در سالهای اخیر و پس از سخت شدن تحریمهای یک جانبه آمریکا بر علیه کشورمان، شرایط صادرات محصول برای شرکتهای داخلی سخت و سختتر شده است. افزایش هزینههای صادرات، افزایش هزینه بیمه محصولات و عدم امکان وصول مطالبات از مهمترین چالشهایی است که شرکتهای داخلی برای انجام صادرات محصول با آن مواجه هستند. صادرات انواع محصولات از فولاد و فلزات اساسی گرفته تا محصولات لبنی و کشاورزی پس از جنگ روسیه و اوکراین سخت و سختتر شده است، جایی که روسیه به عنوان یک حریف قدرتمند برای شرکتهای داخلی در بازارهای صادراتی ظاهر شده است.
کار به اینجا ختم نمیشود و مسیر انجام صادرات جایی باریکتر میشود که شرکتهای داخلی بعضا در قبال انجام صادرات بایستی به جای دریافت وجه صادرات، اقدام به واردات محصول کنند. در چنین فضایی که ضرورت حمایت از شرکتهای صادرات محور برای همگان امری بدیهی و ضروری به نظر میرسد، برخی بدون در نظر گرفتن فضای تحریمی سنگین بر علیه کشورمان و با کلید واژه انحصار زدایی در حال تخریب اندک مسیر موجود شرکتهای توانمند برای صادرات محصولات هستند.
این گروه اندک بدون اشاره به فضای تحریمی موجود و رقابت شدید شرکتها در بازارهای صادراتی، و بدون در اختیار داشتن زیر ساختهای لازم برای انجام صادرات، صحبت از شفافیت و انحصارزدایی شرکتهای صادرات محور به میان آورده اند. صحبتهایی که حتی بعضا از تریبونهای رسمی و رده بالایی، چون مجلس هم شنیده میشود.
شرکتهای صادرات محور که با تمام مشکلات و پیچیدگیهای بازارهای بین المللی اقدام به صادرات محصولات خود میکنند و در مقابل مجبور به تهیه اقلام مورد نیاز کشور هستند، در حالی زیر فشار تحریمها تعادل خود را حفظ کرده اند که به حمایت گروههای داخلی دل خوش کرده اند. این در حالی است که اخیرا برخی صحبتها موجب یاس و نا امیدی این شرکتها شده است. این صحبتها و اطلاعات بعضا غلط، سبب شده تا بازارهای صادراتی و رقبای خارجی دندان طمع بیشتری برای بازارهای صادراتی ایران تیز کنند.
البته این تنها نمونه اشتباه سیاستگذاران داخلی در ماههای اخیر نبوده است. به خاطر داریم که طی ماههای اخیر برای صادرات محصولات معدنی تعرفه بالایی قرار داده شد و این موضوع سبب شد که شرکتهای داخلی به یکباره ترمز صادرات را بکشند و روسها با تخفیف بر روی کالاها بخش قابل توجهی از بازار صادراتی داخلی را مال خود کنند.
سیاستگذاران و متولیان امور بایستی تمام امور را با در نظر گرفتن فضای پرتنش بازارهای صادراتی و موانع بسیار این بازارها در شرایط تحریمی داخلی بازتعریف کنند و با کلید واژه انحصارزدایی و یا شفافیت صادرات و شرکتهای صادرات محور بجای حمایت حداکثری از ارزآوری داخلی، آب در آسیاب رقبای بین المللی نریزند. بد نیست حالا که صحبت از شفافیت و افزایش شفافیت به میان آمده کار را از بالادست شروع کنیم و نگاه جدی به موضوع افزایش شفافیت آرای نمایندگان داشته باشیم.