تناقض در رفتار دولت‌‌‌های غربی به‌‌‌ویژه آمریکا و اروپا در میانه بحران انرژی و آغاز جنگ در قاره سبز عیان‌‌‌تر از قبل شده است. دولت بایدن که با شعار دوری از سوخت‌‌‌های فسیلی روی کار آمد، طی کمتر از یک سال گذشته اقداماتی مانند درخواست چندباره از تولیدکنندگان اوپک برای افزایش سریع‌‌‌تر تولید نفت، مذاکره با شرکت‌های شیل جهت رشد تولید، آزادسازی حجم عظیمی از نفت ذخایر اضطراری و... را در کارنامه خود دارد.
از سوی دیگر، اروپایی‌‌‌ها هم وضع مشابهی داشتند و حتی شاهد روی آوردن به نیروگاه‌‌‌های زغال‌سنگی از سوی کشوری مانند آلمان بوده‌‌‌ایم. این کشورها همچنین برای جبران کمبود نفت و گاز روسیه در پی تحریم خودخواسته خریداران، دست به دامن کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا شده‌‌‌اند. برخی کارشناسان راهحل را در‌گذار سریع‌‌‌تر به انرژیهای تجدیدپذیر میدانند و خبرهایی در مورد اهداف بلندپروازانه‌‌‌تر اتحادیه اروپا برای کاهش سهم فسیلی‌‌‌ها و افزایش تولید انرژی تجدیدپذیر برای توقف واردات انرژی از روسیه در طول چند سال آینده به گوش می‌‌‌رسد. با این حال، وب‌سایت زیروهِج (ZeroHedge) در یک تحلیل، رویکرد متفاوتی به این بحران داشته و ۱۲ نکته را بر‌‌‌می‌‌‌شمرد. از این منظر، تسریع‌گذار انرژی در اروپا تنها تبدیل وابستگی به انرژی از روسیه به چین است چراکه زیرساخت‌‌‌های انرژیهای تجدیدپذیر نیازمند مصرف سیلیکون، آلومینیوم، عناصر کمیاب زمین، مس، لیتیوم و... است. همچنین، منابع تجدیدپذیر در این دیدگاه جایگزینی برای انرژی فسیلی نیستند چراکه انرژی خورشیدی و بادی همیشه نیازمند منابع حمایتی گازی در زمان اختلال تولید هستند. به گفته زیروهج، جهان به همه فناوری‌‌‌ها و انواع انرژی بدون جانبداری ایدئولوژیک نیازمند است؛ در غیر‌این صورت، از چاله یک بحران به چاه بحران دیگر می‌‌‌افتیم.
تجدیدپذیرها قابلاتکا نیستند؟
به گزارش اویل‌‌‌پرایس به نقل از زیروهج، اروپا با سیاست‌های مداخله‌‌‌گرایانه فعلی، به یک‌گذار انرژی رقابتی دست نخواهد یافت. اروپا نه به خاطر یک اتفاق، بلکه به دلیل مجموعه‌‌‌ای از سیاست‌های غلط به گاز روسیه وابسته است: ممنوعیت انرژی هسته‌‌‌ای در آلمان، ممنوعیت توسعه منابع گاز طبیعی داخلی در سراسر اتحادیه اروپا، به اضافه روی آوردن به حجم عظیم و گرانی از انرژی تجدیدپذیر بدون ساختن پشتیبان (گازی) قابل اتکا. انرژیهای خورشیدی و بادی وابستگی به گاز طبیعی روسیه را کاهش نمی‌‌‌دهند. آنها لازمند اما پرنوسان و متناوب هستند. این انرژی‌‌‌ها نیازمند پشتیبان هسته‌‌‌ای، آبی و گازی برای امنیت عرضه انرژی هستند. وابستگی به این پشتیبان‌‌‌ها در دوره‌‌‌های وزش کم باد و نور خورشید کم، دقیقا وقتی قیمت‌ها در بالاترین سطح هستند، افزایش می‌‌‌یابد. یکی از مصرف‌کنندگان این انرژی‌‌‌ها در این باره می‌‌‌گوید: «انرژی خورشیدی ۱۲ ساعت از شبانه‌‌‌روز هیچ تولیدی ندارد و این تضمین شده است. باد برخی اوقات می‌‌‌وزد، بعضی اوقات خیر. این نیز تضمین شده است. هر دو این انرژی‌‌‌ها وابسته به شرایط جوی هستند که به‌‌‌طور صددرصدی خارج از کنترل انسان است. این انرژی‌‌‌ها در بهترین روزها، (منبعی) کمکی هستند.»
باتری‌‌‌ها هم گزینه حل این بحران نیستند. ساخت یک شبکه صنعتی باتری‌‌‌های عظیم غیرممکن است؛ هزینه آن بازدارنده است و وابستگی به چین (به دلیل دارا بودن منابع لیتیوم و... ) جهت ساخت آن مشکل بزرگ‌تری خواهد بود. بر اساس مقاله‌‌‌ای که در مجله علمی MIT Technology Review منتشر شده، یک سیستم ذخیره انرژی باتری مناسب در مقیاس اروپا با قیمت‌های فعلی بیش از ۵/ ۲ تریلیون دلار هزینه خواهد داشت که بسیار گران‌‌‌تر از دیگر جایگزین‌‌‌ها خواهد بود. هزینه اضافی شبکه باتری‌‌‌ها به‌‌‌علاوه شبکه توزیع و انتقال موجب افزایش شدیدتر قبوض انرژی خانوارها خواهد شد. تورم در اروپا حتی پیش از اینکه تهاجم به اوکراین یک ریسک تلقی شود، از کنترل خارج شده بود. تورم قیمت مصرف‌کننده در اسپانیا ۶/ ۷درصد، در پرتغال ۲/ ۴ درصد و در آلمان ۱/ ۵ درصد بود. همچنین تورم قیمت مصرف‌کننده در منطقه یورو پیش از این،۸/ ۵ درصد بود.
۱۲ نکته در مورد سیاست انرژی اروپا
نویسندگان تحلیل زیروهج در میانه تاثیر حمله به اوکراین بر قیمت‌ها و وضعیت انرژی ۱۲ نکته را درباره وضعیت انرژیهای مختلف که نباید از یاد ببریم، بر‌‌‌می‌‌‌شمرند:
- اروپا پیش از این هم در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ در بحران انرژی بود و هزینه مجوزهای دیاکسیدکربن به‌‌‌شدت افزایش یافت و در دسامبر ۲۰۲۱ قیمت‌های عمده‌‌‌فروشی برق نیز به رکوردهای بی‌‌‌سابقه رسیده بود.
- اروپا به «گاز روسیه وابسته نیست.» این یک وابستگی متقابل است. روسیه اروپا را برای صادراتش نیاز دارد و اروپا جایگزین ارزان‌‌‌تری ندارد. به خاطر داشته باشیم که گاز روسیه بسیار ارزان‌‌‌تر از هر جایگزین واقع‌‌‌گرایانه دیگری است.
- قراردادهای بلندمدتی که با گازپروم بسته شد به قیمت‌هایی بود که می‌تواند به شدت ارزان‌‌‌تر از برخی از منابع جایگزین فعلی باشد. ۱۵۰میلیارد مترمکعبی که اروپا از روسیه در سال وارد می‌کند، می‌تواند با گاز طبیعی مایع (LNG) از نروژ و دریای شمال، آمریکا، الجزایر، قطر یا اسرائیل جبران شود اما بسیار گران‌‌‌تر خواهد بود.
- تنها جایگزین روسیه این است که کشورهای اروپایی نشان دهند منابع عرضه متنوع و ارزانی دارند. اگر روسیه ببیند که دولت‌‌‌های اروپایی انرژی هسته‌‌‌ای را ممنوع می‌كنند، توسعه ذخایر گاز بومی را ممنوع می‌کنند، در واردات مداخله می‌کنند و مالیات‌‌‌های کلان دیاکسیدکربن را اضافه می‌کند، مقامات روسیه می‌‌‌فهمند که هیچ جایگزین رقابتی وجود ندارد و صنعت و مصرف‌کنندگان اروپایی به دلیل افزایش هزینه انرژی سقوط خواهند کرد.
- وقتی اروپا در زمستان امسال توسط گاز طبیعی وارداتی از ایالات متحده تولید شده با فناوری فرکینگ که در اروپا ممنوع شده است، نجات یافته، دولت‌‌‌های اروپایی باید در مورد سیاست‌های نادرست خود فکر کنند.
- اروپا انرژی ارزان و فراوان می‌‌‌خواهد، اما سیاستمداران انرژیهای هسته‌‌‌ای، گاز و نفت را شیطانی میدانند. تمام پیشنهادهای مداخله‌‌‌جویانه‌‌‌ای که توسط سیاستمداران اروپایی ارائه می‌شود، هزینه بیشتری را برای مصرف‌کنندگانی که مدت‌‌‌هاست از این موضوع در رنجند، به همراه دارد.
- گاز طبیعی جریان بی‌‌‌وقفه‌ای دارد و ارزان و فراوان است. نمی‌‌‌‌توان آن را با انرژیهای تجدیدپذیر متناوب، بی‌‌‌ثبات و غیرقابل پیش‌بینی جایگزین کرد. نمونه آلمان واضح است. این کشور پس از سرمایه‌گذاری انبوه در انرژیهای تجدیدپذیر و
دو برابر کردن صورتحساب‌‌‌ها برای مصرف‌کنندگان، وابستگی بیشتری به زغال‌سنگ و تضمین روسیه برای عرضه گاز طبیعی دارد. آلمان پس از صرف بیش از ۲۰۰میلیارد دلار برای یارانه و انرژیهای تجدیدپذیر مجبور به فعال‌‌‌سازی مجدد نیروگاه‌‌‌های زغال‌سنگ شده است!
- همه فناوری‌‌‌ها ضروری هستند و انرژیهای تجدیدپذیر (راهحل) کلیدی هستند، اما آنها جایگزین (انرژیهای فسیلی) نیستند؛ زیرا به پشتیبان گاز طبیعی نیاز دارند، هرچند فناوری آنها در حال توسعه است. فراموش نکنیم که نصب انرژیهای تجدیدپذیر هزینه زیادی برای شبکه‌‌‌ها دارد. اگر هزینه ثابت شبکه‌‌‌ها به میزان ۱۵۰میلیارد دلاری که ما برآورد می‌‌‌کنیم برای تقویت شبکه‌‌‌های توزیع و انتقال نیاز است افزایش یابد، چه کسی هزینه قبوض انرژی را برای مصرف‌کنندگان کاهش می‌دهد؟
- همه آلترناتیوهای «جادویی» که مداخله‌‌‌گرایی قالب می‌کند به معنای تغییر از وابستگی به روسیه به وابستگی به چین است. سیلیکون، آلومینیوم، عناصر کمیاب، مس، لیتیوم و... لازم برای آن سرمایه‌گذاری‌‌‌های جادویی عظیم اعلام شده را از کجا می‌‌‌گیریم؟
- تقبیح انرژی هسته‌‌‌ای، اروپا را در دستان جایگزین‌‌‌های گران‌‌‌تر و پرنوسان قرار داده است. گذار انرژی باید با درک اهمیت امنیت عرضه و رقابت در نظر گرفته شود. ما به همه فناوری‌‌‌ها بدون جانبداری ایدئولوژیک نیاز داریم. ما به انرژی خورشیدی، بادی، گاز طبیعی، آبی، نفت و هسته‌‌‌ای نیاز داریم، وگرنه از بحرانی به بحران دیگر خواهیم رفت و همیشه بیشتر هزینه می‌‌‌کنیم.
- حفظ طرح مالیاتی پنهان برای انتشار دیاکسیدکربن در طول یک بحران بی‌‌‌سابقه پوچ است. دولت‌‌‌ها باید از این درآمد برای کاهش قبوض شهروندان استفاده کنند.
- مالیات‌‌‌های مرزی بر فرآورده‌‌‌های نفتی و گاز طبیعی بر تولیدکنندگان اثر نمی‌‌‌‌‌‌گذارد. آنها از مصرف‌کنندگان در کشورهای اروپایی مالیات می‌‌‌گیرند. هر کسی که معتقد است مالیات‌‌‌های اعلام شده توسط قطر، نیجریه یا برزیل پرداخت خواهد شد، مشکل جدی در درک مسائل اقتصادی دارد.
در پایان، این گزارش می‌‌‌افزاید که یک‌گذار انرژی واقعی باید رقابتی، قابلاتکا و ارزان باشد؛
نه یک ماشین غارت و جمع‌‌‌آوری مالیات. گذار انرژی باید همه فناوری‌‌‌ها را در نظر بگیرد. صنعت بیشتر و سیاست کمتر. رقابت بیشتر و ایدئولوژی کمتر.
بلندپروازی بیشتر اتحادیه اروپا
در همین حال، همان‌طور که گفته شد اتحادیه اروپا ممکن است اهداف انرژیهای تجدیدپذیر را برای جایگزینی انرژی روسیه بازبینی کند. به گزارش «شانا» به نقل از خبرگزاری رویترز، فرانس تیمرمنز، مسوول سیاست اقلیمی اتحادیه اروپا روز یکشنبه اعلام کرد که اتحادیه اروپا ممکن است اهداف بلندپروازانه‌‌‌تری را برای‌گذار به سوی انرژیهای تجدیدپذیر تعیین کند زیرا به‌‌‌دنبال جایگزین کردن واردات نفت و گاز روسیه است. پس از تهاجم روسیه به اوکراین در ماه فوریه، کمیسیون اروپا همچنین پیشنهاد کرده است که دوسوم واردات گاز روسیه را در سال‌جاری میلادی کاهش دهد و در حال تهیه پیش‌‌‌نویس طرح‌‌‌هایی برای حذف تدریجی آن تا سال ۲۰۲۷ است. وی همچنین گفت: «هسته اصلی چیزی که من پیشنهاد می‌‌‌دهم روابط بلندمدت استراتژیکی است که با LNG شروع می‌شود و سریعا به تجدیدپذیرها به‌‌‌خصوص هیدروژن می‌‌‌رسد.»