درآمد ارزی پتروشیمی‌‌‌ها چقدر خواهد بود؟
مرتضی شاهمیرزایی دیروز سه‌‌‌شنبه در نشست خبری در محل نمایشگاه ایران‌‌‌پلاست درباره میزان صادرات و ارزش تخمینی آن برای سال‌جاری گفت: حدود ۳۰میلیون تن از کل تولید، صادر می‌شود و پیش‌بینی این است که ارزش صادرات محصولات پتروشیمی تا پایان سال ۱۴میلیارد دلار باشد که حدود ۲میلیارد دلار برای واردات محصولات صنایع تکمیلی هزینه خواهد شد.
او پیش‌بینی کرد تا پایان سال ۵/ ۱۲میلیارد دلار ارز به سامانه نیما عرضه شود که تاکنون ۱۰میلیارد دلار آن عرضه شده است.
صادرات محصولات پتروشیمی در سال ۹۹، ۲۵میلیون تن ثبت شد که درآمد ۱۰میلیارد دلاری برای کشور به همراه داشت. بنابراین، درصورت تحقق پیش‌بینی‌‌‌های معاون وزیر نفت که به احتمال بسیار زیاد چنین می‌شود، صادرات محصولات پتروشیمی امسال از نظر حجمی ۲۰درصد و از حیث ارزش ۴۰درصد رشد را تجربه خواهد کرد. این امر خود نشانگر این نکته است که نیمی از رشد درآمدهای خارجی این صنعت به‌‌‌واسطه افزایش قیمت‌های جهانی و افزایش احتمالی صادرات محصولات با ارزش افزوده بالاتر بوده است.
ظرفیت تولید در یک دهه، ۲ برابر می‌شود
مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی با بیان اینکه در سال ۱۳۴۲ نخستین مجتمع پتروشیمی در مرودشت با تولید کود شیمیایی آغاز به کار کرد، گفت: در آن زمان کشورهای دیگر اجازه نمی‌دادند نیروهای ایرانی مداخله کنند و به‌‌‌طور عمده صنعت پتروشیمی در آن روز توسط مستشاران خارجی اداره می‌شد.
وی تاکید کرد: تا انقلاب اسلامی در سال ۵۷، محصولات با کیفیت پتروشیمی در کشور تولید نمی‌‌‌شد، تولید واقعی پتروشیمی تا پیش از انقلاب اسلامی ۵/ ۱میلیون تن بود و ظرفیت نیز حدود ۵/ ۲ تا ۳میلیون تن برآورد می‌شد.
شاهمیرزایی ادامه داد: با پیروزی انقلاب، متخصصان کشور به فکر توسعه صنعت نفت و پتروشیمی افتادند و بعد از دوران جنگ، بازسازی را آغاز کردند و به سرعت توسعه صنعت پتروشیمی آغاز شد. مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی، تعداد مجتمعهای پتروشیمی تا پیش از انقلاب را ۷ مجتمع عنوان کرد و گفت: امروز ۶۸ مجتمع پتروشیمی در کشور وجود دارد و خط لوله اتیلن غرب از عسلویه تا شمال غرب کشور به طول ۲۸۰۰ کیلومتر در ۸ استان کشور ساخته شده که در دنیا بی‌نظیر است. وی با اشاره به اینکه اختلافاتی در مورد مالکیت این خط مطرح بود، افزود: با روی کار آمدن دولت سیزدهم امروز این خط به بیت‌المال بازگشته است. شاهمیرزایی اضافه‌‌‌کرد: مجتمعهای پتروشیمی در مسیر خط اتیلن غرب، عمده نیازهای کشور را رفع خواهد کرد. وی با تاکید بر شعار «ما می‌توانیم» و تکیه بر ظرفیت پژوهشی و دانشی داخل کشور، گفت: ظرفیت اسمی این مجتمع‌ها ۹۰میلیون تن در سال است اما تا پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۶۵میلیون تن محصول تولید خواهند کرد. معاون وزیر نفت افزود: از این میزان ۲۵میلیون تن خوراک بین مجتمعی است. شاهمیرزایی، میزان مصرف داخلی را نیز ۱۰میلیون تن اعلام کرد و گفت: عمده این محصولات در بورس انرژی عرضه می‌شود.
وی با اشاره به تمدید یک ساله برنامه ششم توسعه، ادامه داد: بر این اساس تا پایان سال ۱۴۰۱ ظرفیت اسمی ایران به سالانه ۱۰۴ تا ۱۰۵میلیون تن ارتقا پیدا می‌کند. مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی تصریح کرد: بر اساس برنامه‌‌‌ریزی‌های انجام شده تا پایان برنامه هفتم، ظرفیت پتروشیمی به ۱۴۲میلیون تن افزایش پیدا می‌کند و این ظرفیت تا پایان برنامه هشتم به ۲۰۰میلیون تن خواهد رسید، به این معنا که جایگاه کنونی در دو برنامه دیگر (پایان سال ۱۴۱۱) با سرمایه‌گذاری‌‌‌های انجام شده بیش از دو برابر می‌شود.
نرخ خوراک در مرحله بازنگری
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ فرمول نرخ خوراک مانند سال‌های گذشته باقی ماند، یعنی ۵۰درصد قیمت از نرخ داخلی مصرفی گاز و ۵۰درصد دیگر میانگین چهار هاب بین‌المللی شامل قطب‌‌‌های گازی اروپایی و آمریکایی بود. با این حال، تنها چیزی که تغییر کرده بود برداشته شدن سقف این نرخ بود که با توجه به افزایش قیمت‌های جهانی می‌توانست بار زیادی را بر دوش مجتمعهای پتروشیمی بگذارد. اعتراضات این صنف در کنار فعالان بورسی و مسوولان دیگر منجر به بازگشت سقف ۵هزار تومانی شد. با این وجود، صرف بازگشت به حالت قبل معضل نرخ‌‌‌گذاری را حل نخواهد کرد. در واقع، باید فرمولی ثابت و منطقی برای خوراک پتروشیمی‌‌‌ها تعیین شود تا ضمن جذب سرمایه‌گذاری در این صنعت راهبردی، مزیت رقابتی تولید در ایران هم حفظ شود. علاوه بر این، گاز طبیعی که در فصل سرد با کمبود آن مواجه هستیم، نباید به‌‌‌صورت ارزان به پتروشیمی‌‌‌ها داده شود چراکه موجب کاهش بهره‌‌‌وری و هدررفت این سرمایه ملی خواهد شد و تولید محصولات با ارزش افزوده پایین مانند متانول را تشویق می‌کند.
در این باره «دنیای‌اقتصاد» در نشست دیروز از معاون وزیر نفت پرسید که آیا احتمال اصلاح نرخ خوراک به شکلی که به قیمت منطقه‌‌‌ای نزدیک شود و هاب‌‌‌های اروپایی و آمریکایی نقشی در آن نداشته باشند وجود دارد یا خیر؟ که این مسوول گفت: ما نیز این نقد را داریم ولی برای اینکه از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب برویم، نمی‌توان وضعیت موجود را به عنوان یک اصل راهبردی نادیده گرفت. در حال حاضر چند پارامتر در قیمت‌گذاری نرخ خوراک مجتمعهای پتروشیمی موثر است که بخشی از آن هاب‌‌‌های اروپایی و آمریکایی است که در حال بازنگری است و معاونت برنامه‌‌‌ریزی وزارت نفت مذاکراتی را با شرکت ملی صنایع پتروشیمی داشته و پیشنهادهایی هم ارائه شده اما تا تصمیم نهایی در این زمینه، دولت برای آسیب کمتر به مجتمعهای پتروشیمی، سقف تعیین کرد. اگر قرار بود با قیمت هاب گازی جهان قیمت‌گذاری انجام شود، قیمت هر مترمکعب خوراک پتروشیمی ۸هزار تومان می‌شد اما اکنون سقف قیمت ۵هزار تومان عنوان شده است.
شاهمیرزایی به دغدغه تامین خوراک گاز مجتمعهای پتروشیمی نیز اشاره کرد و ادامه داد: رفاه شهروندان در اولویت است، بنابراین اگر احتمال کاهش فشار به وجود آید و روند گازرسانی مختل شود، محدودیت تامین گاز برای صنایع انجام می‌شود.
معاون وزیر نفت افزود: در چند میدان گازی، ان‌جی‌ال گازی و... سرمایه‌گذاری شده است. چند هفته قبل نیز جلسه‌‌‌ای با شرکت نفت و هلدینگ‌‌‌های پتروشیمی برگزار شد تا هلدینگ‌‌‌ها با سرمایه‌گذاری در جمع‌‌‌آوری گازهای همراه، این گازها را به سمت خوراک پتروشیمی‌‌‌ها هدایت کنند.
وی ادامه داد: روزانه ۲۰۰میلیون مترمکعب تقاضای گاز مجتمعهای پتروشیمی تا پایان برنامه هشتم خواهد بود. وی به لزوم توجه به تکمیل زنجیره ارزش در واگذاری مجوزها و موافقت‌‌‌های اصولی اشاره کرد و گفت: تا پایان برنامه هشتم ظرفیت تولید متانول به ۴۰میلیون تن در سال می‌رسد و باید به فکر تکمیل زنجیره باشیم.