روسیه و هشت کشور عضو اوپکپلاس به‌طور همزمان و در اقدامی غیرمنتظره، از کاهش بیشتر تولید نفت به میزان حدود یک میلیون وصد وشصت هزار بشکه در روز از ماه آینده برای بازگرداندن تعادل و ایجاد ثبات در بازار جهانی انرژی خبر دادند.کاهش داوطلبانه تولید نفت توسط اوپکپلاس در ماه مه سال۲۰۲۳ آغاز و تا پایان این سال ادامه خواهد داشت. این تصمیم افزایش فوری پنج‌درصدی قیمت طلای‌سیاه را به‌دنبال داشت.
به نوشته اویلپرایس، مدیران فعال حوزه انرژی در ایالات‌متحده، رشد بسیار کند نفت شیل آمریکا را طی حداقل تا دو دهه آینده، پیش‌بینی می‌کنند. در همین راستا رایان لنس، مدیرعامل «کنکوفیلیپس» باور دارد قدرت و دامنه نفوذ نفت شیل ایالات‌متحده رو به زوال است. این امر به‌منزله بازگشت دوران اقتدار اوپک تلقی می‌شود.همچنین از عربستان‌سعودی، امارات‌متحده‌عربی و کویت خبر می‌رسد سه کشور قصد دارند ظرفیت تولید نفت خود را در دهه پیش‌‌‌‌‌‌رو افزایش دهند. افزایش ظرفیت تولید این سه کشور به‌معنای سرمایه‌گذاری سخت‌افزاری و تکنولوژیکی در صنعت نفت بوده و نمی‌توان آن را به منزله افزایش تولید و خروجی نفت آنها حداقل در مقطع کنونی و پس از تصمیم جنجالی کاهش تولید اوپکپلاس تلقی کرد. مدیران صنعت نفت در ایالات‌متحده می‌گویند اکنون که نمودار تولید شیل آمریکا روند کاهشی را درپیش گرفته‌است، اوپک بار دیگر به تاثیرگذارترین محرک در عرصه تامین جهانی نفت تبدیل خواهد شد، موضوعی که تا آینده‌‌‌‌‌‌ای قابل‌اعتنا نیز استمرار خواهد داشت.
دوران زوال شیل ایالات‌متحده
هم‌اکنون شاهد آن هستیم که دوران رشد تصاعدی عرضه نفت ایالات‌متحده در قبل از همهگیری کرونا، به پایان رسیده‌است. هرچند در شرایط کنونی نظم به فرآیند سرمایه‌گذاری در صنعت نفت بازگشته و قدرت تصمیم‌گیری به سهامداران واگذار شده‌است، با این حال موانع وتنگناهای موجود در زنجیره تامین، افزایش هزینه تمام‌‌‌‌‌‌شده و کاهش برداشت از چاه‌‌‌‌‌‌های نفت هریک به نوبه خود، مانع از افزایش تولیدشده‌اند.
اویلپرایس می‌‌‌‌‌‌نویسد؛ در طول یک دهه پس از ۲۰۱۰ صنعت شیل رونق گرفت زیرا شرکت‌های نفتی با تمام امکانات و اغلب حتی فراتر از توانشان، برای افزایش تولید دست به‌حفاری زدند. عرضه نفت ایالات‌متحده به‌سرعت در حال رشد بود به‌طوری که اغلب از این کشور به‌عنوان تولیدکننده نوظهور نفت در بازار یاد می‌شد که قادر بود افزایش سریع تولید در زمانی‌که قیمت و تقاضای جهانی نفت در حال افزایش بود را رقم بزند.
واقعیت صنعت شیل ایالات‌متحده پس از همهگیری کووید-۱۹ اما کاملا متفاوت بوده‌است. هرچند می‌توان گفت تولید نفت شیل این کشور در حال بهبود تدریجی است، اما سرعت آن به‌‌‌‌‌‌قدری پایین است که تولید شیل هنوز به سطح تولید در اواخر سال۲۰۱۹ و اوایل سال۲۰۲۰ هم نرسیده است. با این همه، اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده در آخرین چشم‌‌‌‌‌‌انداز کوتاه‌‌‌‌‌‌مدت خود از بازار انرژی که این هفته منتشر شد، تخمین زده است که تولید نفت‌خام ایالات‌متحده از ۸۸/ ۱۱میلیون بشکه در روز در سال۲۰۲۲، به ۴۴/ ۱۲میلیون بشکه در روز در سال‌جاری خواهد رسید.
روند کند رشد تولید نفت در ایالات‌متحده
واقعیت این است که رشد سالانه تولید برابر با ۵۶۰هزار بشکه در روز، نیمی از متوسط سرعت رشد قبل از آغاز همهگیری کرونا است. برای چندین سال‌متوالی و تا سال۲۰۱۹، تولید نفت ایالات‌متحده هر سال بیش از یک‌میلیون بشکه در روز افزایش داشت. برخی از شرکت‌کنندگان در کنفرانس انرژی در هیوستون گفتند که مدیران نفتی آمریکا نیز انتظار ندارند حجم تولید نفت ایالات‌متحده از ۵۰۰هزار بشکه روزانه در سال‌جاری، تجاوز کند.
طبق برآورد آژانس اطلاعات انرژی ایالات‌متحده، رشد تولید نفت این کشور در سال۲۰۲۴ کندتر نیز خواهد شد. آژانس یادشده در گزارش خود آورده است تولید نفت سال‌آینده به‌طور تخمینی به ۱۲میلیون بشکه خواهد‌رسید. این رقم بهمراتب پایین‌تر از ۲۰۰هزار بشکه تخمین زده شده تولید روزانه این کشور برای سال۲۰۲۳ است.با وجود مخالفت کاخ‌سفید، صنعت نفت ایالات‌متحده اکنون افزایش بازده سود سهامداران را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده‌است.
الاکلنگ اوپک و شیل ایالات‌متحده
به گزارش اویلپرایس، به محض کندشدن رشد تولید نفت شیل در ایالات‌متحده، سهم بازار و نفوذ اوپک بر عرضه جهانی نفت افزایش خواهد یافت. به گفته یکی از مدیران فعال در صنعت نفت شیل، اوپک تحت‌هدایت و رهبری بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در حاشیه خلیج‌‌‌‌‌‌فارس قراردارد. در همین رابطه، نماینده کونکوفیلیپس در جریان کنفرانس انرژی سراویک اعلام کرد؛ بازار انرژی ناگزیر به بازگشت به آنچه همگان در دهه‌‌‌‌‌‌های ۷۰ و ۸۰ تجربه کردیم، است مگر اینکه متفقا و دست در دست یکدیگر، گامی جدی برای تغییر این سناریو برداریم. به اعتقاد فعالان بازار سوخت‌‌‌‌‌‌های فسیلی، سهم بازار جهانی اوپک از حدود ۳۰درصد کنونی تا نزدیک به ۵۰درصد در آینده نه‌چندان دور خواهد رسید.
نقش برجسته کشورهای عربی در بازار نفت
اسکات شفیلد، مدیرعامل بزرگ‌ترین تولیدکننده شیل در ایالات‌متحده، در حاشیه کنفرانس سراویک به خبرنگار فایننشال‌‌‌‌‌‌تایمز گفت: «من باور دارم که از اکنون تا ۲۵ سال‌آینده، سه کشور بازیگردان صحنه انرژی جهانی هستند؛ اول عربستان و بعد از آن امارات و کویت.»
عربستان‌سعودی، امارات‌متحده‌عربی و کویت همگی قصد دارند ظرفیت تولید نفت خود را در دهه فعلی افزایش دهند. در شرایطی که شیل ایالات‌متحده نمی‌‌‌‌‌‌خواهد و نمی‌تواند از طریق تولید بالاتر پاسخگوی بازار باشد، این سه کشور می‌توانند سهم روبه‌رشدی از تقاضای جهانی نفت را برای خود تضمین کنند.
اسکات شفیلد در ادامه گفت‌وگوی خود با فایننشال‌‌‌‌‌‌تایمز گفت: «نفت شیل قطعا تا چند سال پیش‌‌‌‌‌‌رو نمی‌تواند به‌عنوان کالایی قابل‌اعتنا در بازار جهانی انرژی مطرح باشد.»
واقعیت این است که بازار انرژی امروز مجددا تحت سیطره و در ید اختیار اوپک قرار دارد، غم‌‌‌‌‌‌انگیز آنکه اوپک نمی‌تواند به تنهایی پاسخگوی رشد قابل‌پیش‌بینی تقاضای سوخت در جهان باشد.
لزوم جذب سرمایه‌گذاری جدید در صنعت نفت
به گزارش رویترز، اوپک پیش از این هشدار داده بود که جذب پایین سرمایه‌گذاری در حوزه سوخت‌‌‌‌‌‌های فسیلی، کاهش عرضه را رقم خواهد زد. به باور مقامات کشورهای عضو اوپک، بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در خاورمیانه برای افزایش ظرفیت بهرهبرداری خود سرمایه‌گذاری می‌کنند، این در حالی است که تولید نفت در دیگر نقاط جهان یا در حال کاهش است یا اینکه کلا متوقف‌شده‌است. علت این امر نیز کاهش معنادار اقبال شرکت‌های دولتی و خصوصی به سرمایه‌گذاری در زمینه اکتشاف، استخراج و بهرهبرداری نفت است.
دبیرکل اوپک در جریان کنفرانس سراویک در هیوستون از لزوم افزایش ظرفیت و عرضه نفت به‌عنوان یک مسوولیت جهانی یاد کرد و افزود اوپک نمی‌تواند به‌‌‌‌‌‌تنهایی این بار را به دوش بکشد.
واقعیت غیر‌قابل‌انکار اینکه صنعت نفت جهانی تنها برای حفظ عرضه در سطح کنونی به سرمایه‌گذاری‌های بهمراتب بالاتری نیاز دارد. احتمال می‌رود اوپک با هدف افزایش سهم و گسترش دامنه نفوذ خود در بازار جهانی نفت، دست به سلسله اقدامات جدیدتری نیز بزند، بااین‌حال اما احتمال می‌رود تعداد اندکی از دیگر تولیدکنندگان نفت، گامی جدی در راستای توسعه فعالیت‌‌‌‌‌‌های خود و در نتیجه افزایش تولید بردارند. به دلیل دریافت پیام‌‌‌‌‌‌های متناقض از سوی سیاستگذاران در مورد آینده صنعت نفت در جهانی که به‌دنبال انتشار خالص صفر کربن است، به غیر از شرکت‌های ملی نفت عضو اوپک، هیچ شرکتی اعم از دولتی یا خصوصی، تمایل و انگیزه‌‌‌‌‌‌ای به سرمایه‌گذاری در صنعتی که با آینده روشنی روبه‌رو نیست، ندارد.
مقامات اوپک سال‌هاست هشدار می‌دهند که اگر جهان بخواهد از وقوع بحران در عرضه نفت جلوگیری کند، حجم و دامنه سرمایه‌گذاری در حوزه سوخت‌‌‌‌‌‌های فسیلی باید به میزان قابل‌‌‌‌‌‌توجهی افزایش یابد.
دبیرکل اوپک در جریان یک مصاحبه خبری گفت بیم آن می‌رود که در مورد امنیت انرژی و تعیین قیمت مناسب برای سوخت با مشکلاتی روبه‌رو شویم، راه چاره آن است که حجم و تنوع سرمایه‌گذاری در این حوزه افزایش پیدا کند. او همچنین در هیوستون با مدیران ارشد شیل ایالات‌متحده به‌منظور بحث و بررسی عرضه جهانی نفت و ظرفیت مازاد این کالای استراتژیک ملاقات کرد. در همین رابطه، وزیر انرژی امارات ماه گذشته به بلومبرگ گفت در شرایط کنونی نگران میزان تقاضای سوخت نیستیم، آنچه ما را بیش از هرچیز دیگری نگران می‌کند این است که آیا در آینده‌‌‌‌‌‌ای نزدیک منابع کافی انرژی در اختیار خواهیم داشت یا خیر.
پیمان قناعتی‌فرد