شاخص‌های بین‌المللی بازار نفت هنوز در کانال ۷۰دلار معامله می‌شوند و سرمایه‌گذاران صنعت نفت چشم‌انداز این بازار را با توجه به «احتمال افزایش تقاضای چین در سال آینده میلادی» روشن می‌بینند. شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، این هفته برای اولین‌بار در طول هفت سال گذشته از عربستان سعودی بازدید و طی این سفر تفاهم‌نامه مشارکت جامع و راهبردی را با بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان امضا کرد؛ ضمن آنکه با رهبران تعدادی از کشورهای خاورمیانه نیز دیدار و گفت‌و‌گو کرد.
به گزارش سیانان، این سفر نشانه آن است که چین و کشورهای منطقه خلیج فارس در حال تعمیق روابط اقتصادی خود در زمانی هستند که روابط هم‌پیمانان دیرین، یعنی ایالات متحده و عربستان سعودی، به دلیل تصمیم اوپک برای کاهش عرضه نفت خام رو به تیرگی نهاده است. رئیس‌جمهور شی در گزارشی که رسانه‌های سعودی منتشر کردند گفت: «این سفر با هدف تقویت مناسبات چین با جهان عرب صورت گرفت.» به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان سعودی، تفاهم‌نامه مشارکت امضاشده توسط دو طرف، شامل تعدادی قرارداد و یادداشت‌های تفاهم مانند توسعه انرژی هیدروژنی و افزایش هماهنگی برای نیل به چشم‌انداز ۲۰۳۰ پادشاهی عربستان و طرح احداث و توسعه صنعت حمل‌و‌نقل چین است.
جایگاه چین در معادلات انرژی
چین بزرگ‌ترین شریک تجاری عربستان سعودی با چشم‌انداز مثبت سرمایه‌گذاری در افق کوتاه‌مدت به حساب می‌آید. اژدهای زرد همچنین در راس لیست خریداران نفت در جهان امروز قرار دارد. عربستان سعودی شریک تجاری شماره‌یک چین در خاورمیانه و بزرگ‌ترین تامین‌کننده جهانی نفت خام است.آیهام کامل، رئیس تیم تحقیقاتی خاورمیانه و شمال آفریقا گروه اوراسیا، در همین رابطه گفت: همکاری در زمینه انرژی، نقطه‌ثقل گفت‌وگوها بین رهبری عربستان و چین خواهد بود. در شرایط کنونی، دستیابی به تفاهمی بین دو کشور برای اطمینان از اینکه این وابستگی متقابل از نظر سیاسی نیز پشتیبانی می‌شود، به‌ویژه با توجه به گستردگی نیاز انرژی در غرب، از اهمیت بالایی برخوردار است.
این دیدار در شرایطی انجام گرفت که دولت‌های سراسر جهان متعهد شده‌اند که انتشار کربن را در دهه‌های آینده به شدت کاهش دهند. برای نیل به هدف فوق، کشورهایی مانند کانادا و آلمان سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر را تا دوبرابر افزایش داده‌اند.ایالات متحده نیز از سال ۲۰۰۰ تولید نفت و گاز داخلی خود را به میزان قابل‌توجهی افزایش داده است، در‌حالی‌که هم‌زمان فرآیند جایگزینی سوخت‌های فسیلی و انتقال به انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک را نیز سرعت بخشیده است.
سایه نبرد روسیه با اوکراین بر نفت
به گزارش سیانان، تهاجم روسیه به اوکراین در ماه فوریه، بحران جهانی انرژی را به وجود آورده که همه کشورها را برای تامین منابع انرژی پایدار، به رقابت واداشته است. غرب با اعمال تحریم و تصویب سقف قیمتی بر محصول دومین صادرکننده بزرگ نفت خام جهان یعنی روسیه، بازارهای جهانی نفت را بیش از پیش با چالش روبه‌رو کرده است. مقوله تامین امنیت انرژی در شرایط ژئوپیتیک کنونی، به اولویت اصلی چین تبدیل شده است.
تحلیل آماری تجارت دو کشور
بر اساس آمار منتشرشده از سوی گمرک چین، در سال گذشته تجارت دوجانبه بین عربستان سعودی و چین به ۳/ ۸۷میلیارد دلار رسید که ۳۰درصد نسبت به سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است.قسمت اعظم تجارت دو کشور بر نفت خام متمرکز بوده است. واردات نفت خام چین از عربستان سعودی در سال ۲۰۲۱ به ۹/ ۴۳میلیارد دلار رسید که ۷۷درصد از کل کالاهای وارداتی این کشور از مبدا عربستان را تشکیل می‌داد. این مقدار همچنین بیش از یک‌چهارم کل صادرات نفت خام عربستان را تشکیل می‌داد. اسوار پراساد، استاد سیاست تجاری در دانشگاه کرنل، گفت: ثبات منابع انرژی، هم از نظر قیمت و هم از نظر مقدار، یک اولویت کلیدی برای شی جین پینگ است؛ زیرا اقتصاد چین به‌شدت به واردات نفت و گاز طبیعی وابسته است.دومین اقتصاد بزرگ جهان به نفت و گاز خارجی بسیار وابسته است. بر اساس آمار رسمی، ۷۲درصد از مصرف نفت این کشور در سال گذشته وارداتی است. ۴۴درصد از تقاضای گاز طبیعی این کشور نیز از خارج از کشور تامین شده است.در جریان بیستمین کنگره حزب حاکم در اکتبر، شی تاکید کرد تضمین امنیت انرژی برای دولت او، اولویت محوری است. اظهارات شی پس از انتقادهای گسترده از کمبود شدید برق و افزایش قیمت جهانی انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین عنوان شد.
چین؛ بی‌اعتنا به تصمیم غرب
در شرایطی که غرب از خرید نفت خام روسیه در ماه‌های پس از تهاجم این کشور به اوکراین خودداری کرد، چین از جست‌وجوی ناامیدانه مسکو برای یافتن خریداران جدید نفتی، نهایت بهره را برد. بین ماه‌های مه و ژوئیه، روسیه به تامین‌کننده شماره‌یک نفت چین تبدیل شد. هرچند عربستان سعودی در ماه اوت دوباره جایگاه اول را در تامین نفت این کشور باز پس گرفت.احمد عبودوه، از کارشناسان حوزه انرژی بین‌الملل، در مصاحبه با سیانان گفت: ایجاد تنوع در منابع تامین، از عناصر کلیدی برای برقراری امنیت بلندمدت بخش انرژی چین و هر کشور دیگری به حساب می‌آید. عاقلانه نیست تمام تخم‌مر‌غ‌های خود را در یک سبد گذاشته و خود را اسیر منابع انرژی و منافع ژئواستراتژیک قدرت دیگری کرد. عبودوه ادامه داد: «اگرچه روسیه منبع زنجیره‌های تامین انرژی ارزان‌تر برای چین به حساب می‌آید، اما هیچ‌کس نمی‌تواند با اطمینان کامل تضمین کند که روابط چین و روسیه تا ۵۰ سال آینده بر همین منوال ادامه خواهد داشت.»
مبادله نفت با یوآن
فراتر از برقراری امنیت عرضه انرژی، عربستان سعودی می‌تواند هدیه جذاب دیگری با پیامدهای ژئوپلیتیکی بزرگ‌تر به پکن ارائه دهد. بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، ریاض در حال مذاکره با پکن برای قیمت‌گذاری بخشی از فروش نفت خود به چین براساس واحد پول این کشور یعنی یوان، به جای دلار آمریکاست. چنین معامله‌ای می‌تواند به جاه‌طلبی‌های پکن برای گسترش نفوذ جهانی واحد پولی خود کمک شایانی کند.مبادله تجاری به ارز ملی چین می‌تواند توافق بلندمدت بین عربستان سعودی و ایالات متحده را زیر سوال ببرد. توافقی که عربستان سعودی را ملزم می‌کند نفت خود را فقط به دلار آمریکا بفروشد و بخشی از ذخایر مالی خود را در خزانه‌های ایالات متحده نگه دارد. همه اینها در ازای تضمین‌های امنیتی ایالات متحده است. نباید از نظر دور داشت که «سیستم دلاری نفت» به حفظ جایگاه دلار به عنوان اصلی‌ترین ارز جهانی و ابزار مبادلات نفتی و سایر کالاها کمک شایانی کرده است.
پیمان قناعتی‌فرد