شرکت ملی نفت با به رسمیت شناختن ونزوئلا به عنوان دومین دارنده ذخایر نفت جهان تحلیلی درباره آثار مرگ هوگو چاوز رئیس جمهوری بر صنعت نفت این کشور نفتخیز و دوست ایران منتشر کرده است.
شرکت ملی نفت ایران با انتشار تحلیلی درباره درگذشت هوگو چاوز و تاثیر آن بر صنعت نفت ونزوئلا، اعلام کرد: هوگو چاوز معمار تحولات ونزوئلا بابیش از یک دهه ریاست جمهوری تغییرات بسیاری را در کشورش به ویژه در صنعت نفت ایجاد کرد. حالا باید دید با خبر مرگ وی آینده نفت ونزوئلا چگونه خواهد بود.
از چند ماه قبل که چاوز برای سومین بار برای عمل جراحی به کوبا سفر کرد، دیگر کسی تصویری از وی ندید. چاوزی که از دوازده سال پیش بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زد و حالا باید برای سومین دوره شش ساله متوالی در کاخ ریاست جمهوری اش حضور میافت و سوگند یاد می‌کرد، بیماری مجالی برایش نگذاشت با این وجود مجلس ملی کشور به او فرصت داد، فرصتی که بی نتیجه ماند.
حالا باید دید حضور و عدم حضور چاوز از گذشته تا آینده چه تاثیراتی را بر صنعت نفت این کشور داشته و دارد. آن طور که آمارها می گویند نقش ونزوئلا در نفت جهان بسیار مشهود است.
ونزوئلا بزرگترین صادر کننده نفت در نیمکره ی غربی (دهمین قدرت نفتی جهان است) و با 298 میلیارد بشکه نفت، به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر نفت جهان محسوب می شود. ونزوئلا همچنین دومین دارنده ی ذخیره گاز طبیعی نیمکره غربی به حساب می آید.
نقش نفت در صادرات این کشور بسیار مشهود است. صنعت نفت این کشور که امروزه با نام "پترو- استیت" خوانده می شود، 94 درصد درآمد صادرات، 50 درصد درآمد های بودجه و 30 درصد از درآمد ناخالص این کشور را به خود اختصاص داده است.
حالا مرگ چاوز و غیبت وی، حتی صنعت نفت ونزوئلا را با آینده ای مه آلود روبرو شده است. هرچند چاوز هنوز حمایت مردمش را داشت و حمایت دادگاه عدالت عالی ونزوئلا که سبب شده بود بدون حضور در کاخ ریاست جمهوری، همچنان جایگاهش حفظ شود.
مرگ چاوز می تواند سبب آشفتگی کشورش شود، ناپایداری سیاسی ، کشمش بر سر قدرت، و سرانجام انتخابات دوباره همه و همه احتمالات تلخی است که می تواند برای آینده این کشور رقم بخورد.
اما بی توجه به اینکه هنریک کابریلز، مردی که هوگو در انتخابات ماه اکتبر(آبان ماه) شکستش داد، جای او را خواهد گرفت، یا اینکه جایگزینی از جانب چاوز برگزیده خوهد شد، به نظر می رسد که فرد موفق نقشی حیاتی در اداره صنعت نفت داخلی ونزوئلا بازی خواهد کرد.
سکان نفت در دستان هوگو
از سال 2001 میلادی تولید نفت ونزوئلا به میزان یک چهارم، کاهش یافت و این در حالی بود که از سال 1997 صادرات نفت این کشور نیز 50 درصد سقوط کرده بود و اتفاقی نیست که بدانیم این کاهش ها با ریاست جمهوری هوگو چاوز در سال 1998 همزمان بود.
هر چند که صنعت نفت ونزوئلا از سال 1976 ملی شده بود و توسط شرکت دولتی پترولئوس دو ونزوئلا سا (PDVSA) هدایت می شد اما، چاوز به محض روی کار آمدن اختیارات دولت را بالا برد تا کنترل نفت را به دست بگیرد. این حرکت تنش ها را بین دولت و PDVSA بالا برد، و این تنشها خیلی سریع صنعت نفت را دگرگون کرد.
در سال 2002 میلادی نزدیک به نصف کارگران شرکت نفت ونزوئلا اعتصاب کردند تا دولت را مجبور به انتخابات زودهنگام کنند. این اقدام به واقع تولید نفت را به مدت 2 ماه به تعلیق در آورد تا نهایتا دولت دوباره کنترل شرکت نفت را به دست گرفت.
18 هزار کارگر نفتی سریعا اخراج شدند، نزدیک به 40 درصد از نیروی کار شرکت ملی نفت. اما این تازه شروع کابوس نفت بود، چرا که دولت مجبور شد برای جبران نیروی کار اخراج شده، نیروهایی با مهارت های کمتر را به خدمت بگیرد.
چاوز البته خدمات بسیاری را برای مردم ونزوئلا به ارمغان آورد. بسیاری چاوز را می پرستند چرا که او استانداردهای زندگی مردم ونزوئلا را بهبود بخشید و دسترسی به آموزش و درمان را برایشان آسان کرد.
اما تنشها در صنعت نفت نقاط قوت وی را کمرنگ کرد حالا این کوبا بود که نیروی کار ونزوئلا را تامین می کرد، نیروی بخش درمان (بیش از 40 هزار دکتر) و نیروی بخش آموزش و در ازای این نیروها سوبسید سنگین نفت راهی کوبا شد.
با انتخاب چاوز سناریوی مشابهی نیز بر یارانه سوخت داخلی ونزوئلا سایه افکند. بهای سوخت در داخل ونزوئلا پایین ترین میزان در سطح جهان است، یعنی 18 سنت در هر گالن (حدود 19 تومان برهر لیتر).
هر چند این رقم باعث شادمانی و رضایت مندی مردم ونزوئلا شد اما به شدت به اقتصاد دولت ضربه می زند، این رقم مصرف سوخت کشور را از 36 درصد به 47 درصد در دهه اخیر رساند. مسلم است که این تغییر به معنای تقاضای بیشتر بازار داخلی و نفت کمتر برای فروش به بازارهای جهانی است.
این جریان نه تنها به معنای درآمد های کمتر دولت است، بلکه عدم درآمد را برای ظرفیت پالایش داخلی نیز رقم می زند. به طوری که حالا به ازای هر 10 بشکه نفت پالایش شده ای که قبلا به امریکا فروخته می شد، 2 بشکه نفت پالایش شده با قیمت بسیار بالاتر وارد می شود.
این ها تنها اتفاقاتی نبودند که دولت، کشور را به آنها مبتلا ساخت، سلب مالکیت شرکت‌های بین‌المللی همچون اکسون موبیل و کونوکوفیلیپس آمریکا به این خاطر که آنها اختیار اصلی را در پروژه ها به شرکت PDVSA نمی دادند، خود PDVSA را نیازمند سرمایه گذاری سه میلیارد دلاری در سال کرد که تا تنها بتواند سطح تولید را در میادین موجود، پایدار نگه دارد.
عدم سرمایه گذاری البته تنها کاهش تولید را در بر نداشت بلکه سپردن نگهداری و امنیت تجهیزات نفتی به شرکت‌های ناکارآمد اما ارزان، فاجعه پالایشگاه آموآی را باعث شد. انفجار بزرگ ترین پالایشگاه کشور جان 42 نفر را گرفت و بزرگترین فاجعه پالایشگاهی جهان در 15 سال اخیر را رقم زد.
حالا هوگو چاوز که باید برای شروع دور جدید ریاست جمهوری اش حضور می یافت، آسوده در بستر مرگ خوابیده، عمل موفقیت آمیز بوده اما عفونت دستگاه تنفسی اش را از کار انداخت؛ چاوزی که بی میل برای ترک قدرت بود، مرگ، ادامه حضورش در کسوت ریاست جمهوری بولیواری ونزوئلا را برایش ناممکن ساخت؛ و عاقبت مرگ به این سیاستمدار محبوب اما پر فراز و فرود فرصت نداد.