گروه اوپک پلاس که اعضای اوپک و هم‌پیمانانش را شامل می‌شود، در سال ۲۰۲۰ به علت کاهش تقاضا و با هدف تقویت قیمت نفت، با تصمیمی بی‌سابقه تولید خود را ۱۰ میلیون بشکه در روز کاهش داد. به موازات بهبود تقاضا، این گروه مبادرت به افزایش تدریجی تولید کرد. در شرایط فعلی بازار، کاهش تولید تا ۲ میلیون بشکه در روز در دستورکار گروه قرار دارد.
قیمت جهانی نفت ظرف سه روز گذشته روند صعودی در پیش گرفت. از دلایل عمده این امر تصمیم اوپک‌پلاس برای کاهش تولید و عرضه نفت خود به میزان بیش از ۲میلیون بشکه در روز عنوان شده است. به گفته ناظران بازار نفت، این تصمیم در راستای تثبیت قیمت طلای سیاه و ممانعت از کاهش بیشتر قیمت‌ها، اتخاذ شده است. این در حالی است که آمارهای جهانی از کسری بیش از ۳میلیون‌بشکه‌ای تولید اوپک‌پلاس نسبت به برنامه اعلامی آن خبر داده بودند؛ یعنی این کاهش برنامه تولید، نه‌تنها اتفاق خاصی نیست بلکه به تبعیت از واقعیت‌های فنی بازار اتخاذ شده است. اما این ذهنیت را در بازار ایجاد کرده که شاید کشورهای عضو اوپک‌پلاس باز هم میل به کاهش بیشتر تولید داشته و دارند. چیزی که به خیمه‌شب‌بازی اوپک‌پلاس در گرگ‌و‌میش تقاضا تعبیر می‌شود.
صعود جهانی قیمت نفت
قیمت نفت خام وست‌تگزاس‌اینترمدیت آمریکا در روزهای اخیر روند افزایشی در پیش گرفت. قیمت جهانی نفت از ماه ژوئن و به مدت چهار ماه متوالی نزولی بوده است. دلیل آن از منظر تحلیلگران بازار، اعمال قرنطینه‌های متعدد به دلیل فراگیری کووید-۱۹ و سیاست کووید صفر در چین، خریدار و مصرف‌کننده شماره یک انرژی در جهان، است. عواملی همچون افزایش نرخ‌های بهره بانکی در کشورهای مختلف و متعاقب آن، بالارفتن قدرت دلار آمریکا نیز بر بازارهای جهانی نفت تاثیر بسزایی داشته است. رویترز در گزارش هفته جاری خود آورد اوپک‌پلاس که درآن کشورهای قدرتمند عربستان سعودی و روسیه حضور دارند، برای کاهش تولید جمعی به میزان بیش از ۲میلیون بشکه در روز برنامه‌ریزی کرده است. این کاهش تولید می‌تواند در راستای بهبود قیمت‌های جهانی نفت نقش شایان توجهی ایفا کند.
فیونا سینکوتا، تحلیلگر بازارهای مالی شرکت سیتی ایندکس، در مصاحبه با رویترز گفت: «قیمت نفت در هفته جاری به واسطه انتظار بازار برای کاهش تولید اوپک‌پلاس، روند صعودی در پیش گرفت.» اوپک‌پلاس تنها در ماه اوت، ۶/ ۳میلیون بشکه در روز کمتر از سقف هدف‌گذاری‌شده نفت تولید کرد. دولت بایدن در مورد این تصمیم جدید اظهارنظر رسمی نکرده است. نظر واشنگتن این است که اتخاذ سیاست کاهش تولید با هیچ یک از اصول علم اقتصاد هم‌خوانی ندارد. آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، در مصاحبه با یورونیوز (انگلیسی) گفت: «ما پیش از اقدام عملی اوپک، تمایلی به اظهارنظر در این خصوص نداریم. البته ایالات متحده با اصل گفت‌وگو و تشریک مساعی با همه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت، از جمله اعضای اوپک‌پلاس مشکلی ندارد. مذاکرات و رایزنی مشورتی چندین دهه است که در دولت‌های گذشته و دولت فعلی انجام شده است.» او اضافه کرد: «عرضه انرژی، باید متناسب با حجم تقاضا باشد تا از این مسیر، حمایت از رشد اقتصادی و قیمت‌های پایین‌تر برای مصرف‌کنندگان در سراسر جهان محقق شود. به همین منظور، به رایزنی با هم‌پیمانان خود بر سر این موضوع ادامه خواهیم داد.»
تبعات جهانی کاهش تولید نفت
سیاست کاهش تولید از سوی اوپک‌پلاس، عرضه کنونی و محدود نفت در بازار را که به گفته مدیران و تحلیلگران انرژی، به واسطه عدم تمایل به سرمایه‌گذاری و اختلالات عرضه رقم خورده است، با محدودیت بیشتری روبه‌رو می‌کند. کاهش معنادار تولید نفت از سوی اوپک‌پلاس، با وجود اینکه احتمالا رشد قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت، در نهایت به افزایش تولید نفت و گاز از سوی ایالات متحده منجر نخواهد شد. در سال جاری دولت بایدن درگیر نوسانات و قیمت بالای بنزین بوده است. بدیهی است روند تدریجی کاهش قیمت برای دولت او، یک دستاورد مهم به حساب می‌آید. پرواضح است که افزایش مجدد قیمت حامل‌های انرژی به‌ویژه بنزین، در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره، به ضرر دموکرات‌ها تمام خواهد شد. براساس گزارش بلومبرگ، صنعت شیل آمریکا که به‌دنبال افت کم‌سابقه قیمت نفت در سال ۲۰۱۶ به سرعت بهبود یافت، اکنون محدودتر شده است. محدودیت‌های تجهیزات و کارکنان، کاهش چشمگیر سرمایه و اصرار سرمایه‌گذاران برای کسب سود بالاتر، تولید این صنعت را محدود نگاه داشته است. تصمیم هفته جاری اوپک‌پلاس، تغیییر محسوسی در محدودیت‌های مذکور ایجاد نخواهد کرد.
سایه‌روشن تصمیم اوپک‌پلاس
سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش که مجموعا «اوپک پلاس» نامیده می‌شوند، به منظور تثبیت و حمایت از قیمت‌ها، کاهش تولید نفت به میزان بیش از ۲میلیون بشکه در روز را در دستور کار دارند. این دومین کاهش ماهانه متوالی گروه پس از کاهش تولید ۱۰۰هزار‌بشکه‌ای در روز، در ماه گذشته است. منابع آگاه در شرکت سرمایه‌گذاری تردبریج در مصاحبه با فایننشال‌تایمز گفتند: «در شرایط کنونی، چشم‌انداز تقاضای جهانی نفت به‌ویژه از سوی چین و آنچه بر فرآیند عرضه نفت روسیه پس از اجرایی شدن ممنوعیت اتحادیه اروپا در ۵ دسامبر رخ خواهد داد، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.» بر اساس اعلام اوپک‌پلاس، از آنجایی که تحریم برخی از اعضا و سرمایه‌گذاری اندک توسط برخی دیگر، توانایی گروه در افزایش تولید را پایین آورده است، چشم‌انداز شرایط بازار نفت با عدم توازن و ابهامات زیادی مواجه است.
رکود اقتصاد جهانی و قیمت نفت
به گفته شرکت مشاور انرژی مک‌کینزی، قیمت نفت برنت در بازه زمانی کوتاه‌مدت می‌تواند تقویت شود؛ این در حالی است که نگرانی‌ها در مورد رکود جهانی احتمالا روند صعودی قیمت نفت را محدود می‌کند. چنانچه اوپک‌پلاس سیاست کاهش تولید در کوتاه‌مدت را در پیش بگیرد، افزایش ظرفیت تولید این گروه در چشم‌انداز بلند‌مدت، فشار نزولی و معکوس بر قیمت‌ها وارد خواهد کرد. با این حال شاخص دلار پس از رسیدن به بالاترین میزان خود در دو دهه اخیر، روز چهارشنبه گذشته برای پنجمین روز متوالی روند کاهشی داشت. دلار ارزان‌تر می‌تواند حجم تقاضای جهانی نفت را افزایش دهد و درنهایت از قیمت نفت حمایت کند. معامله‌گران بازار نفت اظهار کردند روند تصاعدی ارزش دلار آمریکا، دلیل محوری افت اندک در قیمت نفت بوده، چراکه کاهش تقاضا از سوی خریداران غیرآمریکایی را رقم زده است.
قیمت سبد نفتی اوپک نسبت به روزهای قبل خود، رشد قابل ملاحظه‌ای را ثبت کرد. سبد نفتی اوپک شامل ۱۳ نوع نفت خام اعضای این سازمان از جمله سنگین ایران، گیراسول آنگولا، میناس اندونزی، سبک عربی عربستان، سبک بصره، مخلوط الجزایر، صادراتی کویت، سبک رابی گابن، السیدر لیبی، سبک بونی نیجریه، موربان امارات، جنو کنگو و مری ونزوئلاست. در شرایط کنونی باید منتظر نشست و دید تصمیم جدید اوپک‌پلاس چه تاثیری بر قیمت نفت خواهد داشت؛ ضمن آنکه چه تبعاتی را برای اقتصاد جهانی رقم خواهد زد.