آرایش جدید در بازار انرژی

 ۲۰۲۳سال امیدوارکننده‌ای برای بازار انرژی در جهان است؛ اگرچه بسیاری از الگوهای سنتی در مسیر تغییر قرار دارد. جنگ اوکراین و اختلال در عرضه حامل‌های انرژی روسیه به بازارهای جهانی، میزان تقاضا همچنین توافق چین و عربستان، سیاست‌های پولی در غرب و محدودیت‌های مهار کرونا در چین در کنار عملکرد اوپک‌پلاس همگی از جمله مواردی است که آینده مناسبات اقتصادی در حوزه انرژی را در جهان۲۰۲۳ تغییر خواهد داد؛ آن‌هم در شرایطی که جایگاه بسیاری از کشورها در این الگوی جدید تغییر کرده است.
«آمریکا در سال‌2023 بخشی‌از شبکه صادرات انرژی جهان خواهد بود.» این پیش‌بینی است که برخی از کارشناسان در روزهای گذشته بازار چندبار به آن اشاره کردند. سازمان اطلاعات انرژی ایالات‌متحده با پیش‌بینی افزایش تقاضای نفت و گاز طبیعی مایع در سال‌آینده اعلام کرده «برداشت و تولید نفت آمریکا برای پاسخگویی به عرضه در سال‌آینده باید بیشتر شود.» موسسه کپلر نیز اعلام کرده‌‌‌‌‌‌است تقاضای روزانه آمریکا در سال‌2023 معادل 51/ 20میلیون بشکه در روز خواهد بود. همچنین نشانه‌‌‌‌‌‌هایی از آمادگی و تجهیز زیرساخت‌های صادراتی مثل ترمینال‌‌‌‌‌‌های دریایی و افزایش ظرفیت تولید گاز طبیعی مایع در آمریکا دیده می‌شود که این گمانه‌‌‌‌‌‌زنی را تقویت می‌کند. البته دو عامل مهم بر سر ایالات‌متحده برای ایفای این نقش وجود دارد: سیاست‌های ضدتورمی بانک‌های مرکزی و کاهش تحریم‌های ونزوئلا.

نقش آمریکا در 2023؟
آمریکا در حال بدل‌شدن به یک شبکه صادرات انرژی در چند سال‌آینده است. ایالات‌متحده از زمان فتح برلین و پایان جنگ‌جهانی دوم عمدتا واردکننده بوده تا صادرکننده اما به گفته ناظران بازار این موقعیت می‌تواند تغییر کند. رقم فروش روزانه 4/ 3میلیون بشکه به کشورهای دیگر توسط آمریکا، درکنار صادرات 3میلیون بشکه‌ای در روز فرآورده‌های نفتی مثل گازوئیل و بنزین عملا موقعیت دیگری برای آمریکا فراهم کرده‌است. همچنین ایالات‌متحده طلایه‌‌‌‌‌‌دار صادرات گاز مایع در جهان است، کامودیتی که پیش‌بینی می‌شود تقاضای آن در سال‌آینده میلادی صعود کند.

به گزارش رویترز، این کشور مصرف‌کننده روزانه 20میلیون بشکه نفت است درحالی‌که تولید آن از روزانه 13میلیون بشکه فراتر نرفته‌‌‌‌‌‌است. دولت آمریکا در ماه گذشته گزارشی ارائه داد که براساس آن واردات نفت‌خام آمریکا به روزانه 1/ 1میلیون بشکه کاهش پیدا کرده؛ این در حالی است که پنج سال‌قبل ایالات‌متحده روزانه 7میلیون بشکه واردات داشته‌‌‌‌‌‌است. مقایسه این دو عدد که در عرض 5سال تغییر کرده‌‌‌‌‌‌است به‌خوبی تغییر سیاست‌های واردات نفت آمریکا را نشان می‌دهد، اما فاکتوری که باعث تغییر معادلات شد حمله روسیه به اوکراین بود؛ اتفاقی که تحریم‌های اروپا را در پی داشت و کاهش عرضه نفت و گاز روسیه به بازار جهانی.

واشنگتن در این موقعیت با برداشت و تزریق ذخایر استراتژیک خود سعی کرد قیمت بنزین را کنترل کند. روهیت راتود، تحلیلگر بازار و پژوهشگر انرژی ورتکوسا (Vortexa) حمله روسیه به خاک اوکراین را «عامل افزایش تقاضا برای نفت آمریکا» می‌داند: «و با فرض افزایش تولید شیل، آمریکا باید تا پایان سال‌آینده میزان صادرات را به بالاتر از واردات برساند.» ناظران بازار معتقدند ایالات‌متحده آمریکا برای اینکه به صادرکننده خالص نفت بدل شود «باید تولید نفت را افزایش دهد» زیرا پیش‌بینی می‌شود «تقاضای نفت آمریکا در سال‌آینده 7/ 0درصد جهش کند و به 51/ 20میلیون بشکه در روز برسد.» البته این کشور هم‌‌‌‌‌‌اکنون بیشتر از عربستان‌سعودی و روسیه نفت تولید می‌کند.
شیل آمریکا اعلام کرده قصد دارد استخراج از میادین را در سال‌آینده به رکورد روزانه 34/ 12‌میلیون بشکه برساند اما « فقط در صورتی‌که قیمت‌ها آنقدر سودآور باشد که بتواند افزایش حفاری‌‌‌‌‌‌ها را تشویق کند.» موسسه کپلر در گزارشی اعلام کرده؛ اروپایی‌‌‌‌‌‌ها جای خالی نفت روسیه را با پیشنهادها و تخفیف‌های قابل‌‌‌‌‌‌توجه آمریکایی‌‌‌‌‌‌ها پر‌می‌کنند و به سبب نرخ به‌‌‌‌‌‌صرفه خرید پالایشگاه‌‌‌‌‌‌های آسیایی هم 75/ 1میلیون بشکه در روز افزایش داشته‌‌‌‌‌‌است. همچنین ترمینال‌‌‌‌‌‌های صادراتی برای خدمات‌‌‌‌‌‌دهی به نفتکش‌های غول‌پیکر 2میلیون بشکه‌‌‌‌‌‌ای، در حال افزایش ظرفیت خود هستند.

سین استراوبریج مدیر اجرایی بزرگ‌ترین تاسیسات صادرات نفت ایالات‌متحده، بندر کورپوس‌کریستی در گفت‌وگو با رویترز روسیه را «تامین‌کننده غیرقابل‌اعتماد» خواند و گفت: «این فرصت اساسی برای تولیدکنندگان و انرژی آمریکا است.» رکورد این بندر صادراتی در اکتبر امسال ثبت شد که صادرات روزانه 2/ 2میلیون بشکه بود که به گفته استراوبریج در سال‌آینده 100هزار بشکه افزایش خواهد یافت. البته تحلیلگران معتقدند دو عامل می‌تواند نقش صادراتی آمریکا در سال‌2023 را زیر سوال ببرد: درگیری کشورها با رکود و افت تقاضای نفت و همچنین کاهش تحریم‌های ونزوئلا و افزایش عرضه نفت این کشور به بازار جهانی. واندانا هاری بنیان‌گذار (Vanda Insights) نیز اعلام کرده انتظار «سقوط بازار به‌سبب نگرانی‌ها مبنی‌بر رکود جهانی» را دارد.

سرمایه‌گذاری روی گاز مایع
با افزایش تقاضا و قیمت‌‌‌‌‌‌ حامل‌‌‌‌‌‌های انرژی در اروپا عملا آمریکا تبدیل به اولین صادرکننده گاز طبیعی مایع (LNG) در نیمه دوم سال‌2022 شد که به معنای پشت‌سر گذاشتن قطر و استرالیا است. مت اسمیت یکی دیگر از تحلیلگران موسسه کپلر معتقد است «تقاضای گاز طبیعی مایع در سال‌2023 صعود خواهد کرد؛ آن‌هم در حالی‌که اروپا همچنان مشغول پرکردن ذخایر برای زمستان امسال است.» در عین‌حال سازمان اطلاعات انرژی ایالات‌متحده اعلام کرده صادرات فرآورده‌های نفتی به‌‌‌‌‌‌سبب کاهش تقاضا افت قابل‌‌‌‌‌‌توجهی داشته‌‌‌‌‌‌است. براساس این گزارش صادرات فرآورده‌های نفتی آمریکا تا پایان سپتامبر 2022 به‌‌‌‌‌‌طور متوسط 1/ 3میلیون بشکه در روز بوده‌‌‌‌‌‌است که نسبت به صادرات 2/ 3میلیون بشکه‌‌‌‌‌‌ای در مدت مشابه سال‌2019 کاهش چشمگیری نشان می‌دهد. البته گازوئیل از این معادلات مستثنی است و آمارها از افزایش صادرات آن حکایت دارند. اطلاعات کپلر نشان می‌دهد صادرات 3/ 1میلیون بشکه‌‌‌‌‌‌ای گازوئیل در روز رکورد تازه‌‌‌‌‌‌ای در آمارهای صادراتی این فرآورده نفتی دارد. تحریم‌های اروپایی بر نفت و گاز روسیه نیز باعث‌شده صادرات گازوئیل به قاره‌سبز در نیمه نخست ماه دسامبر 5برابر میانگین ماهانه صعود کند و به 330هزار بشکه در روز برسد.

بازار چه خبر؟
هر بشکه نفت‌خام برنت در روز گذشته 80دلار و هر بشکه نفت‌خام آمریکا 90/ 75دلار فروخته شد. باوجود شناسایی نمونه‌‌‌‌‌‌های تازه شیوع کرونا، دولت چین مصمم به کاهش قرنطینه و بازگشایی اقتصادی در سال‌آینده است؛ امری که باعث‌شده معامله‌گران و سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران بازار نفت نسبت به حمایت بهای شاخص‌های بازار نفت در سال‌2023 امیدوار باشند. دلار ضعیف‌‌‌‌‌‌تر نیز باعث شد خریداران توان بیشتری برای خرید نفت داشته‌‌‌‌‌‌باشند و بر حمایت از قیمت‌ها تاثیر گذاشت. روز گذشته شاخص برنت به مرز 80دلار رسید‌ و نفت‌خام آمریکا بشکه‌‌‌‌‌‌ای 76دلار هم فروخته شد اما دوباره روند کاهشی به خود گرفت.

اعمال سقف قیمتی بر نفت روسیه توسط گروه هفت و اتحادیه اروپا نیز تاکنون تاثیر برجسته‌‌‌‌‌‌ای در بازار نفت نگذاشته و روسیه نیز اقدامات واکنشی درنظر گرفته‌‌‌‌‌‌است. البته عزم راسخ بانک‌های مرکزی بزرگ برای کنترل تورم در سال‌آینده سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران را نسبت به بازار نفت 2023 محتاط کرده‌است، با این‌حال گزارش‌های نهادهای ناظر بین‌المللی مثل اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی، حاکی از افزایش تقاضا و بهای نفت در سال‌آینده است؛ به‌گونه‌ای که نفت‌برنت «110دلاری» پیش‌بینی عجیبی برای بازیگران بازار نفت نیست. همچنین درحالی که مقامات آمریکایی از شروع پرکردن ذخایر استراتژیک خبر دادند؛ نظرسنجی اولیه رویترز نشان می‌دهد انتظار می‌رود ذخایر نفت آمریکا در هفته گذشته 200هزار بشکه کاهش پیدا کرده‌است. آن‌هم در حالی‌که کشورهای عضو اوپک و روسیه خواهان حمایت از بهای نفت در 2023 هستند. در روز گذشته، هر MMBtu گاز در بازار جهانی 69/ 5دلار و هر گالن بنزین 18/ 2دلار فروخته شد. پیمان جدید تقریبا در هر کاری که یک کشور انجام می‌دهد، از جمله امور مالی و سرمایه‌گذاری، نوآوری، علم و فناوری، هوافضا، نفت، گاز و انرژی‌های تجدیدپذیر و زبان و فرهنگ، متعهد به «همکاری» است.

پس از جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری نام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که برای امضای این توافق‌نامه‌های همکاری همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جانبه جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری شده بود، شی پس از آن دو «حوزه اولویت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار» را شناسایی کرد که معتقد است باید هرچه سریع‌تر به آنها رسیدگی شود: استفاده از پول چین در معاملات نفت و و فناوری هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای (البته فقط برای تولید برق) به کشورهای هدف، از عربستان‌سعودی آغاز خواهد شد. به عقیده تحلیلگر اویل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرایس شی‌جین‌پینگ در اولین قدم، از انتقال مرکز قدرت جهانی از ایالات‌متحده و به سمت چین گفت. به گفته رئیس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جمهورچین «بورس نفت و گاز طبیعی شانگهای به‌طور کامل در تسویه‌حساب‌های تجارت نفت و گاز استفاده خواهد شد.» باید دید آیا آمریکا با تبدیل‌شدن به هاب صادراتی انرژی دنیا، توان پاسخگویی به تقاضای جهانی را دارد؟

فرزین محمدی