یک کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه روابط ایران و روسیه به‌ویژه در صنایع نفت و گاز بعد از دهه‌های متمادی از رکود خود خارج شده و می‌تواند یک نوع همکاری جدید را ایجاد کند، گفت: در صورت گسترش این روابط دو کشور با همکاری‌های راهبردی به بازیگرانی مؤثر و تعیین‌کننده در بازار جهانی نفت و گاز تبدیل خواهند شد.
علیرضا سلطانی در گفت‌وگو با خبرنگار شانا، با بیان اینکه نشست اخیر کمیسیون مشترک ایران و روسیه که به‌تازگی در روسیه برگزار شد یک اقدام عملی برای پیشبرد و پیگیری تفاهم‌نامه‌های امضاشده در ماه‌های گذشته در حوزه نفت و انرژی به شمار می‌آید، گفت: این نشست که تقریباً پس از سه سال با حضور مقام‌های ارشد دو کشور به نمایندگی جواد اوجی، وزیر نفت ایران و الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه برگزار شد، می‌تواند تحرک مفیدی برای همکاری میان ایران و روسیه باشد.
وی ادامه داد: به هر حال دو کشور انگیزه بالایی در زمینه همکاری‌های اقتصادی به‌ویژه در زمینه نفت و گاز دارند، این در حالی است که در گذشته ما شاهد انگیزه کمتری برای گسترش مناسبات دوجانبه در این زمینه بوده‌ایم.
این کارشناس انرژی افزود: در نشست اخیر نقشه راهی برای تداوم همکاری و تبدیل تفاهم‌نامه‌های امضاشده به قراردادهای عملیاتی تدوین شد و می‌توان گفت از این پس در فرآیند همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه به‌خصوص در حوزه نفت و گاز جدیت بیشتری خواهیم دید.
سلطانی با یادآوری اینکه تا پیش از این اگرچه دو کشور در مواضع خود بارها اعلام کردند مایل به گسترش روابط دوجانبه هستند، در عمل چارچوب مشخصی برای این مسئله وجود نداشت، همچنین همکاری‌ها به‌صورت بخشی و بدون هماهنگی دنبال می‌شد، اظهار کرد: با برگزاری نشست اخیر کمیسیون اقتصادی مشترک ایران و روسیه روند توسعه همکاری‌ها نظام‌مند شده است؛ موضوعی که تا به حال وجود نداشته، زیرا همواره مناسبات اقتصادی ایران با روسیه در سایه مناسبات سیاسی قرار داشته یا اینکه به هیچ‌وجه دیده نمی‌شده است.
وی تصریح کرد: در حوزه نفت و گاز ایران و روسیه اشتراکات زیادی دارند که با وجود رقابت این دو در بازارهای نفت، گاز و سرمایه می‌توانند در یک فضای رقابتی با یکدیگر همکاری کنند، زیرا دو کشور در شرایط کنونی با محدودیت‌ها و چالش‌های سیاسی در حوزه روابط خارجی خودشان روبه‌رو هستند، به هر حال تحولات اخیر بین روسیه و اوکراین می‌تواند زمینه خوبی برای گسترش همکاری‌های دوجانبه باشد، به‌شرط اینکه این مناسبات تعهدآور و مبتنی بر منافع ملی پایدار دو کشور باشد.
این کارشناس انرژی گفت: به هر حال برای ایران این امر مسلم است که شرکت‌های نفتی و گازی روسی به‌ویژه شرکت گازپروم و روسنفت و... توانمندی‌های فنی و مهندسی، همچنین اقتصادی بالایی دارند و حضورشان در صنایع نفت و گاز ایران می‌تواند تا حد زیاد خلأهای فنی مهندسی و اقتصادی ناشی از حضور نیافتن شرکت‌های خارجی در این صنایع را جبران کند و این فرصت مناسبی است تا ایران بتواند از این ظرفیت استفاده کند و عقب‌ماندگی‌های موجود در حوزه‌های مذکور خود را جبران کند.
سلطانی با اشاره به اینکه صنایع نفت و گاز ایران در طول دهه‌های گذشته با چالش بزرگ تحریم در بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی روبه‌رو بوده است، یادآور شد: هم‌اکنون این صنایع برای حفظ موقعیت کنونی خود حدود ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید نیاز دارد که از این مقدار برای جبران ناترازی تولید و مصرف گاز ۸۰ میلیارد دلار اختصاص داده شده است، به‌طور طبیعی در این میان نقش شرکت‌های روس برای تأمین بخش قابل‌توجهی از این نیاز تعیین‌کننده است.
وی به تفاهم‌نامه ۴۰ میلیارد دلاری میان ایران و روسیه در حوزه نفت و گاز اشاره کرد و گفت: این تفاهم‌نامه‌ها از نظر حقوقی می‌توانند زمینه لازم برای باز کردن همکاری‌های نفتی ایران و روسیه مؤثر باشند، اما تا زمانی که این تفاهم‌نامه‌ها به قراردادهای عملیاتی تبدیل نشوند ارزش واقعی ندارند و لازم است با طراحی روش‌های نو هرچه سریع‌تر به قرارداد تبدیل شوند.
سازوکارهای مالی برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک ایران و روسیه
این کارشناس انرژی بر ضرورت ایجاد زیرساخت‌های مالی و اتخاذ تدابیر مناسب به‌منظور ایجاد سازوکارهای مالی برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک بین ایران و روسیه در حوزه نفت و گاز تأکید کرد و گفت: ایجاد صندوق‌های مالی مشترک می‌تواند تا حد زیادی به رفع مشکلات در این زمینه کمک کند که البته این موضوع در نشست اخیر کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور مطرح شده و به نظر می‌رسد دو طرف در حال تلاش برای رسیدن به یک فرمول مشخص هستند، اما آنچه باید به آن توجه داشت سرعت به نتیجه رسیدن و تبدیل تفاهم‌نامه به قرارداد است.
سلطانی ادامه داد: افزون بر بحث سرمایه‌گذاری، همکاری‌های ایران و روسیه در مسائل دیگر در صحنه بین‌الملل همچون اوپک‌پلاس اهمیتی ویژه دارد که خوشبختانه دوطرف توانسته‌اند به یک تفاهم مشترک برای تأمین منافع دوجانبه برسند. این مسئله می‌تواند زمینه مناسبی برای همکاری در بحث بازاریابی، فروش و سوآپ محصولات و فرآورده‌های نفتی باشد.
وی با بیان اینکه ایران می‌تواند با روس‌ها در طرحی راهبردی در بازار گاز اروپا فعال باشد، تصریح کرد: رسیدن گاز ایران به اروپا با توجه به شرایط کنونی صنعت گاز ایران و محدودیت‌های جغرافیایی با سختی‌هایی همراه است، اما اگر ایران بتواند با یک توافق از شبکه خطوط گازی روسیه بهره ببرد و موفق به تزریق گاز خود با خطوط انتقالی روسیه به اروپا و بازار انرژی شود، به یک موفقیت راهبردی رسیده است.
این کارشناس انرژی با تأکید بر اینکه ایران نباید همه تخم‌مرغ‌های خود در زمینه نفت و گاز را در سبد روسیه بگذارد، افزود: هم‌اکنون همکاری با شرکت‌های چینی و هندی که جزو بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت دنیا بوده و به دستاوردهای خوبی در زمینه فنی و مهندسی، همچنین اقتصادی دست یافته‌اند می‌تواند در کنار همکاری با روس‌ها در صنعت نفت و گاز کشور در دستور کار قرار گیرد تا سبد متنوعی از فناوری‌ها و منابع مالی با آسیب‌پذیری و وابستگی کمتر برای کشور ایجاد شود.
سلطانی ادامه داد: با این حال به نظر می‌رسد روابط ایران و روسیه به‌خصوص در صنایع نفت و گاز بعد از دهه‌های متمادی از رکود خود خارج شده و می‌تواند نوعی همکاری تازه را ایجاد کند که در صورت گسترش، دو کشور با همکاری‌های راهبردی به بازیگران مؤثر و تعیین‌کننده در بازار جهانی نفت و گاز تبدیل شوند.