افزایش نامتعارف هزینه انرژی مصرفی خانوارهای اروپایی مانند ارقام بالای قبوض گاز و برق در زمستان جاری، نهتنها به‌عنوان چالش جدید پیش‌‌‌‌‌‌‌روی دولتمردان قاره‌سبز مطرح شده، بلکه در نوع خود میزان بهره‌‌‌‌‌‌‌وری کسب‌وکارهای خرد و کلان این منطقه را تهدید می‌کند. در عین حال، راهبردهای اتخاذ‌شده توسط دولت‌های اروپایی در کاستن از فشار و تبعات هزینه‌های سرسام‌‌‌‌‌‌‌آور حامل‌‌‌‌‌‌‌های انرژی مصرفی، با انتقادات جدی شهروندان و صنایع کوچک و بزرگ مواجه شده‌است. به گزارش بلومبرگ، در شرایط کنونی به‌نظر می‌رسد نیاز اروپا به گاز وارداتی از مبدا روسیه رو به کاهش است. اشتهای اروپا برای خرید گاز طبیعی از روسیه، به‌صورت معناداری کاهش یافته‌است. تجربه شرایط آب و هوای معتدل و خارج از عرف فصل زمستان، در کنار ذخیرهسازی گسترده گاز، هزینه تمام‌‌‌‌‌‌‌شده انرژی را در سطح قاره‌سبز کاهش داده‌است.
کاهش تولید گاز یا افت تقاضای اروپا؟
در این شرایط، جریان خط لوله گاز از اوکراین به اسلواکی و از طریق مرز «ولکه کاپوشانی» برای چند روز متوالی و در مقام مقایسه، برابر با نیمی از میانگین سطح دسامبر خود کاهش یافته‌است. این موضوع در ابتدا به نگرانی‌ها در مورد احتمال کاهش مجدد تولید نفت روسیه دامن زد، با این‌حال به‌نظر می‌رسد این کاهش عرضه به منزله سیگنالی تعبیر شود مبنی‌بر اینکه مشتریان همیشگی گازپروم در اروپا دیگر به گاز صادراتی روسیه نیاز چندانی ندارند.
اعتراضات دامنه‌‌‌‌‌‌‌دار شهروندان اروپایی
تابستان گذشته درحالی‌که روسیه عرضه و صادرات گاز طبیعی خود را کاهش داد و در نتیجه قیمت جهانی انرژی به سطوح بی‌‌‌‌‌‌‌سابقه‌‌‌‌‌‌‌ای رسید، اروپا برای مقابله با بحران تاریخی عرضه سوخت، خود را برای زمستانی با خاموشی‌‌‌‌‌‌‌های گسترده منازل، دفاتر کار سرد و حتی کمبود سوخت در بخش حمل‌ونقل آماده کرد. به‌رغم شرایط فوق‌‌‌‌‌‌‌العاده مناسب آب‌و‌هوایی در سطح قاره سبز، به‌‌‌‌‌‌‌ویژه در فرانسه و انگلستان که موجب گذار هرچند موقت از بحران انرژی شده‌است، کماکان اخبار نارضایتی شهروندان دو کشور در سطوح مختلف به گوش می‌رسد.
به گزارش بلومبرگ، در فرانسه و در ۱۹ژانویه بیش از یک‌میلیون نفر در اعتراض به طرح جدید رئیس‌جمهور امانوئل مکرون، برای افزایش حداقل سن بازنشستگی به خیابان‌‌‌‌‌‌‌ها آمدند. اعتصاب‌‌‌‌‌‌‌ها باعث اختلال در تحویل سوخت از سوی سه پالایشگاه توتال انرژی شد. اعتراضات همچنین رکود در تولید هسته‌‌‌‌‌‌‌ای کشور را رقم زد که پیش از این نیز به دلیل قطعی‌‌‌‌‌‌‌های برنامهریزی نشده و افزایش قیمت برق اتفاق‌افتاده بود. در عین حال، بلومبرگ از احتمال وقوع اعتصابات بیشتر خبر می‌دهد. در فرانسه شاخه انرژی «کنفدراسیون عمومی کار» خواستار اعتصاب ۴۸ساعته در اواخر ژانویه و ۷۲ساعته از ۶ فوریه شده‌است. همچنین اجرای یک روز اعتراضات کارگری هماهنگ در سراسر کشور در ۳۱ ژانویه برنامهریزی شده‌است. اعتصاب‌‌‌‌‌‌‌کنندگان قطع هدفمند جریان برق یا عملیاتی را که می‌تواند پایانه‌ها و تاسیسات ذخیرهسازی گاز طبیعی مایع را تحت‌تاثیر قرار دهد، رد نمی‌کنند.
اعتصاب ۷۲ساعته ۶فوریه نگران‌‌‌‌‌‌‌کننده خواهد بود. این موضوع نهتنها می‌تواند منجر به تعطیلی برخی از عملیات‌‌‌‌‌‌‌های پالایشی شود، بلکه با فاصله تنها یک روز پس از اجرایی‌شدن ممنوعیت اتحادیه اروپا برای واردات سوخت از طریق دریا از مبدا روسیه کلید می‌خورد. روسیه تاکنون بزرگ‌ترین تامینکننده خارجی گازوئیل منطقه به‌حساب می‌‌‌‌‌‌‌آمد، فرآورده‌ای که برای تداوم گردش چرخه تولید صنعتی و حمل‌ونقل جاده‌‌‌‌‌‌‌ای حیاتی است. بازار اروپا در حال‌حاضر خود را برای قیمت‌های بالاتر سوخت آماده می‌کند و برای پر‌کردن این شکاف، چشم امید به خاورمیانه، آسیا و ایالات‌متحده دوخته است.
از انگلستان چه خبر؟
در سراسر بریتانیا بسیاری از کارگرانی که با هزینه‌های غیرمتعارف زندگی روزمره دست‌وپنجه نرم می‌کنند و در بخش حمل‌ونقل یا آموزش و بهداشت عمومی فعالیت دارند، در حال برنامهریزی برای ادامه اعتصابات هستند. امری که گردش اقتصادی بریتانیا را از دسامبر گذشته با اختلال بی‌‌‌‌‌‌‌سابقه روبه‌روکرده‌است. تنها نزدیک به نیم‌میلیون نفر در حال برنامهریزی برای خروج و اعتراضات هماهنگ در اول فوریه هستند.کارمندان برای دریافت دستمزدهای بالاتر اصرار دارند، اما سرنخ موضوع را می‌توان در مشکلات موجود بر سر راه تامین انرژی پایدار شهروندان جست‌وجو کرد. واقعیت این است که افزایش هزینه برق و گاز مصرفی، عامل اصلی تورم دو رقمی این کشور بوده‌است.
با وجود اینکه دولت بریتانیا بر قبوض انرژی مصرفی خانوارها یارانه می‌پردازد، شهروندان انگلیسی کماکان با مشکلات عدیده‌‌‌‌‌‌‌ای مواجه هستند. پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌‌ها حکایت از آن دارد که حمایت دولت از شهروندان بریتانیایی در بهار امسال کاهش می‌‌‌‌‌‌‌یابد. در این شرایط، دولت از شرکت‌های ارائه‌دهنده برق خواسته است از اجبار مشتریان کم‌بهره‌‌‌‌‌‌‌تر برای نصب کنتورهای پیش‌پرداخت در منازلشان خودداری کنند. علاوه بر این، نگرانی‌های اساسی نیز در مورد کمبود برق وجود دارد. شبکه برق بریتانیا اخیرا از خانوارها خواسته است که مصرف برق خود را در بحبوحه تولید کم نیروگاه‌های بادی در کنار یخ‌‌‌‌‌‌‌زدگی طولانی‌مدت سدهای این کشور، کاهش دهند.
خط و نشان گازی روسیه برای غرب
روسیه اخیرا به غرب یادآوری کرده‌است که کماکان اهرم کنترل بر عرضه گاز طبیعی خود را تحت‌اختیار دارد. جریان گاز طبیعی آخرین خط لوله باقی‌مانده به اروپا از طریق اوکراین، در هفته گذشته معادل ۲۳درصد کاهش را ثبت کرد. گازپروم اما از اظهارنظر در این زمینه خودداری کرد. مساله اساسی پیش‌‌‌‌‌‌‌روی اتحادیه اروپا این است که به‌رغم همه اخبار خوب آب‌و‌هوایی و مرتبط با ذخیره مناسب انرژی، پایداری عرضه گاز کشورهای عضو کماکان شکننده است.
در نروژ بزرگ‌ترین تامینکننده بومی گاز اروپا، محموله‌‌‌‌‌‌‌های خط لوله پس از رسیدن به اوج چند ماهه خود در طول دهه اول ژانویه، به‌طور پیوسته کاهش یافته‌است.کاهش عرضه گاز نروژ عمدتا به واسطه عملیات تعمیر و نگهداری عنوان‌شده، اگرچه انجام برخی امور لجستیکی مربوطه در ماه‌جاری طولانی‌‌‌‌‌‌‌تر از حد معمول شده‌است.
نقش سایر کشورها در بازار متلاطم گاز
به گزارش «ریستاد انرژی» از خارج از اروپا خبر می‌رسد که هم‌‌‌‌‌‌‌اکنون این احتمال وجود دارد که پایانه صادراتی ال‌‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌‌جی واقع در تگزاس که از ژوئن گذشته و به دلیل وقوع یک حادثه از مدار خارج شده‌است، حداقل از مارس ۲۰۲۳ می‌تواند فعالیت خود را از سر بگیرد. هرچند این تاسیسات گازی واقع در ایالات‌متحده به تنهایی راه نجات اروپا برای خروج مطمئن از بحران انرژی محسوب نمی‌شود، اما ادامه غیبت آن عاملی تاثیرگذار در کمبود جهانی گاز طبیعی مایع شناخته می‌شود. این کمبود زمانی بیشتر احساس می‌شود که در آفریقا به‌عنوان مثال، نیجریه با کمبود شدید برق روبه‌روست در حالی‌که در آن‌سوی دنیا، استرالیا نیز شرایط مشابهی داشته و آسیا نیز با بحران تقاضای فزاینده انرژی دست‌به‌گریبان است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، درحالی‌که تقاضای چین برای ال‌‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌‌جی اخیرا روند کاهشی درپیش گرفته‌است، این کشور احتمالا در سال‌جاری از ژاپن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان جهانی گاز طبیعی مایع، پیشی خواهد گرفت. این موضوع می‌تواند به‌صورت بالقوه برای خریداران اروپایی که بر سر خرید محموله‌‌‌‌‌‌‌های نفت و گاز بیشتر رقابت می‌کنند، دردسر‌‌‌‌‌‌‌ساز باشد. باور عمومی از اپراتور شبکه گاز فرانسه گرفته تا صدراعظم آلمان، بر این است که هرچند اوضاع اروپا در زمستان امسال بسیار بهتر از انتظارات و پیش‌بینی‌های مایوس‌‌‌‌‌‌‌کننده اولیه رقم خورده است، اما بازارهای جهانی انرژی همچنان به شوک عرضه حساس هستند. شاخص قیمت گاز هلند، به‌عنوان نمونه در بحبوحه اخبار مبنی‌بر کاهش جریان گاز از مبدا روسیه، جهش معناداری را تجربه کرد. علاوه‌بر این، ورود و استقرار یک هفته‌ای یک جبهه هوای سرد در سطح قاره سبز، به حمایت از قیمت‌ها در روزهای اخیر کمک شایانی کرده‌است. با این همه، با گذشت قریب به دو ماه از فصل زمستان، خطر وقوع سرمای غیرمنتظره در سطح اروپا، راهبرد تامین و ذخیرهسازی انرژی دولتمردان اروپایی را کماکان با چالش‌های بالقوه و اساسی مواجه کرده‌است.
پیمان قناعتی‌فرد