توانستیم جایگاه خود را به عنوان بخش خصوصی در آنجا تثبیت نماییم و شرکتهای خصوصی را در آن رجیستر نماییم . متاسفانه تولید کربن ایران به موقعیت اضطرار رسیده است، ایران جزو 10 کشور تولید کننده کربن با تولید ناخالص ملی پایین است . ما 86 میلیارد دلار یارانه پرداخت می کنیم و کشوری بزرگ مانند چین کمتر از نیمی از این مقدار و معادل 32 میلیارد دلار یارانه پرداخت می‌کند. اگر فضا برای نخبگان فراهم گردد و این قشر از جامعه فرصت مدیریتی داشته باشند، می‌توانند انرژی ها را تبدیل به درآمد ملی با ارزش افزوده نمایند و امتیازات آن نیز به بدنه آحاد جامعه تزریق گردد. در تحلیلی نیز عده ای می گویند اگر انرژی با قیمت واقعی عرضه شود، پول آن به جیب مردم نمی رود و بی اعتمادی مردم به حاکمیت افزایش می یابد، به نظر می‌رسد این گونه لجاجت در اصلاح قیمتهای واقعی انرژی نمی تواند راه حل قلمداد شود و بخش خصوصی باید مطالبه گر بوده و هنر دولت نیز این باشد که به کمک بخش خصوصی بتواند در ارائه این طرح به معیشت جامعه کمک نماید.

 هدفمندی یارانه ها هم الگوی بدی برای این ساختار شد و برای واحدهای تولیدی و قشر پایین جامعه نیز کمکی ایجاد نکرد چرا ما باید همیشه با آزمون و خطا مواجه باشیم؟

در خصوص هدفمندی یارانه‌ها مقرر بود 30 درصد منابع درآمدی به تولید اختصاص یابد که عملا اتفاق نیفتاد و چیزی به جز تورم عاید مردم نشد. اصل موضوع هدفمندی یارانه ها می‌توانست تحولی در حوزه انرژی ایجاد کند، برنامه سوم توسعه یکی از مترقی ترین برنامه ها در این زمینه بود و اگر این برنامه در مسیر خود به خوبی حرکت می‌کرد و رشد قیمت حامل‌های انرژی را به تدریج شاهد بودیم، افزایش تورمی را نیز نداشتیم. وقتی برنامه این‌چنینی را اجرا می‌کنیم و هزینه می‌کنیم نباید متوقف شود و برنامه سوم توسعه هم خوب اجرا شد و ما در آن سال ها رشد اقتصادی 6.8 درصد با اشتغال زایی 650 هزار نفر در سال را شاهد بودیم، تورم ما یک رقمی شد، ارز تثبیت گردید و خیلی از شاخص‌های اقتصادی خوب شده بود و اجرای آن نیز اقتصادمان را متحول می توانست بکند، اما در مجلس هفتم آمدند و اظهار داشتند که به مردم می خواهیم عیدی بدهیم، طرح تثبیت قیمت‌ها را در مجلس تصویب کردند و جلوی این روند را گرفتند و دولت نهم و دهم هم این طرح را متوقف کرد. اگر اجرای کامل می شد، شیب قیمت ها به تدریج بالا می رفت، قیمت بنزین، برق و دستمزدها نیز واقعی می شد. همچنین اگر دلار 4200 تومانی نیز  در اقتصاد ما جایی نمی یافت، کیک اقتصادی ما بزرگ‌تر می‌شد و به همین نسبت اداره آن نیز به دست نخبه‌ها می افتاد

 وقتی چنین گلوگاه بزرگی قابل شناسایی است، چرا به قهقرا می رویم و چرا این طرحها را متوقف کردند؟

به نظر من موضوعات پوپولیستی باعث عدم دستیابی به طرح های توسعه ای این چنین شده است. دیدگاه نمایندگان مجلس منطقه‌ای بوده و ملی نیست و در طی زمامداری خود در مجلس به طرح های لوله کشی آب روستاها و محل‌های مورد نظر خود می‌پردازند و مسائل کلان کشور و حامل‌های انرژی را نادیده می گیرند و برای آنها مهم هست که چند دکل توزیع برق در روستاها و شهرهایی که از آنجا رای گرفته‌اند احداث کنند و این چرخه نامناسب به منافع کشور ضربه وارد نموده است.

 اگر بخواهیم ماکتی از اصلاح یارانه های انرژی را در شرایط کنونی ارائه بدهیم با چه مشکلاتی مواجه خواهیم شد؟

واقعی سازی قیمت حامل‌های انرژی یک الزام است نه یک انتخاب! و مهم آن است که بررسی کنیم که در واقعی سازی به دهک‌های پایین آسیب وارد نشود و پوشش مناسبی را به این قشر از جامعه ارائه بدهیم. در صورت واقعی شدن قیمت حاملهای انرژی شاهد یک جوشش و تحرک منجر به کسب و کار خواهیم بود و رقابت پذیری باعث شکل‌گیری کسب و کارهایی چون بهینه‌سازی نیز خواهد شد. طبقات پایین جامعه نیز به طبقات متوسط خواهند پیوست و این رویکرد با حمایت دولت از این قشر انجام خواهد پذیرفت. دهک های متوسط نیز حقوق و درآمدشان افزایش پیدا می‌کند و افزایش حامل های انرژی نیز یک شبه اتفاق نمی افتد و باید حامل های سوختی که قاچاق پذیرترند زودتر و طی سه سال واقعی گردند و سوخت های دیگر نیز در شیب پنج ساله می‌توانند با قیمت‌های واقعی عرضه گردند.  این یک گذار طبیعی و جهانی است، ما تا ابد نمی توانیم سوبسید بدهیم و اگر به کشورهای اطراف خود و یا کشورهای موازی با خودمان نگاه کنیم آنها درگیر چنین موضوعاتی نبوده و طرح‌های پیشرفته انرژی های تجدیدپذیر و افزایش جی دی پی خود را در سر دارند و فاصله خود را نیز هر روز از ما بیشتر می کنند. طبیعی است با تحریم و سیاست های غلط وامانده شده ایم و نسبت به رقبای منطقه نمی‌توانیم رقابت‌پذیری داشته باشیم، آنها در شرایط آسانتری رشد کرده اند.  در حوزه انرژی تجدیدپذیر فقط توانستیم یک درصد در حوزه برق قدمی داشته باشیم اما کشورهای توسعه یافته مرز 20 درصد را پیموده اند که علت آن هم در ارزان بودن حامل‌های انرژی ما بوده و نگرشی نیز به انرژی های تجدیدپذیر پیدا نکردیم.