بازار فرآورده‌‌‌های نفتی از جمله بنزین و دیزل به‌‌‌طور معمول از نوسانات قیمت نفت خام تبعیت می‌کنند؛ اما از آنجا که سطوح انبار فرآورده‌‌‌ها بسیار پایین است، تقاضا با نزدیک شدن به فصل گرم به‌‌‌شدت بالا می‌رود و صادرات محصولات نفتی روسیه کاهش یافته، تناسب قیمتی بین نفت خام و فرآورده‌‌‌ها به‌‌‌هم ریخته است.
نفت خام نسبت به اوج ۱۳۹ دلاری که در ابتدای وقوع جنگ روسیه و اوکراین محقق شده بود، در سطوح بسیار پایین‌‌‌تر (۱۱۲ دلاری) معامله می‌شود؛ با این وجود، فرآورده‌‌‌ها به رکوردشکنی تاریخی خود ادامه می‌دهند. همین موضوع باعث شده حاشیه سود (کرک اسپرد) محصولات پالایشگاهی در آمریکا در بالاترین سطح خود دست‌‌‌کم از سال ۱۹۸۸ قرار گیرد، به‌‌‌طوری که قیمت هر بشکه سوخت جت به ۲۷۵ دلار بر بشکه، دیزل به حدود ۱۷۵ دلار بر بشکه و بنزین به ۱۵۵ دلار بر بشکه رسیده است؛ حال آنکه معمولا قیمت بشکه‌‌‌ای فرآورده‌‌‌ها فقط چند دلار بیش از بهای هر بشکه نفت خام بوده است. نفت خام نیز توانست برای چهارمین هفته پیاپی رشد آهسته و پیوسته‌‌‌ای را تجربه کند و انرژی اسپکتس هم پیش‌بینی کرده عوامل بنیادی بازار همزمان با نزدیک شدن اتحادیه اروپا به تحریم صادرات نفت روسیه و افزایش تدریجی تقاضا، به سمت صعودی میل کند.
تهاجم نظامی روسیه به اوکراین بازارهای پرنوسان انرژی را تحت‌تاثیر قرار داد و حالا بهای هر لیتر دیزل در بریتانیا به ۱۸۰ پنس در هر لیتر رسیده که ۳۶درصد بالاتر از ژانویه ۲۰۲۰ یعنی پیش از همه‌گیری کروناست. همچنین داده‌‌‌های وب‌سایت AAA که مرجعی برای قیمت‌های خرده‌‌‌فروشی فرآورده‌‌‌ها در آمریکاست، نشان می‌دهد متوسط قیمت بنزین در این کشور ۵۹۳/ ۴دلار در هر گالن افزایش یافته است. این در حالی است که در ایالت کالیفرنیا این رقم بالاتر از ۶ دلار است. دیپلمات‌‌‌های اتحادیه اروپا نیز قصد دارند به یک سازوکار هماهنگ برای کاهش تدریجی واردات نفت روسی در ماه جاری میلادی برسند که اختلال عرضه را بیش از پیش تهدید می‌کند و قیمت‌های بنزین و دیزل را بالاتر خواهد برد. اما با وجود این امر، قیمت نفت نسبت به اوج‌‌‌هایی در ماه مارس در هفته‌‌‌های آغازین جنگ اوکراین سطوح پایین‌‌‌تری را نشان می‌دهد. البته ذکر این نکته ضروری است که بهای نفت همچنان بالا به‌‌‌شمار می‌رود و سودآوری عظیمی برای کشورهای تولیدکننده به‌‌‌همراه داشته، به‌‌‌طوری که حتی روسیه که با تحریم برخی کشورها و خودتحریمی بعضی خریداران رو‌‌‌به‌‌‌رو است و حجم صادراتش پایین آمده، درآمد نفتی‌‌‌اش افزایش پیدا کرده است. گاردین در گزارشی تلاش کرده با زبانی ساده توضیح دهد چرا کاهش قیمت نفت نسبت به مارس در بهای خرده‌‌‌فروشی فرآورده‌‌‌ها اثری نداشته و حتی قیمت آنها صعودی بوده است.
چرا قیمت دیزل افزایشی است؟
کریگ هاوی، تحلیلگر شُر کپیتال (Shore Capital) درباره روند افزایشی قیمت دیزل به گاردین می‌‌‌گوید: «عوامل مختلفی در جریان هستند. رشدی در فعالیت‌های مربوط به حمل‌‌‌و‌‌‌نقل دیده شده که تقاضا را بالا برد. همچنین نگرانی‌ها درباره صادرات روسیه به اروپا وجود دارد و برخی پالایشگاه‌‌‌های آمریکایی بسته شدند و بعضی از پالایشگاه‌‌‌های چینی نرخ تولید پایین‌‌‌تری دارند.» هاوی می‌‌‌افزاید: «از دیدگاه نفتی، چین باعث نگرانی بوده است چراکه محدودیت‌های شدید عبور و مرور به تقاضا ضربه زد و قرنطینه‌‌‌ها موجب کاهش ظرفیت بعضی پالایشگاه‌‌‌ها شده است.» اداره اطلاعات انرژی آمریکا تخمین می‌‌‌زند ذخایر محصولات تقطیری این کشور (به‌‌‌طور معمول دیزل و بنزین) در ماه مارس ۸درصد کاهش یافته و به ۲۴درصد پایین‌‌‌تر از نرخ متوسط ۵ ساله رسید. پالایش نفت برای تولید بنزین ارزش افزوده بیشتری برای پالایشگاه‌‌‌ها دارد، اما روسیه یک صادرکننده بزرگ دیزل بوده که به این معناست که تقاضا برای پالایش دیزل در کشورهای دیگر قیمت آن را افزایش داده است.
موضوع دیگر کمبود ظرفیت پالایشی به‌‌‌خصوص در غرب است. آنها در سال‌های اخیر با دشواری‌‌‌هایی مواجه بوده‌‌‌اند. سقوط قیمت نفت در ابتدای همه‌گیری کووید-۱۹ به صنعت پالایش آسیب زد که پیش از آن هم به‌‌‌دلیل افزایش مقررات زیست‌‌‌محیطی و نگرانی درباره نزدیک شدن به اوج تقاضای نفت (peak oil demand)، در جذب سرمایه‌گذاری مشکل داشته است. بسیاری از پالایشگاه‌‌‌هایی که نیاز اروپا را تامین می‌کنند، در روسیه واقع شده‌‌‌اند. این در حالی است که پکن حجم صادرات پالایشگاه‌‌‌های چینی را از نزدیک کنترل می‌کند. در بریتانیا ۶ پالایشگاه بزرگ وجود دارد که نگرانی‌هایی نیز در مورد آنها وجود دارد. با این حال، جهش قیمت نفت نسبت به ۲ سال گذشته از نظر تئوری باید به سودآوری آنها کمک کرده باشد، هرچند این امر هزینه‌‌‌های آنها را نیز بالا می‌‌‌برد. رشد شدید قیمت فرآورده‌‌‌ها به‌‌‌نسبت نفت خام موجب بالاترین حاشیه سود برای پالایشگاه‌‌‌های آمریکا از سال ۱۹۸۸ شده است. این در حالی است که به‌‌‌طور معمول هر بشکه نفت خام وست تگزاس اینترمدییت که پالایشگران آمریکایی از آن برای تولید محصولات نفتی استفاده می‌کنند، فقط چند دلار کمتر از بهای هر بشکه فرآورده بوده است. گاردین به نقل از بلومبرگ، بهای هر بشکه سوخت جت را تا ۲۷۵ دلار برآورد کرده است. این منبع همچنین بهای هر بشکه دیزل و بنزین را به‌‌‌ترتیب ۱۷۵ و ۱۵۵ دلار تخمین می‌‌‌زند. با این حال وست تگزاس هفته اخیر را با قیمت ۱۱۰ دلار بر بشکه به‌‌‌پایان رساند.
سنگینی کفه تقاضای سوخت به نگرانی از رکود اقتصادی
نفت چهارمین هفته افزایشی خود را به‌‌‌دلیل تقاضای قوی در بازار فرآورده‌‌‌ها که عاملی پررنگ‌‌‌تر از عامل کاهشی نگرانی درباره کاهش رشد اقتصادی بود و بازارهای مالی را تحت‌تاثیر قرار داده، رقم زد. وست تگزاس اینترمدییت برای تحویل در ماه ژوئن با قیمت ۲۳/ ۱۱۳ دلار در هر بشکه کار خود را در هفته به‌‌‌پایان رساند که حدود ۵/ ۲درصد رشد را نشان می‌دهد. با این حال، این سررسید روز جمعه منقضی شد و سررسید جولای با قیمت ۲۸/ ۱۱۰ دلار بر بشکه بسته شد. برنت نیز که هفته گذشته اندکی افت داشت، در این هفته با یک‌درصد رشد به قیمت ۵۵/ ۱۱۲دلار رسید. به گزارش بلومبرگ، وست تگزاس اینترمدییت توانست با وجود نزدیک‌‌‌تر شدن بازار سرمایه به یک بازار خرسی که بر قیمت‌ها فشار آورد، طولانی‌‌‌ترین روند افزایش هفتگی خود را از اواسط فوریه رقم بزند. رشد تقاضا برای سوخت‌‌‌های موتوری و آب‌‌‌رفتن ذخایر پیش از آغاز فصل داغ رانندگی تابستانی بر وضعیت کمبود عرضه تاکید دارد.
ربکا بابین، معامله‌‌‌گر ارشد انرژی در موسسه مدیریت ثروت خصوصی CIBC می‌‌‌گوید: «قطع رابطه بین بازارهای مالی پرریسک با دارایی‌‌‌های مالی نفتی و بازار فیزیکی که تلاش می‌کند آزادسازی از ذخایر استراتژیک نفتی برای تامین تقاضای فرآورده‌‌‌ها را هضم کند، ادامه خواهد داشت.» او می‌‌‌افزاید: «این دوگانگی بازارها را چندپاره و پرنوسان می‌کند و می‌تواند در نهایت به یک تابستان بی‌‌‌رحم برای معامله‌‌‌گران انرژی بینجامد.»
پیش‌بینی رشد بهای طلای‌سیاه
به گزارش وب‌سایت نشنال، موسسه مشاوره انرژی بریتانیایی «انرژی اسپکتس» در گزارش خود گفته انتظار می‌رود عوامل بنیادی نفت همزمان با نزدیک‌‌‌تر شدن اتحادیه اروپا به تحریم تدریجی نفت روسیه که سمت عرضه را فشرده می‌کند، صعودی‌‌‌تر خواهند شد. این گزارش ادامه داد که برنت که شاخص جهانی برای دوسوم نفت دنیا محسوب می‌شود، به سطوح کلیدی تکنیکال نزدیک می‌شود چراکه انتظار می‌رود تقاضای پالایشگاهی تا پایان ماه جاری میلادی تسریع شود و قیمت نفت خام را بالاتر ببرد. بر اساس گزارش انرژی اسپکتس، انتظار می‌رود قیمت فرآورده‌‌‌ها هم با افزایش تقاضا به رشد خود ادامه دهد. تعمیرات بالادستی در سراسر آمریکا و دریای شمال نیز بر محدودیت عرضه اثرگذار خواهد بود.
نفت در مواجهه با رکود
در حالی که تعداد فزاینده‌‌‌ای از اقتصاددانان و بانک‌های وال‌‌‌استریت درباره یک رکود در سال‌جاری یا سال آینده هشدار می‌دهند، عده‌‌‌ای دیگر از تحلیلگران می‌‌‌گویند حتی اگر یک رکود اتفاق بیفتد، بعید است به شدتی باشد که تقاضا و قیمت نفت را پایین بیاورد. به گزارش اویل پرایس، سوالاتی که در این مورد مطرح می‌شود این است: آیا فدرال رزرو در کاهش تورم بدون ایجاد رکود موفق خواهد بود؟ یا در صورت رکود، تقاضای جهانی نفت تا چه حد تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت؟ به گفته خاویر بلاس مقاله‌‌‌نویس بلومبرگ، احتمال این وجود دارد که رکود خفیفی مانند رکودهای ۱۹۹۰ و ۲۰۰۱ و نه رکود سال ۲۰۰۸ رخ دهد. بلاس استدلال می‌کند که یک رکود، حتی از نوع خفیف‌‌‌تر، مطمئنا بر تقاضای نفت تاثیر می‌‌‌گذارد، اما فقط می‌تواند رشد آن را تضعیف کند، نه اینکه منجر به کاهش تقاضای سالانه جهانی شود.
اگر این‌‌‌طور باشد، تقاضا و قیمت نفت بعید است سقوط کند، حداقل به اندازه‌‌‌ای که اصطلاحا خرس‌‌‌های بازارهای مالی معتقدند. مانند بسیاری از پیش‌بینی‌‌‌ها در دو سال گذشته، این تحلیل نیز به نااطمینانی‌‌‌های مهمی وابسته است، از جمله اینکه چین چگونه از محدودیت‌های کووید در هفته‌‌‌های گذشته بهبود می‌‌‌یابد، جنگ در اوکراین چقدر و با چه شدتی به طول می‌‌‌انجامد، یا اینکه آیا روسیه تصمیم به قطع عرضه گاز به کل اروپا، که باعث رکود اقتصادی فوری می‌شود، خواهد گرفت یا خیر؟