حجم خرید و واردات نفت‌خام آسیا در ژانویه سال‌جاری به بالاترین حد در مقایسه با بازه زمانی مشابه خود در سال‌گذشته رسید. این رکوردزنی اما صرفا به دلیل ایفای نقش چین در بازار جهانی انرژی صورت نپذیرفت. در همین مدت، بزرگ‌ترین خریدار نفت جهان یعنی اژدهای زرد؛ در واقع کاهش واردات نفت‌خام را ثبت کرد. بر اساس داده‌های گردآوری شده توسط «رفینیتیو اویل‌ریسرچ»، حجم کل واردات نفت قاره کهن در دسامبرگذشته به ۱۳/ ۲۹میلیون بشکه در روز رسید که افزایش ۱/ ۱۱درصدی نسبت به نوامبر که این رقم برابر با ۲۲/ ۲۶میلیون بشکه در روز بود را ثبت کرد. این رقم، رکورد پیشین اکتبر که معادل ۱۰/ ۲۹میلیون بشکه در روز بود را تحت‌الشعاع قرار داد.
بازگشایی مرزهای چین و بازار نفت
به گزارش «تریدینگ‌‌‌‌‌‌ویو»، تاریخچه تحرکات و فعل و انفعالات بازار جهانی نفت حکایت از آن دارد که در موارد تقریبا مشابه، بازگشایی مرزهای یک کشور در ابعاد حتی کوچک‌تر از چین و حذف تدریجی قرنطینه‌‌‌‌‌‌ها، بهطور طبیعی رشد تقاضای نفت را در پی داشته، اما واقعیت کنونی بازار آن است که این قضیه هنوز محقق‌نشده‌است. حجم کل واردات نفت چین در ژانویه ۹۸/ ۱۰میلیون بشکه در روز برآورد و اعلام شد که نسبت به دسامبر گذشته ۳۷/ ۱۱میلیون بشکه در روز و در مقایسه با نوامبر ۴۲/ ۱۱میلیون بشکه در روز کاهش داشت. این کاهش هرچند محدود در میزان واردات نفت این کشور ممکن است مربوط به تعطیلات ابتدای سال‌نوی چینی باشد که در تقویم امسال بهطور کامل مصادف با ژانویه بود.
به باور کارشناسان فعال در حوزه انرژی، همزمانی تعطیلات سال‌نوی چینی با ژانویه، حجم بیشتری از واردات این کشور را متوجه ماه قبل از آن یعنی دسامبر و احتمالا ماه‌های بعدی سال جدید میلادی خواهدکرد. با این حال، با نگاهی به کلیت واردات نفت‌خام چین متوجه می‌شویم که نقش نفت وارداتی در صنعت این کشور به‌عنوان یک اصل غیرقابل‌انکار شناخته شده و بدون‌شک تحت‌تاثیر محرک‌های متنوع اقتصادی، به‌زودی روند مثبت رشد خود را درپی خواهد گرفت. نکته قابل‌تامل آنکه طبق روال معمول بازار جهانی نفت، سفارش‌های خرید از چندین ماه جلوتر برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی می‌شوند.
پیش‌بینی واردات نفت‌خام چین
به گزارش بلومبرگ، با توجه به شرایط کنونی به‌‌‌‌‌‌سادگی میتوان نتیجه گرفت که هر‌‌‌‌‌‌گونه افزایش در واردات نفت‌خام چین تنها از ماه‌جاری (مارس) به بعد محتمل خواهد بود. در این بازه زمانی چندین عامل تاثیر‌‌‌‌‌‌گذار دیگر نیز وجود دارد که باید با دقت درنظر گرفته‌شده و موردبررسی قرار گیرد. اولین مورد آنکه آیا افزایش چشمگیر سفرهای داخلی و در نتیجه رشد معنادار تقاضای سوخت که همزمان با تعطیلات سال‌نوی چینی رقم خورد، ادامه‌دار خواهد بود یا اینکه اکنون که زمان نسبتا زیادی از تعطیلات گذشته است، بخش زیادی از جمعیت چین بدون جابه‌جایی و همچنان در خانه‌‌‌‌‌‌های خود باقی خواهند ماند.
از سویی دیگر، به عقیده متخصصان حوزه پزشکی این احتمال وجود دارد که به‌زودی همه‌‌‌‌‌‌گیری کووید-۱۹ در چین تا حد زیادی کنترل شود، درست مانند سایر کشورهایی که بهطور کامل بازگشایی شده‌اند، با این حال پاسخ به این سوال که تقاضا برای سوخت با چه سرعتی بهبود یافته و آیا از سطوح قبل از همه‌‌‌‌‌‌گیری فراتر خواهد رفت، کماکان در هاله‌‌‌‌‌‌ای از ابهام قرار دارد. به‌عنوان سومین عامل میتوان از قیمت جهانی نفت‌خام و ارتباط بین ذخایر نفتی چین و صادرات فرآورده‌های پالایش‌شده این کشور یاد کرد.
سوبسید نفت‌خام برای پالایشگاه‌های چین
دولت چین از طریق اعطای سهمیه‌‌‌‌‌‌های نفت‌خام به پالایشگاه‌های فعال این کشور، صادرات سوخت‌‌‌‌‌‌هایی مانند گازوئیل و بنزین را افزایش داده‌است، اقدامی که افزایش فعالیت اقتصادی و سودآوری پالایشگاه‌ها را رقم می‌زند. پالایشگاه‌های چین از این طریق می‌توانند حاشیه سود نسبتا بالا برای سبد مصرفی سوخت در سطح قاره کهن را به خود اختصاص دهند. میتوان به‌درستی ادعا کرد؛ مادامی‌که پکن بتواند تامین پایدار نفت‌خام ارزان موردنیاز را برای پالایشگاه‌های این کشور تضمین و در نتیجه فرآیند تولید و صادرات سوخت را برای مدیران پالایشگاه‌ها جذاب‌‌‌‌‌‌تر کند، پالایشگاه‌ها به حداکثر رساندن تولید سوخت و فرآورده‌های نفتی خود را در دستور کار خواهند داشت.
نفت جذاب روسی برای چین
چین در چند ماه گذشته بهطور فزاینده‌ای به نفت‌خام روسیه روی‌آورده است، زیرا مسکو به‌دنبال یافتن بازارهای جدیدی برای نفت صادراتی خود پس از توقف خرید از سوی کشورهای غربی است. امری که در نتیجه تحریم‌ها و سایر مصوبات تقابلی غرب پس از تهاجم روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه سال‌گذشته اتفاق افتاد. طبق داده‌های رفینیتیو، چین در ژانویه بهطور متوسط‌برابر با ۰۳/ ۲میلیون بشکه در روز نفت از روسیه وارد کرد که نسبت به ۵۲/ ۱میلیون بشکه وارداتی روزانه در دسامبر افزایش محسوسی داشت.
این امر باعث شد روسیه در تامین نفت‌خام مورد تقاضای چین، از عربستان‌سعودی با میانگین فروش ۷۷/ ۱میلیون بشکه در روز نیز عبور کند. ناظران بازار جهانی انرژی اذعان دارند که دو کشور محوری گروه اوپک‌پلاس از زمان آغاز جنگ در اوکراین با یکدیگر بر سر کسب جایگاه تامین‌کننده برتر نفت‌خام چین رقابت تنگاتنگ داشته‌‌‌‌‌‌اند. هم‌‌‌‌‌‌اکنون پرسش اساسی در بازار جهانی نفت‌خام این است که با توجه به خروج نسبی یا حداقل روی کاغذ نفت روسیه از بازار جهانی انرژی، آیا افزایش واردات نفت‌خام چین از مبدا روسیه تاثیری بر شاخص‌های جهانی مانند برنت خواهد داشت یا خیر. این همه در حالی اتفاق می‌افتدکه بازارجهانی انرژی منتظر است ببیند آیا بازگشایی اقتصاد چین و اقدامات محرک پکن واردات بیشتر نفت‌خام را رقم خواهد زد یا بالعکس.
از هندوستان چه‌خبر؟
بنابرگزارش تحلیلی اویل‌‌‌‌‌‌پرایس، هندوستان دومین واردکننده بزرگ نفت‌خام منطقه، حجم واردات ژانویه خود را به رکورد کم‌‌‌‌‌‌سابقه ۲۹/ ۵میلیون بشکه در روز رساند که نسبت به دسامبر گذشته با افزایشی چشمگیر، معادل ۷۸/ ۴میلیون بشکه در روز بالاتر بود. داده‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد که روسیه با صادرات ۳۳/ ۱میلیون بشکه در روز به هندوستان در ژانویه و با عبور از صادرات ۱۹/ ۱میلیون بشکه روزانه در دسامبر، جایگاه خود را به‌عنوان تامین‌کننده برتر نفت‌خام هندوستان حفظ کرد. پیش از جنگ روسیه با اوکراین، روسیه از تامین‌‌‌‌‌‌کنند‌‌‌‌‌‌گان فرعی نفت‌خام هند به‌حساب می‌‌‌‌‌‌آمد. در دسترس‌بودن نفت ارزان از بنادر غربی روسیه که پیش از این عمدتا به پالایشگاه‌های اروپایی عرضه می‌شد، باعث افزایش واردات نفت هند شده‌است.
در ژانویه ۲۰۲۳ خریداران عمده نفت آسیایی مبادرت به خرید و واردات بیشتر نفت کردند، به‌طوری که کره‌جنوبی در این ماه ۱۱/ ۳میلیون بشکه نفت در روز در مقایسه با ۸۵/ ۲میلیون بشکه روزانه در دسامبر گذشته وارد کرد. سنگاپور نیز ۶۵/ ۱میلیون بشکه نفت بیشتر در روز از ۹۱۰هزار بشکه روزانه در ماه پیشتر از آن خریداری و وارد کرد. ژاپن در این میان استثنا بود به‌طوری که واردات نفت‌خام این کشور در ژانویه به ۸۳/ ۲میلیون بشکه در روز در قیاس با متوسط ۹۶/ ۲میلیون بشکه روزانه در دسامبر گذشته، کاهش یافت. سوال این است که آیا میزان واردات نفت‌خام آسیا در سطوح بالا حفظ خواهد شد؟ واقعیت این است که در شرایط کنونی نشانه‌‌‌‌‌‌هایی وجود دارد مبنی‌بر اینکه نرخ‌های بهره بانکی بالاتر، تاثیر بسزایی بر اقتصاد کشورهای عمدتا مصرف‌‌‌‌‌‌گرا و وابسته به منابع حاصل از صادرات، مانند ژاپن و کره‌جنوبی داشته‌است.
پیمان قناعتی‌فرد