سیدقائم موسوی | دکتری علوم‌سیاسی
در فضای گرگ و میش مذاکرات هسته‌ای؛ خبرهای امیدوارکننده‌ای از وین به گوش می‌رسد. از نقطه‌نظر انتفاع، آمریکا و هم‌پیمانانش با پروپاگاندا، بزرگ‌نمایی و امنیتی کردن پروندۀ هسته‌ای جمهوری اسلامی، نهایتِ استفاده را از آن برده‌اند.
دستپاچگی، چنددستگی و تعارض منافع داخلی نیز تا جای ممکن به فرسایشی شدن و خسران‌دهی آن، کمک لازم را کرد. بر همین اساس، ادامۀ این سریال، بیشتر از این حلاوتی ندارد. به احتمال فراوان شاهد توافق خواهیم بود.
زمانی سیاستِ «منطقه عاری از سلاح هسته‌ای» استراتژی ایران بود. جوهر آن بنا داشت منطقه را وارد فاز رقابت‌های هسته‌ای نکند. البته شاه می‌دانست که در عمل غربی‌ها که آن زمان متحد ایران نیز بودند؛ نخواهند گذاشت، ایران صاحب فناوری هسته‌ای بشود. همین امر موجب می‌شد که برنامه‌هایش را از اسرائیل پنهان نگاه دارد.
اسرائیل خود با استراتژی ابهام، مهمترین عاملی است که مانع در اختیار داشتن فناوری هسته‌ای توسط کشورهای منطقه شده است. درحالیکه خود علیرغم برنامۀ اتمی پیشرفته‌اش، عضو NPT نیز نیست. با این وجود، در پلان نهایی مذاکرات وین، تیمی را برای تاثیر بر نتایج آن، به محل مذاکرات فرستاده است.
اکنون که مناقشۀ هسته‌ای ایران می‌رود که به فرجام برسد، اظهارات مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد کمک به عربستان برای به خدمت گرفتن فناوری هسته‌ای، ترتیبات امنیتی منطقه را دچار دگردیسی و چالش جدیدی خواهد کرد.
تمنای اتمی عربستان با مساعدت چین، گذشته از امکان یا عدم امکان فعالیت، عجالتا اهرم جدیدی برای فشار بر جمهوری اسلامی؛ جهت عقب‌نشینی از مطالبات حداکثری هسته‌ای خواهد بود. یعنی اگر توافقی در کار نباشد؛ هژمونی شما با مسلح کردن رقیب‌تان، خنثی خواهد شد.
به‌علاوه کشورهای غربی و به‌ویژه اسرائیل در تحلیل نهایی نخواهند گذاشت که برنامۀ هسته‌ای عربستان به سرانجام برسد.
اول اینکه مطابق NPT نخواهند گذاشت که انحصار اتمی آنها شکسته شود.
دوم اینکه اگر قرار بر اتمی شدن عربستان باشد، چرا این سرمایه‌گذاری عظیم را چینی‌ها انجام دهند.
سوم اینکه سکوت کنونی اسرائیل، در قبال بلندپروازی عربستان؛ تاکتیکی و به خاطر رقابت آن دو با جمهوری اسلامی است. اسرائیل هیچ‌وقت با عربستان اتمی کنار نخواهد آمد.
چهارم اینکه با فعالیت‌های هسته‌ای عربستان، دومینویِ هسته‌ای در منطقه ایجاد خواهد شد و امکان‌پذیر نخواهد بود.
پنجم اینکه ممکن است قدرت‌های بزرگ، خوابِ پروژه.ای مشابه جمهوری اسلامی برای عربستان تدارک دیده باشند. در این مورد، قریب به دو دهه عربستان را وارد یک سناریوی تبلیغاتی-تحریمی کنند و تحت انواع سیاست‌های تحریمی-تهدیدی، سودهای هنگفتی از آن برداشت کنند.
بر طبق این برنامه که نمودهایی از آن در اظهارات تنی چند از عربستانی‌ها ارائه شده است با دستاویز قرار دادن فعالیت‌های اتمی جمهوری اسلامی، ضرورت دستیابی به سلاح هسته‌ای برای تقابل با آن یا ایجاد موازنه برجسته می‌شود.
بعد از اینکه پروژۀ مناقشۀ تخیلیِ هسته‌ای جمهوری اسلامی به اتمام رسید و فعالیت‌های اتمی عربستان نیز مقداری پیشرفت داشته‌اند با ادله‌هایی نظیر اینکه عربستان دارای ذخایر عظیم انرژی‌های فسیلی هست و نیاز به انرژی اتمی ندارد و این برنامه صرفا ماهیت نظامی برای دسترسی به سلاح‌های کشتار جمعی است، عربستان را زیر اهرم‌هایی مانند آنچه علیه جمهوری اسلامی انجام دادند، درگیر چالش‌های ویرانگری خواهند کرد.
احتمال این فرجام زیاد است؛ مگر اینکه عربستانی‌ها از تجربۀ جمهوری اسلامی درس بگیرند؛ عقلانیت سیاسی پیشه کنند و دُم به تله ندهند.