در حالی با اجرای پروژه‌های جدید پالایشی، ۶۰ درصد از نفت تولیدی کشور قابل تبدیل به فرآورده می‌شود که کارشناسان از روند تولید و مصرف انرژی در کشور ابراز نگرانی می‌کنند.
فرهاد احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی فارس گفت: از مجموعه طرح‌های مهرماندگار دو پروژه پالایشگاه تندگویان تهران و امام خمینی شازند سال گذشته به بهره‌برداری رسیدند و طبق برنامه اگر مشکلات منابع مالی ایجاد نشود دو پروژه از طرح ماندگار یعنی بنزین سازی بندرعباس با ظرفیت تولید 6 میلیون لیتر بنزین و 8 میلیون لیتر نفت گاز با استاندارد اروپایی و 120 تن گوگرد به همراه بندر صادراتی ماهشهر راه‌اندازی می‌شوند.
وی با بیان اینکه 8 پروژه را در دست اقدام داریم که تلاش می‌کنیم تا پایان سال همه این 8 پروژه به بهره‌برداری برسد، اضافه کرد: ما انتظار داریم بنزین سازی بندرعباس که بالای 75 درصد پیشرفت فیزیکی دارد امسال به بهره‌برداری برسد.
احمدی با تاکید بر اینکه مدت زمان اجرایی شدن این پروژه‌ها 3 یا 4 سال است که اغلب آنها در سال جای تکمیل خواهند شد، گفت: همه پروژه‌های یاد شده مانند خط لوله فرآورده کاشان نائین ری امسال به بهره‌برداری نمی‌رسد اما بخش اصلی کار همه آنها در سال جاری به پایان می‌رسد.
*افزایش یک میلیون بشکه‌ای ظرفیت پالایشی کشور
وی افزود: علاوه بر آن چند پروژه دیگر هم در برنامه ما قرار دارد تا با تأمین منابع مالی آن را آغاز کنیم که از جمله آنها 5 پروژه پالایشگاهی جدید است.
مدیر عامل شرکت مهندسی و ساختمان نفت اضافه کرد: یکی از این پالایشگاه‌ها طرح توسعه و تثبیت جدید پالایشگاه آبادان به ظرفیت پالایش 210 هزار بشکه در روز است که انتظار داریم در ماه‌های آینده این پروژه آغاز شود.
وی افزود: پروژه پالایشگاه آناهیتا با ظرفیت پالایش 150 هزار بشکه در روز، طرح توسعه پالایشگاه شهریار به ظرفیت 150 هزار بشکه در روز مشابه پالایشگاه شازند، پروژه پالایشگاه میعانات گازی تمام ایرانی پارس به ظرفیت 120 هزار بشکه در روز و ستاره خلیج فارس با ظرفیت 360 هزار بشکه میعانات گازی در روز در برنامه آینده وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی قرار دارد.
احمدی تصریح کرد: با اجرای این پروژه‌های 510 هزار بشکه به ظرفیت پالایشی نفت خام و 480 هزار بشکه به ظرفیت پالایشی میعانات گازی کشور اضافه می‌شود که در مجموع نزدیک به یک میلیون بشکه به ظرفیت پالایشی کشور اضافه خواهد شد؛ این برنامه تاثیر قابل توجهی بر جلوگیری از خام‌فروشی در صنعت نفت کشور خواهد گذاشت.
وی با اشاره به شروع پروژه ستاره خلیج فارس در گذشته و آغاز پروژه آبادان در چند ماه آینده، گفت: اغلب پروژه‌های پالایشی پس از کلید خوردن به 4 تا 5 سال زمان برای اجرا نیاز دارند که آغاز آنها منوط به تامین منابع مالی کافی است.
*پرهیز از خام فروشی راهبرد اصلی صنعت نفت
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، پرهیز از خام فروشی در یک اقتصاد تک‌محصولی مانند اقتصاد نفتی ایران یک راهبرد استراتژیک غیر قابل تخطی محسوب می‌شود، چنانکه این راهبرد در همه برهه‌ها مورد تاکید مسئولان ارشد جمهوری اسلامی ایران بوده است.
این راهبرد بارها در کنار اقتصاد بدون نفت همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است چنانکه ایشان در ابتدای سال جاری نیز بر این موضوع تاکید کرده‌اند.
در واقع یکی از دلایل عمده تورم در ایران ظرفیت پایین اقتصاد برای جذب ارز ناشی از صادرات نفت خام دانسته می‌شود.
محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور نیز در تازه‌ترین اظهار نظر با اشاره به تحریم‌ها خطاب به تحریم‌کنندگان گفته است:«ما تحریم نفت را به یک فرصت تبدیل کرده و آن را در داخل کشور فعال می‌کنیم و کالاهای ساخته شده را گرانتر به خود شما خواهیم فروخت.»
رستم قاسمی وزیر نفت نیز بارها به صادرات فرآورده‌های نفتی به جای صادرات نفت خام تاکید کرده است. بر این اساس پس از سال‌ها توقف پروژه‌های پالایشگاهی در کشور، از سال 85 پروژه‌های جدید پالایشی در دستور کار دولت قرار گرفت تا تولید 43 میلیون لیتری بنزین پایه کشور در سال 85 به 66 میلیون لیتر افزایش یابد.
در عین حال برنامه‌های دیگری نیز برای افزایش ظرفیت پالایشی کشور تدوین شده‌اند که در صورت تامین مالی مناسب ظرفیت فعلی پالایش کشور را به شکل قابل توجهی افزایش خواهد داد. ایران ظرفیت تولید روزانه قریب به 4 میلیون بشکه نفت دارد که از این میزان 1.85 میلیون لیتر آن در پالایشگاه‌ها به فرآورده تبدیل می‌شود.
*صادرات فرآورده آسان‌تر از صادرات نفت خام
با افزایش 510 هزار بشکه‌ای ظرفیت پالایش نفت خام در ایران، کل ظرفیت پالایش نفت ایران به 2 میلیون و 360 هزار بشکه یعنی حدود 60 درصد ظرفیت تولید نفت ایران افزایش خواهد یافت.
اما فارغ از تاثیر پروژه‌های پالایشی بر پرهیز از خام فروشی، صادرات فرآورده‌های نفت یدر شرایط تحریم به دلایل مختلف به مراتب از صادرات نفت خام آسان‌تر است.
ایران در مرکز بیضی انرژی جهان در نقطه پیوند خاورمیانه و آسیای میانه قرار گرفته است. در این بخش جهان علیرغم وجود منابع نفت و گاز فراوان و مصرف قابل توجه سوخت‌های فسیلی، بسیاری از کشورها واردکننده فرآورده‌های نفتی هستند بگونه‌ای که حتی در بعضی موارد نفت خام خود این کشورها بعد از پالایش در کشوری دیگر مجددا وارد این کشورها می‌شود. بر این اساس، ایران با افزایش ظرفیت پالایش و تولید بنزین و گازوئیل خود می‌تواند به راحتی از طرق مختلف مانند خطوط لوله، تانکرهای جاده‌ای و دریا فرآورده‌های خود را به این کشورها صادر کند.
بازارهای رو به رشد و بکری مانند عراق و افغانستان در همسایگی ایران در حال حاضر مشتریان دست به نقد فرآورده‌های نفتی ایرانی محسوب می‌شوند. چنانکه برنامه احداث خط لوله صادراتی فرآورده‌های نفتی به این کشورها و افزایش صادرات فرآورده در دستور کار ایران قرار دارد.
در عین حال بر خلاف صادرات نفت خام که عموما از طریق نفتکش‌های غول‌پیکر و زیر نظر آژانس‌های مختلف انرژی و بیمه‌ای جهان انجام می‌شود و به راحتی قابل رصد کردن است، صادرات فرآورده‌های نفتی به آسانی در محموله‌های کوچک اما پر تعداد ممکن خواهد بود. به همین دلیل تحریم و کنترل صادرات فرآورده‌های نفتی بسیار پیچیده‌تر از تحریم صادرات فراورده‌های نفتی و صادرات آن برای ایران به همین نسبت ساده‌تر خواهد بود.
*کارشناسان نگرانند:تا پایان چشم‌انداز نفتی برای صادرات نخواهیم داشت
علیرغم برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای افزایش ظرفیت پالایشی و پرهیز از خام فروشی، نگرانی‌هایی وجود دارد که بی‌توجهی به انها می‌تواند کل این برنامه‌ریزی را بی‌اثر کند.
افزایش روز افزون مصرف انرژی در کشور در کنار شدت بالای مصرف انرژی در ایران و عدم استفاده از انرژی برای ایجاد ارزش افزوده، کارشناسان را به شدت درباره ادامه روند تولید و مصرف انرژی در کشور نگران کرده است.
در واقع کارشناسان از نزدیک شدن تولید و مصرف انرژی در کشور ابراز نگرانی کرده و می‌گویند با حفظ روند موجود تولید و مصرف انرژی در ایران، تا پیش از رسیدن به پایان چشم‌انداز تولید و مصرف انرژی به خصوص در حوزه هیدروکربورهای مایع مانند نفت با هم برابر می‌شود و ایران نفت یا فرآورده‌ای برای صادر کردن در اختیار نخواهد داشت.
این روند را علاوه بر مصرف انرژی، کاهش تولید نفت ناشی از پیر شدن میادین اصلی تولید کننده نفت ایران و اجرایی نشدن برنامه‌های ازدیاد برداشت مانند تزریق گاز به میادین نفتی تسریع می‌کند.
افزایش مصرف انرژی و شدت بالای آن در ایران را ناشی از عوامل متعددی چون پایین بودن قیمت حامل‌های انرژی، مصرف بالای ناوگان حمل‌ونقل کشور به خصوص خودروها، نقائص سیستم حمل و نقل عمومی، اتلاف کلان انرژی در ساخت‌وسازها و تکنولوژی پایین و انرژی‌بر صنایع می‌دانند.