در هفته گذشته نفت حدود ۱۳درصد کاهش قیمت ثبت کرد که بزرگ‌ترین افت در طول ۲ سال گذشته به‌‌‌شمار می‌رود. از سوی دیگر، نفت خام آمریکا با سقوط ۱۴ دلاری خود، بیشترین کاهش هفتگی را از نظر دلاری در بیش از ۱۰ سال گذشته رقم زد. تصمیم جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به آزادسازی روزانه یک‌میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک این کشور برای ۶ ماه از مهم‌ترین عوامل هفته سرخ طلای سیاه بود. این اقدام دولت آمریکا از حیث حجم آزادسازی که احتمالا به ۱۸۰میلیون بشکه خواهد رسید، در تاریخ این کشور بی‌‌‌سابقه خواهد بود.
در این میان، اعضای آژانس بین‌المللی انرژی نیز جمعه توافق کردند آنها هم اقدام به برداشت نفت از ذخایر اضطراری خود کنند اما حجم آن هنوز مشخص نشده است. رویداد مهم دیگر در هفته گذشته نشست اوپک و متحدانش بود که با وجود درخواست مصرف‌کنندگان برای افزایش سریع‌‌‌تر عرضه، به رشد تدریجی آن برای ماه آینده (مه) منتج شد. اوپک‌‌‌پلاس در این ماه ۴۳۲هزار بشکه در روز به تولید خود می‌‌‌افزاید. به گفته کلاید راسل ستون‌‌‌نویس خبرگزاری رویترز، با توجه به شرایط غیرعادی بازار و نااطمینانی موجود در هر یک از عوامل تعیین‌‌‌کننده، این اقدام تصمیمی ایمن بوده؛ هرچند این گروه در نهایت باید تصمیم بگیرد قیمت بالای نفت ارزش آن را دارد که منجر به رکود اقتصاد جهانی و عواقب آن برای بخش انرژی شود یا خیر.
بدترین هفته طلای سیاه در ۲ سال گذشته
در حالی که دو هفته قبل، بهای شاخص برنت توانسته بود از ۱۰۷ دلار بر بشکه به ۱۲۰ دلار برسد و هفته‌‌‌ای کاملا امیدوارکننده برای نفت رقم خورده بود، در هفته کاری منتهی به جمعه (۱۲ فروردین) روند معکوس شد و با افت ۱۳درصدی هر دو شاخص برنت و وست تگزاس اینترمدییت، بدترین هفته طلای سیاه در ۲ سال گذشته ثبت شد. از نظر دلاری هم وست تگزاس که ۱۴ دلار در این بازه کاهش یافته بود، بیشترین افت هفتگی در پیش از سال ۲۰۱۱ را تجربه کرد. به این ترتیب، وست تگزاس اینترمدییت با قیمت ۲۷/ ۹۹ دلار بر بشکه بسته شد و برنت ۳۹/ ۱۰۴ دلار در هر بشکه قیمت‌گذاری شد. آمریکا برنامه دارد برای ۶ ماه، هر روز یک‌میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک خود موسوم به SPR را آزاد کند تا به این ترتیب با قیمت‌های بالای انرژی مقابله کند. کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی نیز در نظر دارند چنین اقدامی را پیش بگیرند اما حجم این آزادسازی ذخایر هنوز مشخص نشده است. به گفته بلومبرگ، جو بایدن انتظار دارد متحدانش در این سازمان بین ۳۰ تا ۵۰میلیون بشکه نفت خود را برای موازنه بازار آزاد کنند. بازار نفت که خود درگیر تقاضای بالای پس از کاهش قرنطینه‌‌‌ها و کمبود عرضه بود، حالا با خارج شدن نفت روسیه از بازار هم مواجه است.
از سوی دیگر، اوپک و متحدانش از جمله روسیه در جلسه هفته گذشته خود بر سر افزایش ۴۳۲هزار بشکهای عرضه در ماه مه (اردیبهشت و خرداد) به توافق رسیدند. این گروه در ماه‌‌‌های گذشته افزایش ۴۰۰هزار بشکهای را در دستور کار خود داشت اما طبق تصمیمی که ۲۷ تیر ۱۴۰۰ گرفته شده بود، خط پایه تولید کشورهای روسیه (۵۰۰هزار بشکه)، عربستان (۵۰۰هزار بشکه)، امارات (۳۳۲هزار بشکه)، عراق (۱۵۰هزار بشکه) و کویت (۱۵۰هزار بشکه) از ابتدای ماه مه ۲۰۲۲ افزایش خواهد یافت. به همین دلیل ۳۲هزار بشکه اضافی به عرضه ۴۰۰هزار بشکهای آنها افزوده شد. با این حال، به‌‌‌نظر نمی‌رسد اوپک‌‌‌پلاس توانایی محقق کردن همین میزان را که از منظر مصرف‌کنندگان کم است داشته باشد. نظرسنجی رویترز نشان داد تولید نفت اوپک در ماه میلادی گذشته (مارس) افزایش یافته اما بسیار کمتر از سقف تعیین شده این گروه و هم‌‌‌پیمانانش. در واقع طبق این منبع، اوپک تولید جمعی خود را در این ماه به ۵۴/ ۲۸ میلیون بشکه در روز رسانده است که فقط ۹۰هزار بشکه در روز بیش از تولید آن در فوریه بوده؛ در حالی که اوپک می‌توانست عرضه خود را ۲۵۳هزار بشکه افزایش دهد. همین موضوع سبب نرخ پایبندی ۱۵۱درصدی اوپک در این ماه نسبت به پایبندی ۱۳۶درصدی در ماه فوریه شد. البته آمار رسمی در اواسط ماه جاری میلادی توسط اوپک منتشر خواهد شد.
آثار آزادسازی ۱۸۰میلیون بشکهای ذخایر استراتژیک
سیتی‌‌‌گروپ در مورد تصمیم آمریکا به تزریق نفت از طریق برداشت از ذخایر استراتژیک گفت که به نظر می‌رسد با وجود اینکه این کشور هرگز چنین حجمی از نفت را از ذخایرش آزاد نکرده بود، گام‌‌‌هایی برای تضمین اینکه می‌تواند این قول را محقق کند برداشته است. گلدمن ساکس هم در واکنش به این اقدام پیش‌بینی خود از قیمت نفت برای سال‌جاری را کاهش داد اما ارزیابی خود برای سال ۲۰۲۳ را بالا برد چراکه معتقد است چنین برنامه‌‌‌ای بحران عرضه بلندمدت را حل نخواهد کرد. در این میان، اندی لیپو رئیس Lipow Oil Associates LLC گفته آزادسازی روزانه یک‌میلیون بشکه از این ذخایر «به‌‌‌راحتی قابل انجام است.» تصمیم بایدن پس از این اتخاذ شد که به دلیل نگرانی‌ها در مورد کمبود عرضه ناشی از تهاجم روسیه به اوکراین، قیمت بنزین در ایالات متحده به‌‌‌شدت بالا رفت. این جنگ باعث شده همه‌‌‌چیز از سوخت گرفته تا غذا گران شود. این امر همچنین موجب نوسانات شدید روزانه در قیمت نفت شد. بهای وست‌تگزاس اینترمدییت در ماه گذشته میلادی در بازه ۳۷ دلاری نوسان داشت. آمریکا پیش از این نیز دو مرتبه در ۶ماه گذشته اقدام به آزادسازی ذخایر اضطراری خود کرده بود اما آن اقدامات کمک زیادی به کاهش قیمت‌ها نکرد. این بار مجموع آزادسازی ممکن است به ۱۸۰میلیون بشکه برسد. آموس هوچستین، مشاور ارشد امنیت انرژی وزارت کشور آمریکا در یک مصاحبه گفت: «بازار با کمبودی حدود ۲میلیون بشکه در روز، اگر نه بیشتر، به دلیل [اختلال] عرضه روسیه در بازار جهانی مواجه است.»
کلاید راسل در یک تحلیل می‌‌‌گوید برنامه آمریکا باید فاکتوری نزولی برای قیمت نفت باشد اما وضعیت به این سادگی نیست. او می‌‌‌گوید این پرسش وجود دارد که SPR از نظر فیزیکی قابلیت عرضه روزانه یک‌میلیون بشکه برای ۶ ماه را خواهد داشت یا خیر. برخی تحلیلگران معتقدند این حجم بالاتر از حداکثر سطح برداشت از این ذخایر است. به عقیده این کارشناس، حتی اگر این حجم قابل تحقق باشد، کل ذخایر SPR را به حدود ۳۰۰میلیون بشکه کاهش خواهد داد. همان‌طور که آر‌‌‌بی‌‌‌سی کپیتال مارکتس خاطرنشان کرده، این سطح نزدیک ۳۱۵میلیون بشکهای است که آمریکا باید برای پوشش واردات خالص ۹۰ روزه خود که آژانس بین‌المللی انرژی موظف کرده، داشته باشد. این امر احتمالا به این معناست که وقتی این برنامه کامل شد، به گفته RBC، دیگر هیچ فشنگی از جنس آزادسازی ذخایر برای آمریکا باقی نخواهد ماند که ممکن است در نهایت این عامل را به سیگنالی صعودی تبدیل کند.
محافظه‌‌‌کاری اوپک‌‌‌پلاس در میانه پیچیدگی بازار
اقدام آمریکا کاملا در تضاد با نتیجه نشست اوپک‌‌‌پلاس بود که نشان داد در بر همان پاشنه افزایش تدریجی و محتاطانه عرضه می‌‌‌چرخد. راسل همچنین در مورد این نشست گفته در حالی که کشورهای واردکننده نفت احتمالا به این دلیل که اوپک‌‌‌پلاس کار بیشتری برای کاهش فشار قیمت‌های نفت نکرده ناامید شده باشند، شاید تصمیم اوپک‌‌‌پلاس برای ادامه روند قبلی مورد توافق و انتظار برای مشخص شدن عوامل تاثیرگذار در عصر جنگ و پاندمی، معقول‌‌‌ترین حرکت بوده باشد. او معتقد است در شرایط طبیعی، نفت خام تحت‌تاثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد و تلاش برای موازنه عرضه و تقاضا با قیمتی که برای هم تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان قابل قبول باشد، چالشی قابل‌توجه است. اما اکنون در شرایط عادی به‌‌‌سر نمی‌‌‌بریم و مجموعه‌‌‌ای از عوامل شکل‌‌‌دهنده بازار درجه بالایی از نااطمینانی را حمل می‌کنند.
علاوه بر پرسش‌‌‌های مطرح‌‌‌شده در مورد آزادسازی ذخایر استراتژیک در آمریکا، اوپک‌‌‌پلاس پیوسته در تحقق اهداف تولید خود ناکام می‌‌‌ماند و منابع بازار فیزیکی هم روایت‌‌‌هایی مبنی بر این دارند که بازار به‌‌‌هیچ‌وجه به اندازه‌‌‌ای که معاملات کاغذی نشان می‌دهند، کم‌‌‌عرضه نیست. در واقع ترکیبی از اطلاعات متناقض وجود دارد. اینکه چه سرنوشتی برای صادرات نفت و فرآورده‌‌‌های روسیه در پی جنگ این کشور با اوکراین اتفاق خواهد افتاد، به این عدم‌قطعیت در بازار می‌‌‌افزاید. در حالی که صادرات انرژی روسیه از تحریم‌های غرب معاف است، واضح است که خودتحریمی دست‌‌‌کم موجب اختلال جریان نفت می‌شود و پالایشگران اروپایی به خصوص برای یافتن منابع جایگزین به هر دری می‌‌‌زنند. تاثیر کامل این عامل از نظر راسل پس از آوریل مشخص خواهد شد. او می‌‌‌گوید اگرچه صادرات نفت روسیه به‌‌‌نظر در ماه مارس باثبات بوده، اما نشانه‌‌‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد بخشی از نفت این کشور از اروپا به آسیا تغییر مسیر داده است.
همچنین، عواملی چون وضعیت شیوع کووید۱۹ در چین، احتمال بازگشت نفت ایران و ونزوئلا و تنش‌‌‌ها بین آمریکا و متحد سابقش عربستان سعودی موجب می‌شود اقدام اوپک‌‌‌پلاس منطقی و ایمن ارزیابی شود. به گفته راسل، اوپک‌‌‌پلاس اما بالاخره باید تصمیم بگیرد که قیمت‌های بالایی که در حال حاضر از آن لذت می‌برد، ارزش رکود جهانی غیرقابل‌‌‌اجتناب پس از آن را دارد یا خیر.