رئیس جمهور امریکا، ماه ژوئیه عازم خاورمیانه می‌شود. جو بایدن در جریان این سفر دوره‌ای قرار است ابتدا به اسرائیل برود و پس از آن با پروازی مستقیم از اسرائیل به عربستان سعودی سفر کند.
رئیس جمهور امریکا، ماه ژوئیه عازم خاورمیانه می‌شود. جو بایدن در جریان این سفر دوره‌ای قرار است ابتدا به اسرائیل برود و پس از آن با پروازی مستقیم از اسرائیل به عربستان سعودی سفر کند.
دیدار با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان از جمله برنامه‌های سفر بایدن به عربستان سعودی خواهد بود. این سفر چند پوشش خبری داشته که یکی از مهم‌ترین آنها مذاکرات نفتی بوده است. رسانه‌های امریکایی می‌گویند: «بایدن به دلیل تشنگی بی پایان امریکا برای نفت ارزان، به ریاض می‌رود. در حالی که این یک اشتباه بزرگ و پر هزینه برای امریکاست.»
مجله امریکایی نیوزویک با توصیه به رئیس جمهور امریکا برای احیای برجام تأکید می‌کند: «رئیس جمهور امریکا به‌جای پرواز به ریاض و در آغوش گرفتن بن سلمان باید هر کاری که لازم است برای بازگشت بشکه‌های نفت ایران به بازار انجام دهد.»
این رسانه با اشاره به اینکه یکی از دلایل اصلی سفر بایدن به ریاض موضوع نفت است، اذعان می‌کند: «دستور کارهای زیادی برای این سفر تعیین شده است، اما تنها یک دلیل برای این سفر به ذهن می‌آید و آن قماری ناامیدانه از سوی بایدن برای متقاعد کردن ریاض به افزایش تولید نفت خود برای کاهش قیمت‌های تاریخی بنزین در امریکاست و این در حالی است که فقط چند ماه به انتخابات میان دوره‌ای کنگره باقی مانده است، اما بهای ترمیم روابط با سعودی‌ها بسیار بالا خواهد بود. عربستان سعودی یکی از بی‌رحم‌ترین رژیم‌های اقتدارگرا در جهان است که ایدئولوژی تندرو سلفی آن مهم‌ترین عامل ترویج رادیکالیسم خشونت‌آمیز در منطقه و آن‌سوتر است.»
دیوید فارِس، استاد دانشگاه روزولت امریکا در این مقاله با اشاره به قتل خاشقچی، ستون‌نویس واشنگتن پست، در سال ۲۰۱۸ و جنگ خونین و بیهوده عربستان در یمن عنوان می‌کند: «از همه نظر، عربستان سعودی، متحدی نامناسب برای امریکاست؛ کشوری که به وضوح کمتر از ایران به آزادی و عدالت توجه دارد.»
چقدر می‌توان نفت از عربستان وارد بازار کرد؟
نیوزویک با طرح این سؤال که «جو بایدن چقدر طلای سیاه می‌تواند از عربستان استخراج کند؟» می‌نویسد: «هرچقدر که باشد مسلماً کمتر از آن رقمی است که پس از احیای روابط با ایران عایدش خواهد شد. ماه گذشته سازمان کشورهای صادرکننده نفت از رشد ۶۸۴ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت خود خبر داد که عمده این افزایش از سوی عربستان انجام گرفته بود. این رقم به‌هیچ وجه نمی‌تواند قیمت‌ها را کاهش دهد. اگر یک میلیون بشکه در روز چیزی است که ما دنبال آن هستیم، بایدن می‌تواند به سادگی چشمانش را به سمت شرق باز کند. ایران بعد از احیای توافق هسته‌ای –برجام- روزانه بیش از ۲ میلیون بشکه نفت روانه بازار جهانی می‌کرد. پس از آنکه ترامپ در سال ۲۰۱۸ با تندخویی توافق را لغو کرد و تحریم‌ها را علیه ایران برگرداند، صادرات نفت ایران کاهش یافت. الان انتظار می‌رود این رقم کمتر از یک میلیون بشکه در روز باشد. ایران اعلام کرده اگر تحریم‌ها برداشته شود می‌تواند ۳,۸ میلیون بشکه در روز نفت تولید کند و با جذب سرمایه‌های خارجی می‌توان این رقم را نیز افزایش داد؛ اما چه مانعی در سر راه احیای توافق هسته‌ای با ایران و آزاد شدن پتانسیل صادراتی نفت ایران وجود دارد. به نظر می‌رسد که یکی از این موانع، خواست اسرائیل است.»
ظرفیت مازاد تولید نفت عربستان
در پاسخ به این سؤال که چه میزان طلای سیاه دیگر می‌توان از عربستان استخراج کرد؟ رئیس دفتر مطالعات انرژی وین می‌گوید: «عربستان حدود یک میلیون بشکه ظرفیت مازاد دارد، اما این ظرفیت بخشی از توان تولید اوپک –سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام- محسوب می‌شود و چنانچه اوپک تمام ظرفیت مازاد خود را خرج کند، دیگر اوپک نیست یعنی دیگر اوپک موضوعیت پیدا نمی‌کند.»
فریدون برکشلی در گفت‌وگو با «ایران» ادامه می‌دهد: «بایدن به عربستان برای تأمین مصارف داخلی کشورش و رقابت‌های انتخاباتی فشار می‌آورد، اما این ظرفیت مازاد تولید است که به سازمانی به نام اوپک موضوعیت می‌بخشد. مدیریت بازار تنها با ظرفیت مازاد، معنا پیدا می‌کند. هزینه کردن ذخایر نفتی استراتژیک کار بسیار خطرناکی است. الان امریکا باید ذخایر استراتژیک را دوباره جایگزین کند. خب از کجا؟ نفت با چه مشخصات و گریدی؟ برای چه ساختار پالایشی؟»
او اذعان می‌کند: «کاخ سفید، نفت و گاز و انرژی را تسلیحاتی و نظامی کرده است و هرگز در تاریخ، نفت تا این حد تسلیحاتی نشده بود. شاید بتوان گفت که تحلیل نیوزویک، بعد از مدت‌ها، یک نظر درست از امریکایی‌ها در مورد بازار نفت است. ایران گزینه بسیار بهتری از عربستان است که با لغو تحریم‌ها بشکه‌های بیشتری از نفت آن می‌تواند وارد بازار شود. همچنین ونزوئلا. ۷ میلیون بشکه نفت ایران و ونزوئلا آماده عرضه به بازار است.» داده‌های ارسالی عربستان به دبیرخانه اوپک نشان می‌دهد که این کشور در ماه مه ۲۰۲۲ حدود ۱۰ میلیون و ۵۳۸ هزار بشکه در روز نفت خام تولید کرده است. اگرچه عربستان رکورد تولید ۱۲,۵ میلیون بشکه در روز را نیز به ثبت رسانده؛ اما این رقم نزدیک به میزان تولید پایدار عربستان است.
هدف سفر بایدن
داستان از جنگ روسیه و اوکراین و تحریم نفت روسیه آغاز می‌شود. تمام تلاش بایدن برای خنثی کردن این تحریم‌ها و کاهش قیمت نفت خام است. برکشلی با اشاره به ضد روس بودن دموکرات‌های امریکا می‌گوید: «احتمالاً بایدن برای دور کردن ریاض از مسکو تلاش خواهد کرد.» او با اشاره به اینکه دستور کار سفر بایدن به خاورمیانه تنها نفت نیست، بیان می‌کند: «اگرچه احتمالاً در این سفر برای دور کردن عربستان و روسیه از هم و کاهش قیمت نفت با عرضه بیشتر به بازار تلاش خواهد شد اما در واقع ریاض، کانون توجه سفر بایدن نیست. بایدن کار اصلی‌اش با امارات و شورای همکاری خلیج فارس است. این سفر پوشش نفتی دارد؛ اما فکر می‌کنم که نفت، اولویت اصلی نیست. مشکل بایدن اسناد همکاری عربستان در عملیات ۱۱ سپتامبر است. این هزینه را برای واشنگتن و ریاض خیلی بالا می‌برد. الان از حدود ۴۰۰ میلیارد دلار غرامت صحبت می‌کنند.»
رئیس دفتر مطالعات انرژی وین با بیان اینکه اگر بایدن از این سفر با دست پر و دستاورد قابل توجهی بازنگردد، هزینه قابل توجهی را باید بپردازد، می‌گوید: «امریکا فرصت مصالحه با ایران را از دست داد و این به زیان امریکاست.»
نگاه
تحریم‌های امریکا و فشار بر انتخابات پیش رو
با آغاز جنگ روسیه و اوکراین، تحریم‌های ضدروسی غرب موجب افزایش قیمت انرژی در ماه‌های اخیر شد. به طوری که قیمت نفت خام به بیش از ۱۱۰ دلار در هر بشکه رسید و قیمت بنزین در امریکا از گالنی ۵ دلار عبور کرد. قیمت گاز در اروپا نیز از ۳۰۰ سنت فراتر رفت و این مسأله در کنار افزایش قیمت‌ها به سبب پایان همه‌گیری کرونا، بحران انرژی را در بیش از ۱۴۰ کشور جهان به راه انداخت.
روز گذشته قیمت هر بشکه نفت خام (شاخص برنت) حدود ۱۱۳ دلار بود. البته قیمت نفت در ماه‌های اخیر رقم ۱۳۹ دلار در بشکه را نیز لمس کرده است. پیش‌بینی می‌شود که در ماه‌های آتی قیمت نفت به بیش از ۱۵۰ دلار در بشکه برسد و باعث افزایش بیشتر قیمت بنزین و تورم حاصل از قیمت سوخت شود. حالا این مسأله موجب نگرانی امریکا شده است. بویژه در آستانه انتخابات میان دوره‌ای امریکا که بر اساس پیش‌بینی‌ها ادامه این روند موجب شکست دموکرات‌ها خواهد شد. چراکه رأی امریکایی در پمپ بنزین‌ها مشخص می‌شود.
اکنون دولت جو بایدن در امریکا به سبب افزایش قیمت نفت در پی تحریم نفت کشورهای روسیه، ایران و ونزوئلا تحت فشار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. کارشناسان می‌گویند که چاره کار لغو یا تسهیل تحریم‌ها حداقل برای ایران و ونزوئلاست. در این رابطه معاون نخست‌وزیر روسیه نیز که نفت کشورش تحت تحریم امریکاست، می‌گوید: «همیشه مسکو مخالف تحریم تهران و کاراکاس بوده است، لغو تحریم این دو کشور نفتی موجب افزوده شدن حدود دو و نیم میلیون بشکه نفت در روز به بازار می‌شود.»
آلکساندر نوواک در گفت‌وگو با کانال تلویزیونی روسیه ۲۴ در حاشیه اجلاس اقتصادی سنت پترزبورگ، تحریم‌ها علیه ایران و ونزوئلا را غیرقانونی خواند. بسیاری از کشورهای جهان اکنون امریکا را به خاطر اعمال این تحریم‌های غیرقانونی و افزایش قیمت انرژی تحت فشار قرار داده‌اند.