پازل بحران گازی اروپا در حال کامل شدن است. علاوه‌بر کاهش ۸۰درصدی جریان گاز نورداستریم ۱، روسیه جریان گاز به اروپا را به بهانه تعمیرات سه‌روزه متوقف کرده است و این قاره را وارد مرحله دیگری از بحران کرد. قیمت گاز نسبت به هفته گذشته با ۱۲/ ۱درصد صعود مواجه شد. از طرفی نروژ به عنوان یکی از منابع گازی اروپا با افزایش عرضه موافقت کرده است اما با کاهش قیمت خیر. بحران انرژی، قاره سبز را وارد مرحله‌ای کرده که مردم آلمان و بسیاری از کشورهای اروپایی برای زمستان به جمع کردن هیزم روی آورده‌اند؛ روشی ماقبل تاریخی در مدرن‌ترین نقطه تاریخ. دویچه‌وله قبلا هم در این خصوص هشدار داده‌بود. شرایطی‌که در کنار چشم‌انداز رکودی اروپا، روز پنجشنبه، قیمت‌های آتی گاز در تسهیلات انتقال Title TTF (مرکز تجاری پیشرو قاره) به ۳۲۱یورو در هر مگاوات ساعت رساند که در مقایسه با سال گذشته، رقمی نجومی به نظر می‌آید.
آیا این صعود تازگی دارد؟
هیچ عاملی جلوی افزایش تعرفه قیمت قبوض گاز در اروپا را نمی‌گیرد. به گزارش یورونیوز قیمت هر مترمکعب گاز طبیعی در قاره سبز نسبت به سال گذشته نزدیک به ۸۴درصد رشد کرده است. روند قیمت انرژی در اروپا رو به افزایش بود اما این صعود پس از آن اتفاق افتاد که شرکت گازپروم روسیه از تعمیرات خط لوله نورداستریم ۱ که گاز را از روسیه به آلمان منتقل می‌کند، به مدت سه روز خبر داد. سیاستمداران اروپایی بارها گازپروم را به تسلیح‌سازی جریان انرژی و بهره‌برداری از سوالات فنی به عنوان بهانه‌ای برای اعمال فشار بر کشورها به خواست ولادیمیر پوتین متهم کرده‌اند. همچنین گازپروم اعلام کرده پس از تعمیرات، انتقال گاز با ۳۳میلیون مترمکعب در روز از سر گرفته می‌شود که با توجه به ظرفیت ۱۶۷میلیون مترمکعبی نورداستریم ۱، نشان‌دهنده این است که این لوله با تنها ۲۰درصد از ظرفیت به فعالیت ادامه خواهد داد.
ناگفته نماند قیمت گاز در سرتاسر اروپا افزایش مداوم جدیدی را آغاز کرده بود و در اواخر ژوئیه، رکورد قبلی که در اوایل ماه مارس به دست آمده بود، اندکی پس از حمله روسیه به اوکراین، شکسته شد. آخرین آمارها نشان می‌دهد ایالات متحده آمریکا مقادیر زیادی گاز مایع (LNG) به اروپا صادر کرده است اما حتی این خبر هم سرعت‌گیر افزایش قیمت گاز در اروپا نشد. به گزارش سایت مارکت واچ (Market watch) مورگان استنلی پیش‌بینی کرده عرضه گاز در سال آینده گازی ۱۱درصد کاهش می‌یابد و تاکید کرده عرضه از مناطق دیگر مانند نروژ، بریتانیا یا شمال آفریقا «به طور کلی به حداکثر رسیده است» و این سوال را مطرح کرد که آیا تقاضا می‌تواند به اندازه کافی سریع کاهش یابد؟
تحلیلگران این سایت با توجه به معاملات آتی گاز هلند TTF روز پنجشنبه که با ۷درصد افزایش به ۲۹۸یورو در هر مگاوات‌ساعت رسید تا سود امسال را به رقم باورنکردنی ۳۲۱درصد برساند، پیش‌بینی می‌کند «تخمین تاثیر دقیق همچنان دشوار است، زیرا قیمت‌ها به سطوح بی‌سابقه‌ای رسیده‌اند.» همین‌طور سیتی گروپ در یادداشتی تحقیقاتی به این نتیجه رسیده که «اروپا ممکن است نیاز داشته باشد که مقداری از استفاده صنعتی تابستانی گاز را قربانی کند تا بتواند پیش از اوج تقاضای زمستانی، موجودی انبارها را کامل کند».
انگلیس و آلمان در بحران
به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، رگولاتور گاز در انگلیس سقف اصلی مصرف‌کنندگان را افزایش داد و از ۱۹۷۱ پوند در سال به متوسط ۳۵۴۹ پوند افزایش داد، چراکه اتاق‌های فکر و سیاستمداران دولت را ملزم به حمایت از مردم در شرایط سخت انرژی کرده‌اند. در انگلیس Ofgem نرخ انرژی را مجددا محاسبه‌کرده تا قیمت‌های بازار عمده‌فروشی و هزینه صنایع را منعکس کند. شرایط نوسانات قیمتی به گونه‌ای است که اوایل این ماه، Ofgem اعلام کرد برای منعکس کردن نوسانات فعلی بازار، سقف را به جای هر شش ماه، هر سه ماه دوباره محاسبه می‌کند. Cornwall Insight پیش‌بینی می‌کند ممکن است سقف به ۴۵/ ۷۲پوند در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ و به ۵۳/ ۸۰پوند در سه‌ماهه دوم افزایش یابد و سپس در سه‌ماهه سوم به ۴۷/ ۹۷پوند کاهش یابد. این رقم هنوز از میانگین صورتحساب سالانه ۱۴۰۰پوندی در اکتبر ۲۰۲۱ و سقف فعلی ۱۹۷۱پوندی بالاتر است.
البته کشورهای اروپایی بیکار ننشسته‌اند و به افزایش ذخایر گازی خود مشغول هستند. با تغییر سوخت از گاز به زغال سنگ یا نفت در نیروگاه‌ها و صنعت و افزایش واردات گاز طبیعی مایع (LNG) سایت‌های ذخیره‌سازی گاز به طور پیوسته پر می‌شوند. ماه‌های تابستان به طور سنتی زمانی است که ذخیره‌سازی صورت می‌گیرد زیرا تقاضا برای انرژی معمولا کمتر است. بر اساس داده‌های زیرساخت گاز اروپا (GIE) سطح ذخیره‌سازی گاز اروپا در ابتدای ماه اوت مطابق با میانگین آن در دوره ۲۰۲۱-۲۰۱۷ از ۷۰درصد فراتر رفت. آلمان که بیشترین ضربه را از کاهش جریان گاز روسیه می‌خورد و بزرگترین ظرفیت‌های ذخیره‌سازی در اتحادیه اروپا را در خود جای داده است، هدف بالاتری برای خود در نظر گرفته است و قصد دارد تا ماه نوامبر ۹۵درصد پر شود.
هیزم‌سوزی در فصل سرما
مردم آلمان به گونه‌ای رو به هیزم و چوب برای زمستان رو آورده‌اند که بازار آن را وارد مرحله تازه‌ای کرده‌اند. به‌گزارش سایت ERR به‌ندرت در بازار ضایعات چوب در آلمان به اندازه زمان کنونی عدم اطمینان و نوسان وجود داشته است. برخی از فعالان بازار می‌گویند افق برنامه‌ریزی آنها «به‌سختی از امروز فراتر می‌رود و هیچ‌کس واقعا احساس امنیت نمی‌کند». در‌حالی‌که بازار در ماه‌های مه و ژوئن هنوز نسبتا باثبات بود، اکنون به دلیل تشدید بحران گاز «از ابتدای ژوئیه در همه سطوح تشدید شده است». در آلمان، جست‌وجوهای گوگل برای هیزم از حد طبیعی گذشته است، زیرا مصرف‌کنندگان مضطرب به فکر انبار هیزم برای زمستان هستند.
فروش اجاق‌های چوب‌سوز هم آنقدر افزایش یافته که آلمان دچار کمبود شده است. قیمت نسبتا پایین گرمایش با چوب یک مزیت در بحران انرژی بود اما قیمت هیزم در سال گذشته دو برابر شده است. رهبران دو کشور در ۱۵ اوت در اسلو پایتخت نروژ به خبرنگاران گفتند نروژ موافقت کرده تا جایی که می‌تواند به صادرات گاز طبیعی به آلمان ادامه دهد. یوناس گار استور، نخست‌وزیر نروژ، در جریان سفر رسمی اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، به این کشور گفته نروژ «حداکثر آنچه را می‌توانیم» ارائه خواهد کرد. اما خبرها می‌گویند نروژ با درخواست اتحادیه اروپا برای فروش گاز طبیعی زیر قیمت موافقت نکرده است. انگلیس هم با تعریف بسته‌های حمایتی سعی دارد زمستان پیشرو را بگذراند.
به گزارش سایت سی‌ان‌بی‌سی در انگستان، پینچبک، مدیر اجرایی انجمن تجاری صنعت انرژی بریتانیا، صبح جمعه به بی‌بی‌سی گفت صنایع به درخواست مداخله دولت برای کمک به مصرف‌کنندگان و تاثیر آن بر اقتصاد گسترده‌تر ادامه خواهند داد. پینچبک گفت صنایع از طرح تعرفه کسری حمایت می‌کنند که به تامین‌کنندگان اجازه می‌دهد قیمت‌ها را در سطح فعلی خود نگه دارند و هزینه‌های خود را با وام تامین کنند، زیرا این طرح سریع‌ترین اجرا بود. تقاضای هیزم آنقدر جدی است که هایکی هپنر، کارشناس جنگلداری، پیشنهاد کرده افزایش قیمت چوب انرژی فرصتی برای کشورهای جنگلی مانند استونی است. اما برای نقدینگی و جبران پیشرفت قیمت از طریق عرضه، مقدمات قطع باید در حال حاضر در حال انجام باشد: «این کار باید تا امروز انجام شود. با رسیدن به آن در نیمه دوم تابستان، ممکن است بتوانیم مقداری از آن را به بازار بیاوریم، در حالی که سهم اصلی اثر در سال ۲۰۲۳ خواهد بود. اگر از امروز شروع نکنیم باید یک سال دیگر قیمت‌های بسیار بالای هیزم را تحمل کنیم.»
صعود تا کجا؟
اکنون خانوارهای اروپایی با قبوض گران برق دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، کارخانه‌ها ساعات تولید خود را به منظور صرفه‌جویی در مصرف برق کاهش می‌دهند و دولت‌ها برنامه‌هایی را برای جیره‌بندی گاز تهیه می‌کنند. در همین حال، صعود قیمت انرژی تورم را به بالاترین حد خود سوق می‌دهد، بانک‌های مرکزی برای افزایش نرخ بهره عجله می‌کنند، یورو با دلار برابری می‌کند و رکود عمیقی در کل قاره در پیش است. به گزارش یورونیوز، پروفسور استرن پیش‌بینی می‌کند در صورت رکود «زندگی اروپایی‌ها از بسیاری جهات سخت‌تر، اما از نظر انرژی آسان‌تر خواهد بود. تقاضای گاز کاهش می‌یابد و قیمت‌ها از جایی که اکنون هستند خارج می‌شوند. با این حال، به این زودی شاهد قیمت‌های «عادی» (حداقل برای سه تا چهار سال) نخواهیم بود.»