جواد اوجی، وزیر نفت، در نشست هماندیشی با فعالان صنعت پتروشیمی که با حضور بعضی نمایندگان و اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی برگزار شد، گفت: به دلایل مختلف در سالهای گذشته سرمایهگذاری کافی برای تولید گاز انجام نشده است و به اهداف پیشبینیشده در برنامه ششم توسعه نرسیدهایم. تقاضای مصرف هم مداوم در تمامی بخشهای مصارف از جمله خانگی، نیروگاهی و صنایع رو به افزایش است و از طرفی افت فشار و به دنبال آن افت تولید گاز در میدانهای گازی کشور را نیز هر سال شاهد خواهیم بود.
او با اشاره به اینکه در این سالها در دنیا هم به دلیل شیوع کرونا و کاهش رشد اقتصادی، سرمایهگذاری قابلتوجهی در صنعت گاز صورت نگرفته و همچنین مناقشه جنگ بین روسیه و اوکراین در کنار این عوامل سبب افزایش ناگهانی قیمتهای جهانی گاز شده است، افزود: برآوردها از افزایش قیمت گاز نشان میدهد این شرایط زمان زیادی طول خواهد کشید و افزایش تولید گاز به مقداری که جوابگوی تقاضای مصرف باشد در کار نیست و سرمایهگذاریهای جدید سالها طول میکشد تا به نتیجه برسد.
وزیر نفت با تاکید بر اینکه در ایران هم بهدلیل ناترازی گاز در فصل سرد، نیاز به سرمایهگذاری قابلتوجهی وجود دارد که در صورتی که در این بخش سرمایهگذاری نشود به مشکل خواهیم خورد، گفت: در این چند دهه فقط در بخش بالادستی صنعت پتروشیمی سرمایهگذاری کردهایم. تولید و صادرات مواد خام و نیمهخام با این وضع اقتصادی نیست. چرا باید ۷۰درصد محصولات پتروشیمی به صورت خام و نیمهخام صادر شود و تنها ۳۰ درصد وارد زنجیره ارزش در داخل شود، تاکید ما این است که این نسبت باید معکوس شود.
اوجی با بیان اینکه دسترسی به خوراک، بازار، مقدار سرمایهگذاری پایین و نرخ بازگشت سرمایه بالا بهترین زمینه را برای تکمیل و توسعه زنجیره ارزش فراهم میکند، تصریح کرد: سرمایهگذاری در این بخش ریسک کم و بازدهی بالا دارد. صنعت پتروشیمی باید وارد زنجیره پاییندستی شود تا هم از چتر حمایتی وزارت نفت و هم از تخفیف خوراک مصوب مجلس شورای اسلامی بهرهمند شود. وزیر نفت با اشاره به اینکه ما در هر صورت تصمیم داریم شهرکها و پارکهای پاییندستی پتروشیمی را برای تکمیل زنجیره ارزش پتروشیمی احداث کنیم و میطلبد همه فعالان حوزه صنعت پتروشیمی هم مشارکت کنند، بیان کرد: نرخ بازگشت سرمایه در این صنعت بسیار بالاست. این پرسش مهم وجود دارد که چرا وارد زنجیره ارزش متانول و pp نشدهاید؟
اوجی افزود: نرخ خوراک پتروشیمیها در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ نرخ گاز صادراتی گذاشته شده که ما در شورای هماهنگی اقتصادی و دیگر مراجع تصمیمگیری، تلاش زیادی برای اصلاح آن کردیم تا پتروشیمیها دچار مشکل نشوند. او با بیان اینکه منابع کلانی را که از صنعت پتروشیمی به دست میآورید در همین صنعت سرمایهگذاری کنید، اظهار کرد: در واقع پتروشیمیها میتوانند مانند کاری که ما با بعضی هلدینگهای صنعتی انجام دادهایم، برای توسعه میدانها و تولید گاز سرمایهگذاری کنند و از گاز تولیدشده استفاده کنند.
وزیر نفت همچنین بر سرمایهگذاری در مخازن گاز زیرزمینی برای ذخیرهسازی گاز و بهرهمندی از آن در فصل سرد سال تاکید کرد و گفت: پیش از این، ذخیرهسازیهای شوریجه و فاز اول سراجه در شرکت ملی گاز به سرانجام رسیده و هماکنون فاز دوم را هم کلید زدهایم اما پتروشیمیها هم میتوانند در این بخش سرمایهگذاری کنند. اوجی ادامه داد: افزونبر این، پتروشیمیها میتوانند برای احداث واحدهای الانجی و ذخیرهسازی گاز هم سرمایهگذاری کنند و در فصل گرم سال الانجی ذخیره و در فصل سرد از آن استفاده کنند. سرمایهگذاری در جمعآوری گازهای مشعل و استفاده از آن بهعنوان خوراک مشابه کاری که با هلدینگ خلیج فارس انجام شده است هم از زمینههای دیگر سرمایهگذاری پتروشیمیهاست.
این در حالی است که معاون برنامهریزی وزیر نفت ارزآوری صنعت پتروشیمی را درکنار میعانات گازی قرار دادهاست. هوشنگ فلاحتیان در مصاحبهای با خبرگزاری صداوسیما گفت: ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی از ۵۲میلیون تن از سال ۹۲-۹۱ به ۹۴میلیون تن در انتهای سال ۱۴۰۱ میرسد. این مقدار تولید منجر به حدود ۱۸ تا ۲۰میلیارد دلار ارزآوری میشود که از این ۱۸میلیارد دلار، یکسوم برای تامین نیازهای داخلی مصرف میشود و حدود ۱۲میلیارد دلار ارزآوری خالص در سامانه نیما عرضه میشود و به مصرف بخشهای دیگر کشور میرسد. به گفته او این حجم از تولید با حدود ۶۷ واحد پتروشیمی شکل میگیرد. همچنین برای جهش سوم تولید، وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی در تلاش هستند واحدهای جدید وارد مدار کنند. تولید صنعت پتروشیمی از ۹۴میلیون تن تا سال ۱۴۰۴ به ۱۴۰میلیون تن افزایش مییابد و ارزآوری آن به ارزآوری میعانات گازی تنه خواهد زد.
معاون برنامهریزی وزیر نفت با بیان اینکه درآمدهای ناشی از محصولات پتروشیمی و تکمیل زنجیره ارزش در سال ۱۴۰۵ به بیش از ۳۰میلیارد دلار میرسد، گفت: هرچه این زنجیره ارزش بیشتر تکمیل شود، ثروت ملی افزایش پیدا میکند. اگر گاز به متانول تبدیل شود، هر تن بین ۳۰۰ تا ۴۰۰دلار ارزآوری دارد. همین متانول اگر در زنجیره ارزش به پروپیلن یا پلیپروپلین تبدیل شود به ۹۰۰دلار میرسد که ارزش افزوده ۳۰۰درصدی خواهد داشت. اگر این زنجیره ارزش کامل و به قطعات تلفن همراه تبدیل شود یا سایر اقلام، به بالای هزار دلار میرسد.