مهدی حسینی : فردی که تخصص کافی ندارد نباید وارد معاملات نفت شود
نرسی قربان : فرآورده‌های نفتی را به جای مطالبات پیمانکاران در اختیار بخش خصوصی قرار دهید
مهسا حسین- فروش نفت خام ایران به بخش‌خصوصی، موضوعی نیست که همین دیروز و امروز مطرح شده باشد، با این حال از آنجا که این طرح در سطح کلان به اجرا درنیامد و به جرات می‌توان گفت که در همان ابتدای قضیه توقف یافت، در نتیجه عمومیت نیز پیدا نکرد و مساله آشنایی در اذهان مردم نیست.
در واقع فروش نفت توسط وزارت نفت به بخش‌خصوصی راهکاری بود که در شرایط تحریم و برای افزایش صادرات نفت ایران به وسیله بخش‌خصوصی مطرح شد و بعد از مدت کوتاهی توسط همین بخش نیز متوقف شد.
بر این اساس طبق گزارش فارس، وزیر نفت که در ابتدا مجوز صادرات نفت توسط بخش‌خصوصی را صادر کرده بود، اخیرا شروط جدیدی را برای ادامه روند صادرات توسط بخش‌خصوصی اعلام کرده است که از جمله این شروط، پرداخت پول نقد با ضمانتنامه بانکی معتبر و پرداخت پول به محل‌هایی که وزارت نفت تعیین کند، است. وزارت نفت همچنین تاکید کرده است که فروش نفت توسط بخش‌خصوصی باید به مشتریان جدید انجام شود و نمی‌تواند نفت را به مشتریان دایمی ایران از قبیل چین، هند، ترکیه و کشور‌های اینچنینی بفروشد.
شرایطی که وزارت نفت برای بخش‌خصوصی تعیین کرده است از دیدگاهی چندان ساده و عملی نیستند و از دیدگاه دیگر نیز ضروری به نظر می‌رسند. چه اینکه فروش محموله با ارزشی همچون نفت به بخش‌خصوصی باارزش‌تر از این است که بدون تضمین معتبر انجام پذیرد و از سوی دیگر نیز اگر قرار باشد بخش‌خصوصی نفت را به مشتریان وزارت نفت صادر کند، پس این کار چه فایده‌ای خواهد داشت؟
با این وجود از سوی دیگر نیز در شرایطی که ایران در شرایط تحریم به سر می‌برد، پیدا کردن مشتری تازه برای نفت ایران حتی اگر از سوی بخش‌خصوصی هم باشد کاری نیست که ساده و عملی به نظر برسد. زمانی که دولت مشتری تازه‌ای برای نفت خود ندارد، چگونه از بخش‌خصوصی انتظار دارد این امر را به تحقق برساند؟
دولت باید بخش خصوصی را تشویق کند
مهدی حسینی، معاون سابق وزیر نفت در امور بین‌الملل درباره دشواری شرایط تعیین شده از سوی وزارت نفت به «جهان صنعت» گفت: شرایطی که وزیر نفت به صورت رسمی اعلام کرده است در حقیقت شرایط تازه‌ای نیستند، این مسایل پیش از این نیز به بخش‌خصوصی گوشزد می‌شد و پیش از این نیز وقتی بخش‌خصوصی قصد خرید نفت خام را داشت ناچار به رعایت این شرایط بود. در واقع برای حفظ شرایط ملی هم که شده باشد، این شرایط درست و صحیح است.
وی افزود: بخش‌خصوصی نباید نفت خود را به بازار‌هایی بفروشد که وزارت نفت با آنها در تماس است زیرا کشور‌های طرف قرارداد ما سهمیه‌ای را برای واردات نفت تعیین کرده‌اند و اگر قرار باشد از سوی بخش‌خصوصی که معمولا هم قیمت‌های جذاب‌تری نسبت به بخش دولتی دارند نفت را وارد کنند از سهمیه خودمان کم می‌شود و به این صورت به اقتصاد لطمه وارد می‌شود در نتیجه رعایت شرایط ذکر شده برای حفظ بازار ضروری است.
وی درباره شرایطی که درباره ضمانتنامه معتبر ذکر شده است، گفت: نفت جزو ارقام سنگین مالی محسوب می‌شود و مشتری نیز قاعدتا باید معتبر باشد. اگر مشتری معتبر نباشد، فروش نفت ریسک بزرگی محسوب می‌شود بنابراین نمی‌توان این طور برداشت کرد که این شرایط تازه و دشوار است بلکه از قبل این شاخصه‌ها مطرح بودند و مشتری موظف به رعایت کردن آنها بود.
حسینی در پاسخ به اینکه در این شرایط چگونه می‌تواند برای خود مشتری‌های تازه‌ای بیابد، عنوان کرد: یکی از مسایلی که باید رعایت شود این است که بخش‌خصوصی را تشویق به فعالیت کنیم و براساس اصل ریسک - پاداش پیش برویم چراکه در هر صورت فروش نفت برای بخش‌خصوصی به کشور‌های دیگر یک نوع ریسک محسوب می‌شود و باید منافع و انگیزه‌هایی از سوی دولت برای این فعالیت‌ها ایجاد شود. کشتی‌های نفتی بخش‌خصوصی هر لحظه امکان دارد دچار گرفتاری‌هایی شود و قیمت نفت نیز بر فعالیت‌های این بخش تاثیر گذار خواهد بود بنابراین دولت باید منافعی را برای این بخش در نظر بگیرد.
وی در ادامه افزود: وقتی بخش‌خصوصی ریسکی را بپذیرد، باید پاداش بیشتری را نیز در مقابل دریافت کند. اینکه بخش‌خصوصی چگونه مشتری‌های تازه‌ای را برای خود پیدا کند به هنر بخش‌خصوصی بر می‌گردد، کسی که وارد این کار می‌شود باید ارتباطات و اطلاعاتی را نیز از پیش داشته باشد و مشتری‌هایی را مخصوص خودش وارد کند. به عنوان مثال کسی که تا دیروز واردکننده گوشت بود امروز نمی‌تواند بیاید و برای صادرات نفت به کشور‌های دیگر تلاش کند.
بخش خصوصی مشتریان خود را دارد
نرسی قربان، کارشناس انرژی نیز در همین زمینه به «جهان صنعت» گفت: فروش نفت به بخش‌خصوصی و از بخش‌خصوصی به خارج از کشور تاکنون در سطح عام اتفاق نیفتاده و اگر هم اتفاق افتاده باشد به صورت تک محموله‌ای و محدود بوده است. مواردی که در این زمینه داریم جزو استثنائات محسوب می‌شوند و درست نیست که به صورت کلی از آنها سخن بگوییم.
وی درباره فعالیت نفت بخش‌خصوصی در زمینه فروش نفت افزود: به پیشنهاد من، بهتر است که نفت یا فرآورده‌های نفتی به جای مطالبات بالایی که بخش‌خصوصی از دولت دارد در اختیار بخش‌خصوصی قرار بگیرد تا به این ترتیب این بخش نیز بتواند اقدام به فروش نفت کند و این گونه نباشد که هر کسی خواست، بتواند نفت بفروشد.
نرسی قربان همچنین درباره راهکار‌های بازاریابی بخش‌خصوصی توضیح داد: شرکت‌های پیمانکاری بزرگ راهکارهایی را برای خود دارند چراکه این شرکت‌ها با کشور‌های خارجی در تماس هستند و به واسطه همین ارتباطات امکان فروش نفت به این بخش برایشان فراهم است.
وی همچنین تاکید کرد که پیشنهاد دادن نفت به بخش‌خصوصی به جای طلب پیمانکاران، بهترین راه حلی نیست که می‌توان مطرح کرد با این وجود در حال حاضر، یکی از معدود راه‌حل‌های موجود است که می‌توان از آن بهره برد و بهتر از راهکار‌های مشابه خود است.