اگرچه برخی آمارها از احتمال کاهش تقاضای نفت و گاز هند در سال۲۰۲۳ خبر می‌دهد، اما نقش کلیدی هندوستان در بازار جهانی را نمی‌توان نادیده گرفت. بی‌توجهی هند به تحریم‌های غرب بر نفت‌خام روسیه و استفاده از روبل و روپیه به‌عنوان جایگزینی برای دلار، دو فاکتور عملگرایی هندوستان در بازار نفت است که نقش بازیگر هندی در بازار انرژی را نشان می‌دهد.
برخلاف باور عمومی و در شرایطی که احتمال می‌رود در سال‌آینده کاهش تقاضای نفت و گاز در هندوستان را شاهد باشیم، رشد چشمگیر و توسعه روزافزون شبکه حمل‌ونقل در این کشور از افزایش معنادارتقاضای انرژی در این اقتصاد نوظهور را نوید می‌دهد. به گزارش اویل‌‌‌‌‌‌‌‌پرایس، هندوستان در سال‌های اخیر نقش کلیدی در رشد تقاضای انرژی ایفا کرده که در نتیجه، افزایش قیمت نفت و گاز را در مقیاس جهانی رقم زده است.
این در حالی است که افزایش نرخ بهره توسط بانک‌های مرکزی در سراسر جهان، سرعت رشد اقتصاد جهانی را کند کرده‌است. هندوستان از بزرگ‌ترین محرک‌های رشد تقاضای جهانی انرژی است؛ به‌‌‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌‌‌ای که مدت‌‌‌‌‌‌‌‌هاست از عناصر پیشرو در تعیین قیمت‌های آتی بازار به‌حساب می‌آید. هند با رشد سریع اقتصاد داخلی، حتی در مواقعی با شتابی بالاتر از چین، منشأ افزایش قیمت نفت و گاز بوده‌است. بانک‌مرکزی جهانی در تلاش برای مهار تورم، بر افزایش نرخ بهره تمرکز کرده‌است، حتی اگر افزایش نرخ بهره به رشد اقتصادی آسیب برساند. در شرایط کنونی کشورهای توسعه‌یافته از پیامدهای این سیاست پولی رنج می‌برند.
به گزارش رویترز، هند در حال‌حاضر اثرات مخرب سیاست‌های سختگیرانه مالی را تجربه می‌کند زیرا نرخ‌های بهره بالاتر منجر به مبادلات تجاری ضعیف‌‌‌‌‌‌‌‌تر شده که در نهایت کاهش تقاضای انرژی در سطح شبه‌قاره را رقم خواهد زد. در ادامه گزارش رویترز آمده است؛ تولید برق هند در اوایل سال‌جاری افزایش یافت و مصرف نفت بین ژانویه تا نوامبر به رکورد ۲۰۱میلیون تن رسید، با این حال همزمان با پیروی از سیاست بانک‌مرکزی و هم‌‌‌‌‌‌‌‌راستا با سایر موسسات مالی برتر در افزایش نرخ بهره به بالای ۶درصد، تولید کارخانه‌های این کشور روند کاهشی در‌پیش گرفت. این موضوع می‌تواند میزان تقاضای نفت و گاز را در یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان جهان کاهش دهد، کاهشی که ابعاد آن هنوز قابل پیش‌بینی نیست.
نفت‌خام روسیه و بازار هند
در شرایط کنونی، روسیه جایگاه عراق به‌عنوان بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت هند را تصاحب کرده‌است؛ زیرا واردکنندگان هندی از تخفیف‌های قابل‌توجهی در خرید نفت‌خام روسیه بهره می‌برند. پس از آغاز تحریم‌های اتحادیه اروپا بر سوخت روسیه در ۵ فوریه، پالایشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌ها ممکن است هدف خود را بر افزایش تولید و صادرات سوخت متمرکز کنند. به گزارش یورونیوز انگلیسی، اتحادیه اروپا می‌تواند سوخت پالایش‌شده از نفت‌خام روسیه را تا زمانی‌که در خارج از این کشور تولید می‌شود، خریداری کند. هندوستان از وابسته‌‌‌‌‌‌‌‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی جهان به واردات است تا جایی‌که واردات نفت‌خام بیش از ۸۰درصد تقاضای این کشور را تشکیل می‌دهد. این امر باعث می‌شود هند به‌شدت نسبت به افزایش قیمت انرژی حساس بوده و در فهرست فعال‌‌‌‌‌‌‌‌ترین متقاضیان معامله نفت به بازار جهانی این کالای استراتژیک معرفی شود.
هند بی‌‌‌‌‌‌‌‌اعتنا به تحریم‌های غرب
صرف‌نظر از تحولات ژئوپلیتیک اخیر جهانی و تحریم‌های سختگیرانه غرب علیه صنعت نفت و گاز روسیه، دولت هند به‌‌‌‌‌‌‌‌کرات اعلام کرده نفت‌خام موردنیاز خود را از هر منبعی که صرفه اقتصادی برای این کشور داشته باشد خریداری می‌کند. وزارت نفت هند رسما اعلام کرد تحریم‌هایی که بر واردات نفت روسیه به‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه در استفاده از خطوط کشتیرانی و خدمات بیمه غربی اعمال‌شده، شامل این کشور نخواهند شد؛ چون این کشور از خدمات غیرغربی برای حمل‌ونقل و بیمه نفت روسیه بهره می‌‌‌‌‌‌‌‌برد. واقعیت این است که دو کشور هندوستان و چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین مشتریان نفت‌خام روسیه به‌رغم فشار‌‌‌‌‌‌‌‌های مداوم آمریکا و اتحادیه اروپا، از پیروی از شرایط و مفاد طرح تعیین‌سقف قیمت برای نفت روسیه، سر باز زده‌‌‌‌‌‌‌‌اند.
ارز ملی، جایگزین دلار آمریکا
ارزش و حجم مبادلات تجاری بین هند و روسیه در سال‌جاری بالای ۱۳۰درصد افزایش را نشان می‌دهد؛ این در حالی است که دو کشور گسترش استفاده از پول ملی، روبل و روپیه، در معاملات و تسویه‌حساب‌های فی‌مابین را در دستور کار دارند. در حقیقت، روسیه و هند در حوزه صادرات و واردات دو‌‌‌‌‌‌‌‌جانبه دیگر نیازی به دلار آمریکا نداشته چراکه برای انجام تسویه‌حساب‌های متقابل از ارزهای ملی بهره می‌برند. بر اساس گزارش اسپوتنیک، هند تنها در ماه نوامبر معادل ۴۲درصد صادرات نفت‌خام روسیه از دریا را به خود اختصاص داده تا به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت روسیه شناخته شود. بنا بر همین گزارش، مجموع صادرات نفت‌خام روسیه به هند در ماه اکتبر از طریق خطوط لوله و مسیرهای دریایی رقم ۲۲درصد را ثبت کرد و از مشتریان سنتی دهلی‌‌‌‌‌‌‌‌نو یعنی عراق (۲۰درصد) و عربستان‌سعودی (۱۵درصد) پیشی‌گرفت. ناظران بازار‌جهانی نفت عقاید گوناگونی درمورد تاثیر تحریم‌ها بر بازار دارند. اگر هند و احتمالا چین بر خرید و واردات نفت‌خام از روسیه بدون بهره‌‌‌‌‌‌‌‌مندی از خدمات حمل‌ونقل و بیمه ایالات متحده و هم‌پیمانان غربی پافشاری کنند، میزان اثرگذاری این تحریم‌ها کم‌‌‌‌‌‌‌‌رنگ‌‌‌‌‌‌‌‌تر می‌شود.
جایگاه هند و چین در بازار جهانی انرژی
چنانچه قیمت حاملهای انرژی افزایش یابد، این امر به کاهش تقاضای نفت در شبه‌قاره کمک می‌کند، هرچند ممکن است کوتاه‌مدت باشد. پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد که هند شانه به شانه چین به‌عنوان بزرگ‌ترین محرک رشد تقاضای جهانی نفت باقی خواهد ماند، هرچند هریک دلایل و انگیزه‌‌‌‌‌‌‌‌های خاص خود را دارند.
درحالی‌که در چین، بالاترین تقاضای سوخت مربوط به صنایع حمل‌ونقل و پتروشیمی است، در هند غالب تقاضا در حوزه حمل‌ونقل خلاصه می‌شود. حمل‌ونقل کالا بخش قابل‌اعتنایی از رشد تقاضای نفت در دومین کشور پرجمعیت جهان را شامل می‌شود. بلومبرگ پیش‌بینی کرد که تا سال۲۰۵۰ تقاضا برای جابه‌جایی کالا در هند تا سه‌برابر سطح فعلی افزایش می‌یابد، موضوعی که این کشور را به بزرگ‌ترین بازار حمل‌ونقل جهان تبدیل خواهد کرد. در طول زمانی‌که ویروس کووید-۱۹ در جهان شیوع پیدا کرده بود؛ هند که در واقع اقتصاد سوم جهان به‌حساب می‌آید از رشد اقتصادی قابل‌قبولی برخوردار بود، اما اکنون اقتصاد هند بیشتر از افزایش حاملهای انرژی از جمله بنزین و گاز متاثر شده‌است. افزایش قیمت نفت در جهان با توجه به اینکه هند عمده انرژی و نفت موردنیاز خود را وارد می‌کند، تاثیر زیادی در کاهش رشد اقتصادی این کشور داشته است.
بازار انرژی هندوستان
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، این کشور حدود ۸۰درصد از نفت‌خام خود را وارد می‌کند. افزایش قیمت بنزین به نوبه خود، باعث ایجاد تورم کم‌‌‌‌‌‌‌‌سابقه در این کشور یک‌میلیارد و ۴۰۰میلیون نفری شده‌است. در ادامه گزارش بلومبرگ آمده است؛ روند استقبال عمومی از خودروهای الکتریکی در هند، کند و چالش‌‌‌‌‌‌‌‌برانگیز خواهد بود. البته انتظار می‌رود همزمان با پیشرفت فناوری، استفاده از خودروهای سواری الکتریکی با گذار از سال۲۰۳۰ مقرون‌به‌صرفه‌‌‌‌‌‌‌‌تر شده که این امر رشد تقاضا را تحریک می‌کند. افزایش معنادار تقاضا برای سفرهای هوایی یکی دیگر از عوامل افزایش تقاضای نفت در هند به‌حساب می‌آید. در آینده‌‌‌‌‌‌‌‌ای نزدیک، رشد این کشور در صنعت هوایی از سایر کشورها پیشی خواهد گرفت و تقاضای سوخت را در بلندمدت تحریک خواهد کرد. بلومبرگ پیش‌بینی کرده‌است در سال‌آینده تقاضای سوخت جت در شبه‌قاره به سطح قبل از همه‌‌‌‌‌‌‌‌گیری کرونا باز‌خواهد‌گشت؛ بنابراین احتمال می‌رود هند در سال‌آینده و تنها به‌صورت موقت، به واسطه سیاست‌های انقباضی مالی در سراسر جهان، رشد کند تقاضا در بخش نفت و گاز را تجربه کند، امری که البته در صورت تحقق، دیری نخواهد پایید.
پیمان قناعتی‌فرد