پیش‌بینی تحلیلگران بازار جهانی سوخت‌‌‌‌‌‌های فسیلی حکایت از آن دارد که قیمت جهانی نفت و گاز در سال۲۰۲۳ مسیری جز رشد قیمت را پیش‌‌‌‌‌‌رو نخواهد داشت. دلیل اصلی آن را میتوان در تبعات ناشی از اعمال تحریم‌های همه‌‌‌‌‌‌جانبه و سختگیرانه غرب بر صادرات نفت و گاز روسیه و واکنش این کشور در کاهش معنادار صادرات حامل‌‌‌‌‌‌های انرژی به کشورهای همسو با جریان تحریم، جست‌وجو کرد.
در آن‌سوی میدان نیز احتمال کاهش دامنه اقدامات سختگیرانه چین در اعمال سیاست قرنطینه‌‌‌‌‌‌ای‌برابر شیوع ویروس کووید-۱۹، می‌تواند به نوبه خود در گردش مجدد چرخ صنعت و اقتصاد این کشور نقشی موثر ایفا کرده که در پایان مسیر افزایش تقاضای انرژی چین را درپی خواهد داشت. جنگ روسیه و اوکراین جرقه یک بحران بزرگ در بازار جهانی انرژی را برانگیخت و قیمت نفت و گاز را به بالاترین میزان خود در چند دهه گذشته رساند. این امر باعث ریزش یورو و برابری ارزش آن با دلار شد. به‌نظر می‌رسد بحران بازار نفت ناشی از جنگ اوکراین، به روزهای پایانی خود نزدیک شده‌است. در شرایط کنونی اما، ترس از رکود جهانی و تقاضای ضعیف نفت در چین به دلیل شیوع مجدد کووید-۱۹، قیمت جهانی انرژی را به سطح قبل از جنگ کاهش داده‌است.
با این حال، فعالان بازار انرژی در مورد قیمت نفت در سال۲۰۲۳ اختلاف‌نظر دارند. برخی از تحلیلگران معتقدند بازگشت چین به بازار در کنار افت معنادار صادرات حامل‌‌‌‌‌‌های انرژی از روسیه، باعث افزایش قیمت‌ها خواهد شد. به نوشته اویل‌‌‌‌‌‌پرایس، جنگ روسیه و اوکراین در فوریه موجب ایجاد بحرانی بزرگ در بازار انرژی شد. قیمت نفت و گاز به بالاترین حد خود در چند دهه گذشته رسید. قیمت زغال‌سنگ نزدیک به ۷۰درصد رشد را تجربه کرد و قیمت جهانی گندم بیش از ۶۰درصد افزایش یافت، درحالی‌که قیمت فلزات صادراتی روسیه مانند نیکل، پالادیوم و آلومینیوم به‌طور قابل‌توجهی صعودی شد. در همین حال، یورو برای اولین‌بار در بیش از دو دهه اخیر به دلیل ترس از اینکه جنگ باعث ایجاد بحران اقتصادی جهانی شود، تا سطح برابری با دلار سقوط کرد.
با این همه اکنون سیگنال‌های بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد این اختلال قیمتی در بازار نفت به‌‌‌‌‌‌زودی به پایان خواهد رسید. شاهد مدعا آنکه قیمت نفت‌خام، گاز طبیعی و مواد غذایی همگی به سطح قبل از جنگ بازگشته‌‌‌‌‌‌اند، درحالی‌که یورو نیز اکنون افزایش ۷درصدی را در‌برابر دلار ثبت کرده‌است. به فاصله چند هفته پس از جنگ اوکراین، قیمت پایه نفت در ماه آوریل تا مرز ۱۳۰ دلار در هر بشکه رسید. از آنجایی که روسیه دومین صادرکننده بزرگ نفت‌خام در جهان به‌حساب می‌‌‌‌‌‌آمد، اعمال تحریم‌های سختگیرانه غرب علیه این کشور، میزان صادرات روسیه را کاهش داد و در نتیجه قیمت جهانی این کالای استراتژیک افزایش کم‌‌‌‌‌‌سابقه‌‌‌‌‌‌ای را تجربه کرد، با این حال قیمت نفت از ماه ژوئیه، به‌صورت مداوم کاهشی بوده تا جایی‌که هم‌‌‌‌‌‌اکنون، در حدود سطح قبل از جنگ، یعنی‌برابر با ۸۰دلار در هر بشکه دادوستد می‌شود. میتوان ادعا کرد که قیمت نفت در عرض چند ماه گذشته، به دلیل ترس از رکود و افزایش نرخ بهره بانکی در بسیاری از کشورهای توسعه‌‌‌‌‌‌یافته، روند نزولی را درپیش گرفته‌است.
از اژدهای زرد چه خبر؟
از شرق دور نیز خبر می‌رسد، دولت چین به واسطه اتخاذ سیاست سختگیرانه کویید صفر در سال‌گذشته، ناخواسته به کاهش سرعت رشد اقتصادی خود دامن زده است. به جرات میتوان ادعا کرد که رشد اقتصادی چین در سال۲۰۲۲ و برای نخستین‌بار در طول ۴۰سال‌گذشته، احتمالا‌برابر با شاخص رشد جهانی یا حتی کمتر از آن خواهد بود. امری که مشابه آن پیش از این هرگز اتفاق نیفتاده است. در شرایط کنونی نگرانی فعالان بازار انرژی این است که قیمت نفت به دلیل افزایش شیوع کرونا در چین، کاهش بیشتری را تجربه کند. واقعیت این است که در ماه دسامبر گذشته، شاخص تولید در این کشور برای سومین ماه متوالی نزولی بود، امری که به نوبه خود نوید از کاهش تقاضای جهانی نفت در ماه‌های ابتدایی سال‌جدید را می‌دهد.
به گزارش بلومبرگ، پیش‌بینی ناظران بازار انرژی حکایت از آن دارد که اگر جهان به‌طور کامل از شر سایه هولناک ویروس کووید-۱۹ خارج شود، تقاضای جهانی نفت و گاز در سال۲۰۲۳ می‌تواند افزایش درخور توجهی را تجربه کند. تقاضای جهانی سوخت‌‌‌‌‌‌های فسیلی ممکن است در سال‌جدید میلادی، تا ۵میلیون بشکه در روز نیز افزایش پیدا کند که می‌تواند به عبور جهانیان از نفت به سمت گاز طبیعی، کمک شایانی کند. نباید از نظر دور داشت که افت محسوس قیمت گاز در شرایط کنونی را نمی‌توان به منزله عبور اتحادیه اروپا از بحران انرژی، تعبیر کرد. ذخایر نفتی و به‌‌‌‌‌‌ویژه گاز کشورهای اروپایی، بسیار محدود بوده و هر آیینه محتمل است با فرارسیدن موجی جدید از سرما در سطح قاره سبز، شاهد بروز بحران فزاینده انرژی در غرب و رقابت سران کشورهای اروپایی در بازار جهانی برای خرید و ذخیره گاز بیشتر باشیم.
پیمان قناعتی‌فرد