فرشته فریارس دنیای
انرژی
صادرات ایران ۴۵میلیارد
دلاری شد. هرچند حجم تجارت در 10ماهه ۱۴۰۱
نسبت به مدت مشابه سال
گذشته افزایش را نشان میدهد، اما تراز تجاری همچنان
منفی گزارش میشود. بر آمارهای ارائه شده از سوی گمرک، در این بازه زمانی، شاهد 48.5 میلیارد دلار واردات و 45.3 میلیارد دلار صادرات بوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم
که تراز تجاری منفی 3.2میلیارد
دلاری را رقم زده است. آمار واردات و صادرات در سال۱۴۰۰ نیز به ترتیب
41.4 میلیون دلار
و 38.7میلیون دلار
بوده‌است؛ به عبارتی بهتر، هرچند حجم تجارت در سال‌جاری افزایش داشته اما تراز تجاری
همچنان مانند سال‌گذشته است که افزایش حجم تجارت می‌تواند ناشی از عواملی چون افزایش
قیمت‌ها و... باشد. یورو استات اعلام کرد مبادلات تجاری اتحادیه اروپا با ایران در
۱۱ ماهه
۲۰۲۲ با
رشد ۲۲درصدی به
۷۱۵/ ۴میلیارد یورو
رسیده و تجارت آلمان با ایران در این مدت رشد ۱۲درصدی داشته است.
جزئیات تجارت ده ماهه
بنا به آمار منتشرشده توسط گمرک ایران حجم تجارت خارجی ایران
در ۱۰ ماهه
سال‌جاری شاهد افزایش بوده و به بالای ۴۵میلیارد
دلار رسیده است. هرچند آمار این ماه برخلاف آمار ماه ۹ به شکل طبیعی
و ۳۰ روزه
ارائه شده است اما با توجه به آمار استثنایی و ۴۰روزه پیشین امکان تحلیل و مقایسه دقیق آن وجود
ندارد. بنابر آماری که اخیرا، محمد رضوانی‌فر رئیس‌کل گمرک
ایران ارائه کرده، میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور به استثنای نفت‌خام، نفت‌کوره
و نفت سفید و همچنین بدون احتساب صادرات از محل تجارت چمدانی و صادرات خدمات فنی- مهندسی
و برق در ۱۰ماهه سال‌جاری،
بالغ بر ۱۰۳میلیون تن
و به ارزش ۴۵میلیارد و
۳۰۰میلیون دلار
بوده‌است. این میزان صادرات غیرنفتی در مقایسه با مدت مشابه سال۱۴۰۰، افزایش ۹۳/ ۲درصدی در وزن و ۶۶/ ۱۷درصدی در ارزش دلاری داشته است. همچنین بنابر آمارهای اعلامی، میزان واردات
کشور در این مدت به میزان ۳۱میلیون‌تن
به ارزش ۴۸میلیارد و
۵۰۰میلیون دلار
بوده‌است که کاهش ۷درصدی
در وزن و افزایش ۸۶/ ۱۶درصدی
در ارزش را در مقایسه با مدت مشابه سال‌قبل نشان میدهد. در این مدت متوسط ارزش گمرکی
هر‌تن کالای صادراتی از ۳۸۵
دلار در ۱۰ماهه
سال‌گذشته به ۴۴۰ دلار
در ۱۰ ماهه
سال‌جاری رسیده که نشانگر رشد ۳۱/ ۱۴درصدی
است. متوسط ارزش گمرکی هر‌تن کالای وارداتی ۱۵۷۱ دلار بوده
که نسبت به رقم ۱۲۴۹
دلار در ۱۰
ماهه سال‌گذشته، ۷۴/ ۲۵درصد
رشد داشته است.
کدام محصول وزن صادرات را بالا برد؟
عمده‌ترین کالای صادراتی گاز طبیعی مایع‌شده به ارزش ۶میلیارد و ۸۰۰میلیون دلار بوده که سهمی بالغ بر ۰۶/ ۱۵درصد از کل ارزش صادرات را به خود اختصاص
داده‌است. بررسی جزئیات تجارجی ایران در دیماه سال 1401 حاکی از این است که بزرگ‌ترین
مقاصد صادراتی در این مدت کشورهای «چین» با ۱۲میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار است. پس از این کشور،
«عراق» با ۸میلیارد و
۹۰۰میلیون دلار،
«ترکیه» با ۶میلیارد و
۶۰۰میلیون دلار،
«امارات‌متحده‌عربی» با ۴میلیارد
و ۸۰۰میلیون دلار
و «هند» با یک‌میلیارد و ۶۰۰میلیون
دلار در جایگاه بعدی صادرات ایران قرار دارند. تحلیل آمارها نشان میدهد، این پنج کشور، در مجموع سهمی در حدود ۹۶/ ۷۳درصد از وزن و ۳۰/ ۷۶درصد از کل ارزش صادرات غیرنفتی کشور
را به خود تخصیص داده‌اند.
البته بر اساس گزارشی که اتاق بازرگانی تهران تهیه
کرده، نکته قابل توجه در آمار اخیر گمرک که برخلاف رویه‌های قبل تا دهه اول دی ماه
ارائه شده، در این است که از تجارت ۸۸ میلیارد دلاری، حدود ۱۷.۵ میلیون تن به ارزش ۶.۷ میلیارد دلار مربوط به
صادرات (بدون نفت خام) طی ۱۰ روزه نخست دی ماه ۱۴۰۱ است و بیش از ۸۵ درصد از ارزش آن را گاز
طبیعی مایع شده تشکیل میدهد. در واقع افزایش صادرات گاز طبیعی موجب شد تا روند
کاهشی مقدار صادرات، معکوس، و افت وزنی صادرات به افزایش تبدیل شود. همچنین بررسی‌ها
نشان میدهد که در آذر ماه شاهد کاهش ۱۴.۲درصدی وزن و افزایش ۳.۲ درصدی صادرات نسبت به ماه قبل همین سال (آبان) بوده ایم.
کالاهای وارداتی کدامند؟
اما واردکنندگان ایرانی تا پایان دیماه چه کالاهایی را روانه
بازارهای داخلی کرده اند؟ بررسی آمار گویای این است که اقلام اساسی شامل «ذرت، برنج،
دانه سویا، گندم، روغن آفتابگردان، جو و کنجاله سویا» در فهرست ۱۰ قلم اول کالاهای
وارداتی کشور قرار گرفته‌اند و در مجموع از نظر وزنی ۰۶/ ۵۷درصد و از نظر ارزشی ۲۰/ ۲۱درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص
داده‌اند. همچنین انواع گوشی‌های تلفن‌همراه
در مجموع بالغ بر ۲میلیارد
و ۲۸۰میلیون دلار،
معادل ۷۲/ ۴درصد از کل
ارزش واردات کشور را به خود اختصاص داده‌است. بر اساس گزارش‌های گمرک ۵ کشور عمده
طرف معامله واردات، کشورهای «امارات‌متحده‌عربی» با ۱۵میلیارد دلار، «چین» با ۱۲میلیارد و ۷۰۰میلیون دلار، «ترکیه» با ۵میلیارد و ۱۰۰میلیون دلار، «هند» با ۲میلیارد و ۴۰۰میلیون دلار و «آلمان» با یک‌میلیارد
و ۵۰۰میلیون دلار
بوده‌اند. این پنج کشور در مجموع از نظر وزنی ۱۹/ ۶۵درصد و از نظر ارزشی ۶۷/ ۷۵درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین بنابر اظهارا رئیس کل گمرک ایران،
ترانزیت خارجی کشور طی ۱۰
ماهه سال‌جاری نسبت به دوره مشابه سال‌قبل با رشد ۴۳/ ۷درصدی بالغ بر ۱۱میلیون تن بوده‌است.
اما آنچه از سوی تحلیلگران تجارت خارجی ایران همواره مطرح می
شود، این است که صادرات ارزان و واردات گران همچنان از ویژ‌‌گی‌‌ها و جزء لاینفک تجارت
ایران است. زیرا هنوز تمرکز بر صادرات کالاهای خام و مواد اولیه با ارزش افزوده پایین
از دستور کار خارج نشده است. در ضمن واردات کالاهای واسطه‌‌ای و سرمایه‌‌ای که دارای
ارزش افزوده بالاتری هستند و همچنین واردات کالاهای اساسی مانند غلات با ارزش و قیمت‌‌های
جهانی قابل توجه، در لیست خریدهای ایران قرار دارد.
تجارت با اروپا
مرکز آمار اروپا (یورو استات) کل مبادلات تجاری ایران و ۲۷ عضو اتحادیه
اروپا در ۱۱ ماهه
۲۰۲۲ را
۷۱۵/ ۴میلیارد یورو
اعلام کرد. مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در ماه‌های ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۲ با رشد ۲۲درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌قبل مواجه
شده‌است. در ۱۱ماهه سال۲۰۲۱ کل مبادلات
دو طرف ۸۶/ ۳میلیارد یورو
اعلام‌شده بود. به
گزارش «خبر‌‌گزاری تسنیم»، صادرات اتحادیه اروپا به ایران در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ با رشد ۲۲درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌قبل مواجه‌شده
و از ۰۴۸/ ۳میلیارد یورو
در ماه‌های ژانویه تا نوامبر سال۲۰۲۱
به ۷۳۹/ ۳میلیارد
یورو در مدت مشابه سال۲۰۲۲
رسیده است. آلمان با
صادرات ۴۶۵/ ۱میلیارد یورویی
بیشترین سهم را درمیان اعضای اتحادیه اروپا در صادرات به ایران داشته است به‌طوری که
۳۹درصد کل صادرات
اروپا به ایران از مقصد آلمان بوده‌است.
مبادلات تجاری آلمان
با ایران در سال۲۰۲۲
با رشد دو رقمی مواجه شده‌است. صادرات آلمان به ایران در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ رشد ۱۲درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌قبل داشته
است. واردات اتحادیه اروپا از ایران در ماه‌های
ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۲
نیز رشد ۲۰درصدی
داشته و به ۹۷۶میلیون یورو
رسیده است. اتحادیه اروپا در مدت مشابه سال‌قبل ۸۱۲میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده
بود. آلمان از نظر واردات از ایران نیز کشور
اول اروپایی در ۱۱
ماهه ۲۰۲۲
بوده‌است. واردات آلمان از ایران در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ با رشد ۵درصدی مواجه‌شده و به ۲۶۰میلیون یورو رسیده است. کل مبادلات تجاری ایران و آلمان در ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ با رشد ۱۱درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌قبل از
آن مواجه‌شده و به ۷۲۵/ ۱میلیارد
یورو رسیده است. مبادلات دو کشور در ۱۱
ماهه ۲۰۲۱
بالغ بر ۵۵۱/ ۱میلیارد
یورو اعلام‌شده بود.