سهم ایران از بازار نفت، گاز و قیر هند

* ایران و هند از زمان های بسیار دور با یکدیگر شریک تجاری بوده اند. بنظر شما بازار انرژی هند تا چه میزان وابسته به بازار ایران است؟

سوال بسیار جالبی ست. اول از همه باید بگویم که ایران و هند هر دو جزو کشورهای متمدن منطقه با فرهنگ غنی و پیشینه طولانی هستند. روابط بین دو کشور با در نظر گرفتن تحولات جدید جهان در مبحث انرژی تداوم پیدا خواهد کرد. شکل گیری جدید جهان به زمان های قبل تر بر میگردد. با توجه به توسعه های جدید و وضعیت ژئوپلیتیک جهانی در حوزه نفت و گاز، دنیا در حال خارج شدن از وضعیت تک قطبی به مرکزیت غرب است و درحال تبدیل به جهانی چند قطبی با پخش قدرت گسترده تر و نقاط ژئوپلیتیک بیشتر است. چین، روسیه، هند و ایران از نقاط جدید و اصلی قدرت در کنار امریکا و اروپا هستند. باید توجه داشته باشیم که 82% از جمعیت جهان خارج از ایالات متحده و اروپا هستند. این 82% معروف به جهان جنوبی ( که شامل کشورهای توسعه نیافته می باشد) به سرعت درحال توسعه و مهم تر شدن هستند. با توجه به نقش ایران و هند، بعد از درگیری روسیه و اوکراین، فشار بسیار زیادی از سمت آمریکا و اتحادیه اروپا برای همراهی با تحریم های روسیه وارد شده است. این بار اما فشارها موفقیت آمیز نبود و کشورها به خصوص هند از همراهی سرباز زدند. هند موفق شد تا موضعی مستقل داشته باشد و از تحریم ها پیروی نکند. اما این فقط قسمت اول این تصمیمات بوده و هند تاکنون خرید مستقیمی در حوزه نفت و گاز از ایران نداشته است. من معتقد هستم که این روند به زودی تغییر خواهد کرد. این تغییر می تواند در سه ماه آینده و یا یک سال و نیم آینده رخ دهند ولی مطمئنا انجام می شود. واضح است که روابط تجاری ایران و هند گسترده تر خواهد شد و کمتر تحت تاثیر تحریم ها قرار خواهد گرفت.

• در صحبت هاتون به روسیه و چین اشاره کردید. بنظر شما روسیه چقدر بر روی بازار هند تاثیر داشته و سهم آن چقدر است؟

تاثیر روسیه بسیار چشم گیر است و زمانی که صحبت از تجارت و اقتصاد جهانی می شود، چین همواره قدرت مهمی است. در ابتدا اجازه دهید که درباره روسیه صحبت کنیم. تجارت هند با روسیه قبل از جنگ روسیه و اوکراین بسیار محدود بود و رشدی نداشت. معاملات محدود به بخش دفاعی و مقداری صنایع دستی بود اما بعد از جنگ به دلیل آربیتراژ بالای قیمت و تخفیف های چشم گیر، هند تجارت خود را با روسیه گسترش داد. برای مثال در ماه دسامبر 40% از نفت صادراتی روسیه برای هند ارسال شده است. سال گذشته در زمان یکسان، روسیه چیزی کمتر از 2% واردات نفت هند را بر عهده داشت. این مقدار هم اکنون حدود 28 تا 29 درصد از واردات هند را شامل می شود. بنابراین تمامی تغییرات ژئوپلیتیک، فرصتی را فراهم آورده اند تا تجارت و اقتصاد جهانی شکل جدیدی را اتخاذ کند.

• همانطور که اشاره کردید، هند دارای واردات زیادی از ایران است. بنظر شما سهم ایران در بازار نفت، گاز و قیر هند چقدر است؟

در حال حاضر معاملات در حوزه نفت و گاز محدود به قیر و تعدادی از محصولات جانبی است. متاسفانه در این حوزه همکاری و تجارت بین دو کشور بسیار محدود است. آمار موجود از تعاملات بسیار کوچک است و اصلا چشم گیر نیست. این دقیقا همان بخش دیگر از تغییرات بزرگ است و مشابه تغییر موضع هند نسبت به روسیه است. به نظر من مساله تنها زمان است و می تواند شش ماه یا دوسال زمان ببرد. این بازه زمانی مورد انتظار، فارغ از نتیجه توافق های هسته ای است.

• به جز ایران، کدام کشور ها جز اصلی ترین صادرکنندگان نفت و گاز به هند هستند؟

عربستان سعودی و عراق از اصلی ترین بازیگران نفت و گاز در هند هستند. عراق به صورت سنتی، تا سال قبل، بزرگترین تامین کننده نفت خام هند بود. گاز عموما از سوی قطر تامین می شود. نفت خام هم از سوی عراق و عربستان سعودی و مقدار کمی هم از امریکا تامین می شود.

• خط لوله گاز معروف به «صلح» در ایران و پاکستان باید تاکنون به پایان رسیده باشد اما با مشکلات بسیاری رو به رو شد. عوامل موثر در تعویق پروژه چه چیزهایی بوده است؟

سوال بسیار جالب و پیچیده ایست. از مهم ترین عوامل موثر در تعویق پروژه، وضعیت کلی منطقه ای است که خط صلح باید از آن عبور کند. عبور از افغانستان در شرایطی که وضعیت بسیار ناآرامی داشت، در تاخیر پروژه موثر بود. تاثیر ایالات متحده و شرایط موجود بین پاکستان و افغانستان را نباید نادیده گرفت. بنابراین اتفاقات نهان زیادی توسط بلوک غربی برای اختلال در پروژه صورت گرفت. هند به صورت مستقیم درگیر ماجرا نبود اما علاقه مند هستیم تا روند تکمیل پروژه سرعت یابد. تنها مساله زمان است و لوله صلح می تواند تا هند کشیده شود.

• اجازه دهید که راجع به متانول هم صحبت کنیم. بنظر شما ایران تا چه اندازه در بازار متانول هند دخیل است؟

اطلاعات رسمی از تبادلات موجود نیست چون که بارهای ارسالی از ایران تغییر مسیر می دهند. اما به صورت تقریبی می توان گفت که صادرات متانول ایران به هند چیزی حدود 20% از بازار هند را شامل می شود.