پس از کاهش روزانه ۲میلیون بشکهای تولید اوپکپلاس در سال گذشته، این‌بار کمیته مشترک نظارت وزیران نفت کشورهای عضو این سازمان پیشنهاد استمرار حفظ سقف تولید فعلی را ارائه کرده است؛ آن‌هم در شرایطی که ادامه افت قیمت‌ها به معنی احتمال کاهش بیشتر حجم تولید خواهد بود و سیاست کلان اوپکپلاس در سال‌های اخیر حمایت از قیمت‌ها در بازار نفت بوده است. حتی سیگنال‌های مثبت پکن از رشد تقاضا هم باعث نشد اعضای اوپکپلاس برنامه حمایت از قیمت‌ها را کنار بگذارند. درعین حال اعضای کمیته مشترک نظارت اوپکپلاس خواستار به رسمیت شناختن نقش مثبت این سازمان در تعادل بازار شدند. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد نزدیک به نیمی از رشد تقاضای جهانی در ۲۰۲۳ مربوط به پکن خواهد بود. با اضافه‌شدن چین به رشد تقاضای جهانی به احتمال قوی اروپا باید به فکر منبع نفت دیگری غیر از ایالات متحده و خاورمیانه باشد و این منبع جدید نفت بهنظر آمریکای جنوبی است. مگر آنکه منابع غیر منتظره‌ای به کمک بازار نفت با برخی گشایش‌های سیاسی بیاید.
کمیته مشترک نظارت اوپک تصمیم به ادامه سیاست کاهش تولید گرفت و به شورای وزرا که فردا برگزار می‌شود، پیشنهاد کرد آن را تمدید کند. کاهش تولید روزانه ۲میلیون بشکهای که سال‌گذشته اوپکپلاس تصویب کرد، به‌معنای کاهش ۲درصدی عرضه است؛ اقدامی که کشورهای غربی از آن حمایت نکردند اما کشورهای عضو اوپکپلاس آن را «برای استمرار سرمایه‌گذاری و رونق صنعت نفت» لازم دانستند.
اعضای کمیته مشترک نظارت از تصمیم سال‌گذشته اوپکپلاس تمجید کردند و خواهان «به رسمیت شناختن نقش سازنده اوپکپلاس در مدیریت بازار نفت» شدند. ازطرفی مدیراجرایی آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرده نزدیک به نیمی از تقاضای نفت در سال۲۰۲۳ «ازسوی چین» خواهد بود، امری که باوجود موافقت اعضای اوپکپلاس با آن اما باعث نشده که این کارتل سیاست حمایتی خود از قیمت نفت را رها کند. همینطور زمزمه‌‌‌‌‌هایی از تغییر مناسبات بازار با اضافه‌شدن تقاضای چین قوت گرفته‌‌‌‌‌است که به معنی ورود بازیگران تازه به بازار نفت است. بازیگرانی که با ردگیری مسیر خریدهای اروپایی می‌توان گفت کشورهای آمریکای‌لاتین هستند.
رفتار مثبت شاخص‌‌‌‌‌ها
قیمت نفت با هشدارهای مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی و همچنین تمدید سیاست کاهش تولید اوپکپلاس، رفتار کاهشی به‌‌‌‌‌خود گرفت و در بازه هفتگی ۸درصد سقوط کرد. در روز جمعه به‌عنوان آخرین روز معاملات هفته هر دو شاخص افت کردند و وارد کانال ۷۰دلار شدند به‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌ای که وست‌تگزاس‌اینترمدییت آمریکا بشکهای ۷۳دلار و برنت هربشکه ۷۹دلار معامله شد، اما در نیمه روز گذشته تابلوی بازار دوباره سبز شد و بهای هربشکه برنت به ۸۱دلار و نفت‌خام آمریکا به ۷۴دلار نزدیک‌شدند. تا لحظه نگارش این گزارش هربشکه نفت‌خام آمریکا ۵۵/ ۷۳دلار و هربشکه نفت‌خام برنت ۵۳/ ۸۰دلار معامله می‌شود.
سقوط هفته گذشته تحت‌تاثیر افزایش نرخ بهره بانک‌های مرکزی اقتصادهای بزرگ و ترس از تورم در آینده رخ‌داد که زمزمه‌‌‌‌‌های مثبت تقاضای چین دوباره آن افزایشی کرد. فاتیح بیرول مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی که پیش از این اعلام کرده بود نزدیک به نصف تقاضای سال۲۰۲۳ از سوی پکن خواهد بود، چین را «کلید رونق بازار» خواند. تحلیلگران بازار معتقدند در حال‌حاضر بازار انتظار دارد واردات کشورهای غیراروپایی افزایش یابد و «کمی عرضه را تحت‌تاثیر قرار دهند. با این اوصاف اوپکپلاس برای حفظ قیمت‌ها برنامه کاهش تولید را ادامه می‌دهد و بازار همچنان کوچک است.»
نقش سازنده اوپکپلاس
مدیراجرایی آژانس بین‌المللی انرژی فاتیح بیرول آب پاکی را روی دست بازیگران بازار نفت ریخت و یادآوری کرد: «باتوجه به شرایط بازگشت چین به فعالیت‌های اقتصادی، شاید تولیدکنندگان نیاز به بازنگری سیاست‌های خود دارند.» به گزارش سی‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌بی‌‌‌‌‌سی، تقاضای چین به‌عنوان خوش‌‌‌‌‌اشتهاترین مشتری بازار نفت و دومین واردکننده میعانات گازی به‌عنوان فاکتوری مهم برای بازار بدل شدهاست. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرده‌‌‌‌‌بود «نزدیک به نصف تقاضای نفت در سال۲۰۲۳» متعلق به چین خواهد بود و «شدت‌گرفتن تقاضای سوخت جت» را به‌عنوان نشانه‌‌‌‌‌ای مبنی‌بر درستی این تحلیل ارائه کرده‌‌‌‌‌بود: «اگر تقاضا به‌‌‌‌‌شدت افزایش یابد، اگر بازگشایی اقتصادی چین محقق شود، بهنظر من آن زمان اوپکپلاس نیاز به بازنگری برنامه تولید خود دارد.» همچنین بیرول گفت: «امیدوارم چنین موقعیتی که اوپکپلاس دوباره دست به کاهش تولید بزند تکرار نشود و با صعود تقاضا، اوپکپلاس به نقش سازنده خود در بازار برگردد.
شاهزاده‌سعودی اوپکپلاس نیز با اشاره به تحریم‌های غربی علیه روسیه هشدار داد که بازارهای سوخت در کوتاهمدت دچار مشکل می‌شوند. کمیته مشترک نظارت وزرای اوپکپلاس که یکی از بازیگران اصلی تصویب کاهش تولید در سال‌گذشته بود، در چهل‌و هفتمین نشست خود خواستار ادامه این سیاست تا پایان سال۲۰۲۳ شد. عبدالعزیر بن‌‌‌‌‌سلمان وزیر انرژی عربستان‌سعودی گفت: «اوپکپلاس از نزدیک بازار را، از جمله تقاضا، رصد می‌کند.» او با اشاره به «فضای اطمینان و اعتماد در اوپکپلاس» و دفاع از تصمیم کاهش تولید این کارتل گفت: « اوپکپلاس بازهم برای ایفای نقش خود در سازوکار طبیعی بازار آماده است.»
بن‌‌‌‌‌سلمان در پاسخ به این سوال که تحریم‌ها چگونه بازار را متاثر می‌کند؟ گفت: «همه این تحریم‌های نفتی، سقف قیمت‌ها و کمبود سرمایه‌گذاری بازار را پیچیده می‌کند و تنها یک نتیجه دارد؛ کمبود انواع انرژی درست زمانی‌که بیش از همیشه به آن نیاز داریم.» البته بن‌‌‌‌‌سلمان مستقیم به روسیه اشاره نکرد. او همچنین در پاسخ به این سوال که صنعت نفت چه درسی از بازار سال۲۰۲۲ باید بگیرد؟ گفت: «اعتماد به اوپکپلاس. ما گروهی از کشورهای مسوولیت‌‌‌‌‌پذیر هستیم. سیاست‌های ما به بازار انرژی برمی‌گردد و خودمان را درگیر مسائل سیاسی نمی‌کنیم.» دبیرکل اوپک هم معتقد است باید اعتبار مدیریت بازار نفت در چند ماه گذشته را به اوپکپلاس داد. هیثم الغیص در کنفرانسی خبری در هند گفت: «نقش سازنده و مثبتی اوپکپلاس در مدیریت بازار نفت را باید به رسمیت شناخت.»
این درحالی است که بلومبرگ مدعی‌شده احتمال کاهش تولید ۶۰هزار بشکهای عربستان‌سعودی در ژانویه بسیار قوی است. ماه گذشته، دبیرکل اوپک در مصاحبه‌ای با بلومبرگ گفت که نشانه‌هایی از خوش‌بینی محتاطانه در مورد بهبود اقتصاد و تقاضای نفت ظاهر شدهاست. الغیص در اواسط ژانویه به تلویزیون بلومبرگ گفت که اوپک مصمم است «هر کاری که لازم است» را انجام دهد تا بازار نفت را در سال۲۰۲۳ متعادل نگه دارد.
تعادل بازار؛ وظیفه اوپک
اعضای اوپکپلاس در همان محل که سال‌گذشته تصمیم به کاهش تولید روزانه ۲میلیون بشکه گرفتند، به بازنگری آن می‌پردازند، گزاره‌‌‌‌‌ای که کمیته مشترک نظارت به ادامه آن رای داده‌‌‌‌‌است. مدیراجرایی آژانس بین‌المللی انرژی با اشاره به اعمال سقف قیمتی بر فرآورده‌های نفتی روسی مدعی داده‌های بازار مبنی‌بر تاثیرپذیری روسیه از این سیاست است. درآمد مسکو در ژانویه نسبت به سال‌گذشته ۳۰درصد کاهش یافته که به‌معنای ضرر ۸میلیارد دلاری ساکنین کاخ کرملین است. در دور اول تحریم‌ها گروه هفت همراه با اتحادیه اروپا و استرالیا برای هر بشکه نفت‌خام روسیه سقف ۶۰ دلاری تعیین کردند.
این گروه در ابتدای هفته مرحله دوم این تحریم‌ها که تعیین سقف ۱۰۰دلاری برای محصولاتی مثل بنزین و گازوئیل و ۴۵دلار برای فرآورده‌هایی مثل نفتا است را اعمال کرد. گروه هفت و متحدانش این تحریم‌ها را توسط شرکت‌های بیمه و خدمات کشترانی اجرا می‌کند. بیرول در کنفرانس هفتگی آژانس بین‌المللی از چالش کوتاهمدت بازارهای سوخت گفت: «مسیرهای تجارت نفت از ایالات‌متحده آمریکا تغییر خواهد کرد، با این‌حال تعادل برای نیمه‌‌‌‌‌دوم سال‌به بازار برمی‌گردد.» اشاره او به برهم خوردن معادلات کنونی بازار است زیرا همانطور که ذکر شد پیش‌بینی می‌شود نزدیک به نیمی تقاضای سال‌جاری میلادی از سوی پکن خواهد بود. این درحالی است که بازار روی نفت کشورهای آمریکای‌جنوبی به‌عنوان آلترناتیو و عرضه‌‌‌‌‌کننده تازه حساب ویژه‌‌‌‌‌ای باز کرده‌است.
فرزین محمدی