نخستین طرح سه قلوی مجلس برای صنعت نفت و گاز

  متن کامل نخستین طرح سه قلوی مجلس برای صنعت نفت و گاز

 طرح سه قلوی نفتی طرحی است که شامل سه "طرح قانون نفت و گاز " و "قانون وزارت نفت " و "قانون اساسنامه شرکت ملی نفت " است.
این طرح توسط کمیسیون انرژی مجلس تدوین شد و یک فوریت اولین طرح آن در هفته جاری با 103 رای به تصویب نمایندگان مجلس رسید.
در طرح قانون نفت گاز، حق حاکمیت بر منابع نفت و گاز، ترکیب هیئت امنا نفت و گاز و نحوه استفاده از درآمدهای فروش نفت و گاز و همچنین وظایف هیئت امنای نفت و گاز مطرح شده است.

 متن کامل طرح بدین شرح است:

بر اساس این گزارش در مقدمه طرح نفت و گاز آمده است: اهمیت و جایگاه نفت و گاز در تنظیم روابط اقتصادی داخلی و خارجی و تاثیرگذاری آن بر معادلات بین المللی و نیز بودجه سالیانه کشور بر کسی پوشیده نیست. به منظور توسعه صنعت نفت و گاز کشور و افزایش نظرات پذیرش فرآیند استحصال، تا بهره‌برداری و فروش و شفاف‌سازی روابط مالی حوزه نفت و گاز و تمهید شرایط تحقق مفاد قانون اساسی و سیاست‌های کل نظامی جمهوری اسلامی ایران به ویژه اصل (44) قانون اساسی و به دلیل فقدان قانون جامع و منفح در حوزه‌های مذکور طرح ضمیمه تقدیم می‌گردد: بدیهی است لازمه تدوین اساسنامه شرکت‌های تابعه وزارت نفت، تدوین قانون نفت و گاز و وزارت نفت و گاز می‌باشد. پس از آن باید به تدوین اساسنامه شرکت‌های تابعه وزارت نفت و گاز اقدام ورزید. 

اسامی نمایندگان امضاء کننده این طرح نیز بدین شرح است: ادیانی راد، سودانی، سید ناصر موسوی، سید نجیب حسینی، سید حسین حسینی، حسین نژاد، ضابطی، طلفی، کعبی، ناصری نژاد، علی کریمی، سید عماد حسینی، عبدالجبار کرمی، فخرالدین حیدری، سقایی، صادق، دلخوش، حسینی صدر، شبانپور، حسین امیریف عباسی، حیات مقدم، جلالیان، بادامچیان، ملک محمدی، عزت‌الله دهقانف مصباحی مقدم، حسن‌پور، مرعشی، غلامرضا کرمی، اعزازی، ساعدی، دهدشتی، فولاد گر، سید حسین هاشمی، جویجریی، حسن‌وند، موسوی جرف، فتحی‌پور، سواری، خباز، اقایی، امینی، قادری، جواد کریمی، قره‌خانی، ناصری، دوالانوار، رجائی، پاپری مقدم، قنبری، حسینعلی شهریاری، رامین

تعاریف:
ماده1 - اصطلاحات و کلمات زیر هر کجا در این قانون به کار برده می‌شود شامل تعاریف مشروح در این ماده است
1 - نفت: عبارت است از کلیه هیدروکربورها به استثنای ذغال سنگ که به صورت نفت خام طبیعی، قیر، پلمه سنگ‌های نفتی و ماسه‌های آغشته به نفت اعم از آنکه به حالت طبیعی یافت شود و یا به وسیله عملیات مختلف از نفت خام و گاز طبیعی به دست آید میعانات گازی نیز نفت خام محسوب می‌شود.
2 - گاز طبیعی: عبارت است از کلیه هدیروکربورهایی که به صورت گاز طبیعی مستقل و یا همراه با نفت خام به حالت طبیعی یافت شود یا به وسیله عملیات مختلف از نفت خام به دست آید.
3 - منابع نفتی و گازی، عبارت است از هر یک از مخازان زیرزمینی یا روزمینی در تقسیمات داخل سرزمین و آب‌های داخلی، ساحلی، بین‌المللی و فلات قاره کشور که احتمال وجود نفت و گاز و میعانات گازی در آن باشد و مشخصات فنی و جغرافیایی آن توسط وزارت نفت مشخص شده باشد.

4 - عملیات بالادستی نفت و گاز طبیعی: عبارت است از کلیه عملیات مربوط به صیانت و بهره‌برداری از منابع نفتی و گازی مانند: نظارت و مدیریت تفحص، نقشه‌برداری، زمین‌شناسی، اکتشاف، استخراج و تحصیل اراضی لازم و تهیه و اجرای طرح‌های سرمایه ای برای احداث تاسیسات و صنایع و ایجاد، توسعه و تحدید آنها و حفاظت و حراست از تأسیسات واحدهای مربوطه به صنعت نفت و گاز، و عملیات تولید و قابل عرضه کردن نفت خام و گاز طبیعی و میعانات گازی و سایر هیدروکربورهای طبیعی (به استثنای ذغال سنگ) در حد جداسازی اولیه برای عملیات میان دستی و پایین دستی و صادرات. همچنین تهیه و تولید کالاها و مواد صنعتی مورد استفاده نفت و گاز و ایجاد تسهیلات و خدمات جنبی برای این عملیات و آموزش و تأمین نیروی انسانی متخصص، ایجاد شرایط ایمنی و بهداشت صنعتی و حفاظت محیط از آلودگی از عملیات با رعایت ضوابط سازمان‌های ذیربط و بررسی‌ها، برنامه‌ریزی و طراحی فنی و اقتصادی و انعقاد قراردادهای پیمانکاری و مشاوره در زمینه‌های عملیات فوق و انجام مطالعه و تحقیقات و آ‍مایش‌ها و پژوهش‌های علمی و فنی برای بسط و تکمیل تکنولوژی و ارتقای دانش فنی و صنعتی و بررسی تبعات و اختراعات مربوط به صنایع بالادستی نفت و گاز و تبادل اطلاعات علمی و فنی و تجربیات صنعتی با موسسات داخلی و خارجی ذیصلاح در زمینه عملیات نفتی و گازی. همچنین تزریق گاز، آب، هوا و یا هر عملیاتی که منجر به برداشت بهینه و حداکثری از منابع نفت و گاز گردد. 

5 - عملیات پایین دستی نفت و گاز: عبارت است از کلیه عملیات تصفیه پس از جداسازی اولیه جهت نفت خام و میعانات گازی، تهیه فرآورده‌های فرعی و مشتقات نفی و گازی و جمع‌آوری و صتفیه گاز طبیعی و تولید گاز و محصولات همراه، استفاده از فراورده‌ها و مشتقات نفتی و گازی در تولید انواع محصولات پتروشیمی، حمل و نقل، توزیع، فروش و صدور فرآورده‌های حاصل از نفت و گاز و پتروشیمی و فعالیت‌های تجاری مربوط به صادرات و واردات فرآورده‌های نفت و گاز و پتروشیمی و تهیه و تولید کالاها و مواد صنعتی مورد استفاده در این بخش از صنعت نفت و گاز و ایجاد تسهیلات و خدمات جنبی برای این عملیات. 

6 - واحدهای عملیاتی: عبارت است از هر سازمان، مؤسسه یا شرکتی که عملیاتی بالادستی یا پایین دستی نفت و گاز را به صورت اصلی، فرعی، تخصصی، عمومی و خدمات جنبی نفتی و گازی را براساس قوانین و مقررات مربوط از جمله :قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مصوب 1376.11.18 مجلس شورای اسلامی» عهده‌دار باشد. عملیات نفتی و گازی در هر صورتی که با وظایف قانونی، برنامه‌ها و طرح‌های سیار دستگاه‌ها و نهادهای جمهوری اسلامی ایران و همچنین با مصالح بخش غیردولیت تداخل پیدا کند، تعیین حدود و وظایف آن مطابق آیین‌نامه‌هایی خواهد بود که به وسیله وزارت نفت تهیه و به تصویب هیئت وزیران (و در موارد خاص حاکمیتی به پیشنهاد دولت به تصویب مجلس شورای اسلامی) می‌رسد. 

7 - وزارت نفت: وزارتخانه‌ای است که براساس لایحه قانونی تأسیس وزارت نفت محسوب مورخ 1358.7.8 شورای انقلاب تحت عنوان وزارت نفت و متمم لایحه قانونی وزارت نفت مصوب 1359.3.29 شورای انقلاب تاسیس شده است و پس از تصویب این قانون، براساس قانون اصلاح قانون تأسیس وزارت نفت، با شرح وظایف خاص در جهت سیاستگذاری برنامه‌ریزی و نظارت بر عملیات اجرایی و تجارت نفت و گاز و میعانات گازی اقدام خواهد کرد. 

8 - قرارداد: عبارت است از تعداتی که بین وزارت نفت یا شرکت تابعه آن با یک واحد عملیاتی یا بازرگانی یا هر شخص حقیقی یا حقوقی در داخل یا خارج از کشور منعقد می‌شود که طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران و براساس مقررات این قانون ارای قسمتی از عملیات یا تجارت نفت و گاز را برعهده گیرد. 

9 - تجارت نفت خام و گاز طبیعی: عبارت است از بازاریابی، قیمت‌گذاری و عقد قرارداد فروش داخلی صادرات، واردات، انتقال (ترانزیت) و انواع مبادله نفت خام گاز طبیعی و میعانات گازی 

10 - تجارت فرآورده‌های نفتی، گازی: عبارت است از کلیه اقداماتی که در جهت بازاریابی، قیمت‌گذاری و عقد قرارداد فروش داخلی صادرات، واردات، انتقال (ترانزیت) و انواع مبادله فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی انجام خواهد گرفت. 

11 - تجارت محصولات پتروشیمی: عبارت است از بازاریابی، قیمت‌گذاری و عقد قرارداد فروش داخلی، صادرات، واردات، انتقال (ترانزیت) و انواع مبادله محصولات بالا دستی، میان دستی و نهایی پتروشیمی. 

12 - انتقال نفت خام و گاز طبیعی: عبارت است از کلیه عملیاتی که برای رساندن نفت خام و گاز طبیعی و میعانات گازی استخراج شده از منابع (مخازن) نفتی و گازی به پالایشگاه‌ها، واحدهای پتروشیمی و مبادی صادرات و واردات نفت خام و گاز طبیعی انجام می‌گیرد. 

13 - انتقال فرآورده‌های نفتی و گازی: عبارت است از کلیه عملیاتی که برای انتقال فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی از پالایشگاه‌های نفت و گاز به مراکز توزیع داخلی یا مبادی صادراتی و وارداتی انجام می‌گیرد. 

14 - مواد خام: عبارت است از نفت، گاز طبیعی یا میعانات گازی استخراج شده از منابع (مخازن) نفتی و گاز (قبل از تصفیه در پالایشگاه‌های نفت و گاز یا عملیات پتروشیمی) 

15 - مواد اولیه حاصل از نفت و گاز: عبارت است از کلیه فرآورده‌ها و محصولات نفت، گاز، میعانات گازی و پتروشیمی که می‌تواند در واحدهای عملیاتی بعدی به محصولات نهایی تبدیل شوند. 

16 - محصولات نهایی: عبارت است از محصولاتی که پس از تولید امکان تولید محصول دیگری از آنها نباشد. 

17 - صیانت از منابع نفت و گاز: استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و اجرایی کلیه عملیاتی که منجر به برداشت‌های ثانویه، ثالثیه و ... مطابق آخرین روش و فناوری جهانی در جهت حداکثر بهره‌برداری از منابع نفت و گاز در مخازن کشور گردد. 

18 - خطوط لوله: خطوط اصلی انتقال نفت و گاز و میعنات گازی از منابع تولید نفت خام و گاز طبیعی به پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی و مبادی گمرکی و خطوط انتقال اصلی فرآورده‌ها به انبارهای مناطق ذخیره استراتژیک فرآورده‌ها و مبادی گمرکی 

19 - امور غیر حاکمیتی نفت و گاز: پیمانکاری و ارائه خدمات برای عملیات بالادستی، مالکیت، مدیریت و عملیات اجرایی بخش پایین دستی نفت و گاز و کلیه امور مربوط به صنعت پتروشیمی است که بر اساس جز «1» بند ج سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و گروه‌های 1 و 2 ماده 2 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه و اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی باید به بخش خصوصی، تعاونی یا غیر دولتی واگذار شود. 

20 - امور حاکمیتی نفت و گاز: سیاست‌گذاری کلان اجرایی، برنامه‌ریزی و اجرایی و اعمال حق مالکیت حکومت اسلامی بر امور بالادستی نفت و گاز که بر اساس «حز» (1) بند ج سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و ردیف 4 و 5 گروه 3 ماده 2 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه و اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی باید توسط دولت مدیریت شود. 

21 - ذخیره سازی نفت خام: به جهت پیشگیری از توقف تولید پالایشگاه‌های کشور و همچنین تضمین ادامه صادرات یا واردات نفت خام در مبادی گمرکی که ممکن است در اثر مشکلات خط لوله انتقال و تأسیسات آن، قطع جریان نفت خام اتفاق بیافتد، نفت خام کافی برای چند روز کاری بخش‌های مذکور در مخازن مستقر در اینگونه بخش‌ها ذخیره می‌شود. 

22 - ذخیره‌سازی گاز طبیعی: عملیاتی است که جهت تضمین ادامه تأمین گاز در فصول پر مصرف (به خصوص فصل زمستان) انجام می‌شود در این گونه عملیات گاز طبیعی تصفیه شده را در طول سال و در فصول کم مصرف، در مخازن زیرزمینی طبیعی که برای این منظور براساس اصول فنی لازم انتخاب می‌شود ذخیره می‌کنند تا در فصول پرمصرف با برداشت از آن‌ها، جریان تامین گاز مصرفی ادامه یابد.

*حق حاکمیت بر منابع نفت و گاز 

ماده (2) طبق اصل 45 قانون اساسی، منابع نفت و گاز کشور جزء انفال و ثروت‌های عمومی بوده و در اختیار حکومت اسلامی است بنابراین کلیه مخازن هیدروکربوری که در داخل کشور توسط وزارت نفت و شرکت‌های تابعه در بخش بالادستی نفت و گاز انجام شده یا خواهد شد، متعلق به ملت ایران و در اختیار حکومت اسلامی خواهد بود. جق حاکمیت و مالکیت نسبت به منابع (مخازن) نفت خام و گاز طبیعی متعلق به حکومت اسلامی است که اعمال آن براساس مقررات و اختیاراتی که در این قانون سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلی نظام و قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی تنظیم شده است به عهده هیئت امنایی خواهد بود که در این قانون ذکر می‌شود.

*ترکیب هیئت امنا نفت و گاز 

ماده 3 هیئت امناء اعمال حق حاکمیت و مالکیت نسبت به منابع نفت، گاز و میعانات گازی بالادستی آن، متشکل از 13 نفر از قوای مجریه، و مجلس شورای اسلامی با ترکیب زیر تشکیل خواهد شد:
الف) رئیس جمهور یا معاون اول رئیس جمهور به عنوان رئیس هیئت امناء
ب) معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور
ج) وزیر نفت (دبیر هیئت)
د) وزیر اقتصاد و دراایی
ه) رئیس بانک مرکزی
و) سه تن از شخصیت‌های علمی و متخصص در اقتصاد انرژی با انتخاب رئیس جمهور
ز) رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی
ح) دو نفر از اعضای کمیسیون انرژی، یک نفر از کمیسیون برنامه و بودجه و یک نفر از کمیسیون امنیت ملی به پیشنهاد کمیسیون‌های مربوط و با رای نمایندگان مجلس شورای اسلامی
ماده 4 نحوه تصمیم‌گیری و چگونگی تشکیل جلسات هیئت امناء براساس آیین‌نامه‌ای خواهد بود که حداکثر 3 ماه پس از ابلاغ این قانون با پیشنهاد وزارت نفت به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.

*نحوه استفاده از درآمدهای فروش نفت و گاز 

ماده 5 هر ساله درصدی از درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی (به نسبت سهم دولت در شرکت‌های پالایش نفت) در چارچوب سیاست‌های ابلاغی از سوی رهبر انقلاب اسلامی و قوانین موضوعه به صندوق توسعه ملی واریز می‌شود تا براساس قانون بودجه سالانه هزینه گردد.
ماده 6 سالانه درصدی از ارزش نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی تولیدی به منظور اجرای عملیات بالا دستی نفت و گاز و خطوط اصلی لوله انتقال نفت خام و گاز طبیعی به شرکت ملی نفت و گاز ایران و شرکت ملی خطوط لوله انتقال نفت و گاز تخصیص می‌یابد تا بر اساس قانون بودجه سالانه شرکت‌های مذکور هزینه شود.
ماده (7) پس از کسر مبالغ منظور در مواد 5 و 6 این قانون، باقیمانده درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی به خزانه‌داری کل واریز می‌شود.
تبصره 1 - منابع لازم برای اجرای طرح‌های مندرج در برنامه‌های پنج سالهف براساس قوانین بودجه سالانه، از محل منابع این ماده تأمین خواهد شد.
تبصره 2 - منابع حاصل از فروش نفت خام ، گاز طبیعی و میعانات گازی منظور در این ماده که بالاتر از قیمت مندرج در قوانین بودجه سالانه به فروش می‌رسد به حساب ذخیره ارزی نزد خزانه‌داری کل واریز می‌گردد تا براساس مصوبات مجلس شورای اسلامی هزینه شود

*وظایف هیئت امنای نفت و گاز 

ماده (8) هیئت امنای نفت و گاز وظیفه دارد، بر رویکرد امور بالادستی، صیانت از منابع نفت و گاز و سیاست‌های حاکم بر منابع و مصارف نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی نظارت داشته و هر ساله گزارش لازم را تهیه و به رهبر انقلاب و مجلس شورای اسلامی، تقدیم کند.
هیئت مذکور موظف است بر حسن اجرای جزء الف (سیاست‌های کلی حوزه نفت و گاز) بند 2 (سیاس‌های کلی انرژی) مندرج در سیاست‌های کلی نظامف نظارت مستمر داشته و ارزیابی خود را از روند اجرای سیاست‌های مذکور و سند چشم‌انداز بیست ساله به رهبر انقلاب و مجلس شورای اسلامی گزارش نماید.
ماده 9
به منظور اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی و دیگر قوانین مرتبط موضوعه، امور غیر حاکمیتی و پایین دستی در حوزه نفت، گاز طبیعی و پتروشیمی به بخش خصوصی، تعاونی و غیردولتی واگذار می‌گردد. 

نحوه عقد قراردادهای نفتی و گاز طبیعی
ماده 12 قراردادهای صادرات نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی که متضمن تعهدات طولانی مدت بوده و از سقف مالی و حجم متعارف بیشتر باشد با اطلاع هیئت امنا و تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد بود.
تبصره 1 - سقف مالی، حجم محصول و مدت دوره انجام قراردادها با پیشنهاد دولت در بودجه‌های سنواتی با تصویب مجلس شورای اسلامی تعیین خواهد شد.
تبصره 2 - یک نسخه از قراردادهای فروش نفت خام و گاز طبیعی و میعانات گازی موضوع این ماده به صورت محرمانه در اختیار مجلس شورای اسلامی قرار می‌گیرد.
اختیارات وزارت نفت
ماده 13 قانون تأسیس وزارت نفت، اختیارات و وظایف وزارت مذکور در چارچوب این قانون به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.
ماده 14 از تاریخ تصویب این قانون، کلیه قوانین و مقررات مغایر با این قانون لغو می‌گردد.

به گزارش نفت نیوز به نقل از فارس