تاکنون بیشتر از ۱۶ میلیارد دلار قرارداد جدید نفتی به امضا رسیده است. این خبری است که چندی پیش جواد اوجی وزیر نفت اعلام کرده بود و البته تاکید کرد که به دلیل شرایط تحریمی از اعلام جزییات آن معذور است.با این حال کارشناسان می گویند برای درک بهتری از شرایط اقتصاد ایران،بهتر است تا حد امکان جزییات پروژه ها مشخص شود.اما سیاست دولت این است در شرایط تحریمی اسامی شرکت‌ها و جزئیات قراردادها افشا نشود.
قراردادهای نفتی همیشه یکی از بحث برانگیزترین مسایل صنعت نفت بوده است؛ به این دلیل که منابع نفت و گاز ایران در 28 میدان با همسایگان مشترک است و ایران در رقابتی برای برداشت از این میادین قرار داد که هرچه در این زمینه کندی اتفاق بیفتد،زیان جبران ناپذیری متوجه کشور خواهد شد.از همین رو تقریبا همه دولت های بعد از انقلاب به دنبال توسعه این میادین با استفاده از منابع داخلی و خارجی بوده اند.
منابع مالی خارجی اما همواره متزلزل ترین منابع از لحاظ اطمینان به سرمایه گذاری بوده است.زیرا در هر برهه ای از چهل سال گذشته به دلیل تحریم های آمریکا و تحریم های بین المللی ثبات نداشته اند و دولت ها در میانه برنامه ریزی با مشکلات قطع این منابع مواجه شده اند.علاوه بر منابع مالی،فناوری و تکنولوژی های نوین هم در این حوزه جای می گیرند.
به دنبال خروج آمریکا از توافق برجام،شرکت های خارجی که برای سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز ایران آمده بودند،یکبار دیگر میدان را واگذار کرده و رفتند.کارشناسان بر این باورند که این آمدن های مشتاقانه و ترک کردن بدون خداحافظی که هر بار تکرار می شود، فرصت های بسیاری را برای توسعه صنعت نفت و گاز ایران از بین برده است.
اگرچه سفر اخیرجوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران نشانه مثبتی برای احیای توافق برجام بود،اما به نظر می رسد حتی اگر توافق برجام احیا شود،به دلیل متزلزل بودن سیاست کشورهای غربی در قبال ایران،فرصت برای استفاده از منابع مالی خارجی همواره بی ثبات و دایمی نیست.
سیدحمید حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت،گاز و پتروشیمی در این رابطه در گفت وگو با جهان صنعت می گوید: عدم حضور شرکت های خارجی در پروژه های توسعه ای صنعت نفت تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد ایران گذاشته و شرکت ملی نفت مجبور شده که در سالهای گذشته با درآمدهای محدودی که دارد هزینه های گزافی برای دور زدن تحریم ها و ورود قطعات و دریافت دانش فنی پرداخت کند ؛ باید امیدوار باشیم با سفر آقای بورل به ایران و پیشنهاد اروپا برای نقش میانجیگری بین ایران و آمریکا در راستای احیای برجام بخشی از این مشکلات تحریم برای کشور حل شود.
حسینی با اشاره به منابع در اختیار وزارت نفت برای توسعه میادین مشترک نفت و گاز تصریح می کند: وزارت نفت از سه محل این امکان را دارد که طرح های توسعه ای را اجرا کند؛ منابع داخلی شرکت نفت که از محل 14.5 درصد صادرات نفت بدست می آید و منابع شرکت گاز از محل صادرات گاز مایع .عموما شرکت نفت و گاز از این منابع برای اجرای طرح های توسعه ای خود یا یا بازسازی و نوسازی استفاده می کند.
او افزود: منبع دوم فاینانس است که از طریق صندوق توسعه ملی،بانک ها و منابع خارجی تامین می شود که در شرایط فعلی چندان دسترس وزارت نفت نیست.استفاده وزارت نفت از منابع صندوق توسعه ملی هم محدود شده به طوری که در حال حاضر فقط پروژه غرب کارون و فاز 11 پارس جنوبی از از محل صندوق در حال اجراست.
رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت،گاز و پتروشیمی سومین منبع تامین مالی برای پروژه های نفتی را سرمایه گذاری خارجی عنوان کرده و می گوید:به دلیل تحریم ها در شرایط کنونی اتفاق جدیدی در این رابطه نیفتاده است. بنابراین تنها منابع موجود وزارت نفت برای توسعه طرح های خود،فقط منابع 14.5 درصد نفت و صادرات گاز مایع است و به صورت محدود منابع صندوق توسعه ملی برای طرح های با اولویت در اختیار دارد.
حسینی تاکید می کند: اگرچه وزارت نفت تلاش کرده تا از طریق بانکها و شرکت های داخلی قراردادهایی را ببندد و برخی پروژه ها را اجرایی کنند اما چون در این رابطه اطلاع رسانی نمی کند و اطلاع رسانی کلی و گنگ در این رابطه وجود دارد.بنابراین نمی توان درست قضاوت کرد.
وی افزود: در پارس جنوبی کشورقطر هم اکنون 450 هزار بشکه از این میدان مشترک برداشت می کند و ما در این رابطه در حداقل هستیم،البته وزارت نفت مدعی است که برای برداشت از این میدان با یک شرکت خارجی صحبت هایی شده است. با این حال گزارشی در این رابطه ارایه نشده است.