افزایش حجم تجارت خارجی با کشور روسیه یکی از اهدافی است که دولت پیگیر آن است. با توجه به تغییر مناسبات جهان به واسطه تنش‌های ژئوپلیتیک موجود بازار روسیه به‌نظر بازاری مناسب برای کالاهای ایرانی است، اما با وجود اراده سیاسی طرفین برای گسترش حجم روابط، مشکلاتی وجود دارد که در گفت‌وگو با هادی تیزهوش تابان، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران - روسیه بخشی از آن بررسی شد.
شما پیش از این گفته بودید که برای گسترش تجارت با روسیه به میزان ۱۰برابر نیاز به زیرساخت هست. این زیرساخت‌ها چه هستند؟
آنچه مسلم است در شرایط فعلی و در زمانی‌که تقاضای بازار هدف به حداکثر خود می‌رسد زیرساخت‌های موجود، پاسخگوی نیازها نیست و این زیرساخت‌ها باید تکمیل و اصلاح شوند و توسعه پیدا کنند. زیرساخت‌های حملونقل در حوزه‌‌‌‌‌های زمینی، دریایی، هوایی و ریلی از جمله این زیرساخت‌ها است. شاید مهم‌ترین طرح در این زمینه اتصال راه‌آهن رشت به منطقه آزاد انزلی و آستارا باشد. این موضوع به هیچ‌وجه موضوعی استانی نیست و در سطح ملی و حتی فراملی حائزاهمیت است. در سایر زمینه‌ها مانند رویه‌های گمرکی، استانداردها و مبادلات بانکی نیز ضرورت دارد تا هماهنگی و همکاری میان دو کشور ایجاد شود و گسترش پیدا کند.
توسعه زیرساخت‌‌‌‌‌هایی نظیر حملونقل که اشاره می‌‌‌‌‌کنید تا چه حد در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر است؟
توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی، تابع اولویت‌‌‌‌‌بندی دولتمردان است و نحوه تخصیص اعتبار به آن سرنوشت آن را تعیین می‌کند. چنانچه اعتبارات لازم برای این امر فراهم شود می‌توان زیرساخت‌های موجود را در زمان مطلوب تکمیل کرد و توسعه داد.
شما پیش از این از ترکیب تراز تجاری صحبت کرده‌‌‌‌‌اید. این کار از چه طریقی امکان‌پذیر است؟
نگاه به حوزه صادرات باید تغییر کند. در شرایط فعلی صادرات ما عرضه‌محور است؛ به این معنی که ما مازاد تولیدات خود را چنانچه قابلیت رقابت داشته باشند، به بازارهای هدف صادر می‌کنیم. این نگاه باید اصلاح شود و صادرات ما تقاضا محور شود. برای این کار باید شناخت کافی از بازار هدف داشته باشیم و از توانمندی‌‌‌‌‌های خودمان نیز برآوردی درست حاصل کنیم. باید محصولاتی تولید کنیم و خدماتی ارائه کنیم که پاسخگوی نیازها و خواسته‌های بازار باشد. از این طریق است که می‌شود ترکیب تراز تجاری را تغییر داد.
تنش اوکراین بر صادرات کالاهای ایرانی به روسیه تاثیری گذاشته است؟
با شروع درگیری‌‌‌‌‌های اوکراین با فدراسیون روسیه معادلات منطقه دستخوش تغییر شد. همچنین با اعمال تحریم‌های غرب علیه این کشور شرایط تجارت روسیه با اتحادیه اروپا و آمریکا دچار تحولاتی عظیم شد. بدیهی است که در این حالت فضا برای حضور محصولات کشورمان در بازار روسیه مساعدتر شود و باید از این فرصت برای حضور در بازار روسیه استفاده کرد و همچنین برای تثبیت حضور در بازار این کشور برنامهریزی کرد.
شما پیش از این در مطلبی گفته بودید با وقوع درگیری، انگیزه روسیه برای بازاریابی بیشتر شده است، یعنی بیشتر به‌دنبال بازارهایی برای صادرات است. این عامل تغییر تراز تجاری را دشوار نمی‌کند؟
با وقوع این درگیری، فدراسیون روسیه به‌دنبال روش‌هایی است تا کاهش درآمد خود که ناشی از وضع تحریم‌های غرب بر بخش انرژی این کشور است را جبران کند، به‌همین‌دلیل انگیزه بالایی برای صادرات محصولات خود دارد. از آنجا که بخش عمده کالاهای وارداتی از روسیه به ایران تامین‌‌‌‌‌کننده مواداولیه و مایحتاج ضروری کشور است از این حیث نگرانی وجود ندارد اما از سوی دیگر فدراسیون روسیه نیز نیاز دارد تا با توجه به تحریم‌هایی که علیه او وضع شده است، تامین‌کنندگان جدیدی برای کالاها و اقلام موردنیاز خود بیابد. به این طریق فرصتی بسیار مناسب برای توسعه صادرات غیرنفتی ایران و همچنین افزایش میزان ترانزیت کالا برای ما فراهم خواهد شد.
پیش از این اشاره کرده بودید که ما به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد در استفاده از فرصت‌ها از جمله جنگ اوکراین چابک نیستیم. این شرایط حاکم چیست؟
ما هم در حوزه اقتصاد و هم در حوزه قوانین با عدم‌ثبات مواجه هستیم و این عدم‌ثبات هم حاکم بر مولفه‌های اساسی مانند نرخ ارز و نرخ تورم است و هم در صدور دستورالعمل‌های متعدد و گاهی متناقض ظهور پیدا می‌کند. این مساله امکان برنامهریزی بلندمدت را از فعالان اقتصادی سلب می‌کند و از سوی دیگر از میزان انگیزه سرمایه‌‌‌‌‌گذاران حوزه‌‌‌‌‌های مختلف خواهد کاست. بنا بر این شرایط نمی‌توان انتظار داشت در مواجهه با فرصت‌های محیطی آنگونه که شایسته است چابک عمل کنیم.