فرزین محمدی : «نیمه دوم سال، تقاضای نفت جهش می‌کند.» گزاره‌‌‌‌‌‌ای که آژانس بین‌المللی انرژی نیز بر آن صحه گذاشت. این آژانس در آخرین گزارش چشمانداز بازار نفت پیش‌بینی کرد تقاضای روزانه در نیمه دوم سال‌به بیش از ۱۰۲میلیون بشکه در روز برسد درحالی‌که چین بیشترین سهم را در این رشد تقاضا خواهد داشت. این آژانس با بررسی جریان نفت روسیه معتقد است فعالیت‌‌‌‌‌‌های اقتصادی کشورهای غیرعضو سازمان همکاری اقتصادی (OECD) بیشترین بهره را از بشکه‌‌‌‌‌‌های تخفیف خورده اورال می‌برند و حتی اگر فعالیت‌‌‌‌‌‌های صنعتی در آمریکای‌شمالی و منطقه اروپا کاهش یابد، کشورهای غیرعضو OECD به رهبری چین افزایش تقاضا را رقم خواهند زد. در گزارش آژانس آمده است؛ نفت روسیه با گردش به‌سوی آسیا انعطاف‌‌‌‌‌‌پذیری خود را ثابت کرده و درآمد روسیه نیز درحال افزایش است. این درحالی است که همچنان بازیگران بازار اعتماد کامل به جهش تقاضا در نیمه دوم ۲۰۲۳ ندارند و با احتیاط بیشتری در بازار گام بر می‌دارند.
از بازار چه خبر؟
هر بشکه نفت‌برنت روز گذشته 76 دلار و 63سنت معامله شد؛ درحالی‌که این شاخص در بازه هفتگی شاهد سقف و کف 78 و 74 دلاری بود. هر بشکه نفت‌خام آمریکا نیز در همین بازه زمانی کف قیمتی 71 دلاری و سقف 74 دلاری را تجربه کرد درحالی‌که روز گذشته هر بشکه 72دلار خرید و فروش شد. البته هنوز‌درصد رشد شاخص‌‌‌‌‌‌ها در بازه هفتگی زیر یک‌درصد است. کاهش ذخایر راهبردی ایالات‌متحده باعث شد روند صعودی قیمت نفت سرعت کمتری پیدا کند. با توجه به افزایش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو و بانک‌های مرکزی اروپایی چشمانداز فعالیت‌‌‌‌‌‌های صنعتی در نیمه دوم سال‌غبارآلود شده‌است، با این حال آژانس بین‌المللی انرژی نیز مثل ارگان‌های نظارتی دیگر معتقد است تقاضای نفت در نیمه دوم 2023 با طلایه‌‌‌‌‌‌داری چین صعود قابل‌‌‌‌‌‌توجهی داشته‌‌‌‌‌‌باشد.
نگرانی‌ها از رشد ضعیف‌‌‌‌‌‌تر از حد انتظار تقاضا در سطح جهان، پیش از افزایش پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌شده تقاضای نفت در نیمه دوم سال، به‌‌‌‌‌‌ویژه از سوی چین، افزایش قیمت را محدود کرده‌است. تجار به نظارت بر مذاکرات ادامه سقف بدهی در واشنگتن ادامه می‌دهند و در عین‌حال چشمانداز عرضه را قبل از نشست اوپکپلاس در هفته آینده ارزیابی می‌کنند. الکساندر نواک، معاون نخست‌‌‌‌‌‌وزیر روسیه، برخلاف اظهارات شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان‌سعودی که به‌فروشندگان کوتاه‌‌‌‌‌‌مدت هشدار داد مراقب عواقب احتمالی باشند، از انتظارات برای کاهش بیشتر تولید اوپکپلاس عقب‌نشینی کرد.
سه منبع آگاه از سیاست فعلی روس‌‌‌‌‌‌ها به رویترز گفتند که احتمالا روسیه نیز حجم تولید نفت را قبل از نشست اوپکپلاس در 4 ژوئن بدون تغییر نگه دارد، زیرا مسکو از قیمت‌ها و تولید فعلی راضی است. اوپکپلاس در دوم آوریل با کاهش بیشتر تولید که قیمت نفت را افزایش داد، بازار را غافلگیر کرد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌‌‌‌‌جمهور روسیه روز چهارشنبه گفت که قیمت‌های انرژی در حال نزدیک‌شدن به سطوح «توجیه اقتصادی» هستند. روسیه قبلا متعهد شده بود که تولید خود را 500هزار بشکه در روز کاهش دهد و میزان تولید خود را تا پایان سال به 5/ 9میلیون بشکه در روز برساند. یک منبع در یکی از شرکت‌های بزرگ نفت روسیه به رویترز گفت: «روسیه به سختی با کاهش تولید وعده داده‌شده کنار می‌آید، درحالی‌که در شرایط فعلی بازار نیازی به کاهش بیشتر ندارد.»
شرایط بازار در 2023
براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی تقاضای نفت در سال2023 روزانه 2میلیون و 200هزار بشکه افزایش خواهد یافت که 200هزار بشکه بیشتر از پیش‌بینی ماه قبل است. به عقیده این آژانس تقاضای چین بیش از انتظار خواهد بود زیرا این کشور در ماه مارس رکورد تقاضای 16میلیون بشکهای در روز را ثبت کرد. تقاضای کشورهای سازمان همکاری‌های اقتصادی (OECD) که در حال تلاش برای دست‌‌‌‌‌‌یابی به رشد اقتصادی پیشین خود هستند، در 2 ماهه دوم سال‌جاری میلادی 350هزار بشکه در روز ثبت شده‌است درحالی‌که تقاضای کشورهای غیرعضو که اکثرا آسیایی هستند، به روزانه یک‌میلیون و 900هزار بشکه رسید.
آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است قطعی‌‌‌‌‌‌های صادرات نفت از عراق، برزیل و نیجریه باعث کاهش عرضه 230هزار بشکهای و رسیدن تقاضای روزانه به 100میلیون و 100هزار بشکه شد؛ گرچه افزایش تولید از برخی تولیدکنندگان دیگر که کشورهای غیرعضو اوپکپلاس هستند توانست بخشی از این کاهش عرضه را جبران کند. از ماه آوریل تا دسامبر، اوپکپلاس عرضه نفت را 850هزار بشکه کاهش دادهاست، درحالی‌که تولید کشورهای غیرعضو صعود 710هزار بشکهای در هر روز داشته‌‌‌‌‌‌است. عرضه جهانی یک‌میلیون و 200هزار بشکه به رهبری ایالات‌متحده و برزیل افزایش داشت.
بهطور کلی تقاضای جهانی نفت در سال2023 با افزایش 300هزار بشکهای بیشتر از پیش‌بینی ماه قبل، روزانه 82میلیون و 300هزار بشکه افزایش یافت. کاهش فعالیت‌‌‌‌‌‌های اقتصادی در آمریکای شمالی و اروپا باعث‌شده تصور صعود تقاضای نفت در 2023 در ابهام قرار بگیرد، البته تخفیف‌های نفت روسیه و وفور عرضه در آسیا باعث‌شده فعالیت‌‌‌‌‌‌های اقتصادی از حوزه اطلس به آسیا منعطف شود. افزایش صادرات نفت و فرآورده‌های پالایشی روسیه پس از تهاجم به خاک اوکراین، در ماه آوریل افزایش 8میلیون و 300هزار بشکهای داشته‌‌‌‌‌‌است.
همچنین در گزارش آژانس آمده است باتوجه به تخفیف‌های نفت اورال و محصولات پالایشی روسیه در آسیا، درآمد روسیه از صادرات این اقلام با صعود یک‌میلیارد و 700هزار دلاری به 15میلیارد دلار رسیده‌‌‌‌‌‌است. براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی ذخایر نفت جهانی در ماه مارس 7میلیون و 900هزار بشکه کاهش داشته است. قیمت نفت تحت‌تاثیر نگرانی‌ها نسبت به بازگشت رشد اقتصاد جهانی و انتظار صعود تقاضا در نیمه دوم سال، نتوانست رشد کند به‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌ای که از کانال 80 دلار فراتر نرفت. از ابتدای ماه مه و با اعلام خبر کاهش تولید عرضه اوپکپلاس نفت‌برنت دریای شمال با افزایش 16 دلاری در هر بشکه به بشکهای 88دلار رسید. کاهش فعالیت‌‌‌‌‌‌های صنعتی به‌همراه افزایش نرخ بهره توسط بانک‌های مرکزی محوریت سناوریوهای بدبینی بازار هستند، بااین‌حال آژانس در گزارش ماه پیشین خود صعود روزانه 2 میلیون بشکهای را پیش‌بینی کرده است.
تقاضای 2023
پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی برای رشد تقاضای جهانی در سال2023 در این گزارش به 2میلیون و 200هزار بشکه در روز افزایش یافته و متذکر شده‌است با شروع فعالیت‌‌‌‌‌‌های چین در نیمه دوم سال‌جاری میلادی این رقم می‌تواند صعود بیشتری هم داشته باشد. تقاضای چین به‌عنوان دومین مصرف‌کننده بزرگ جهان پس از آمریکا 60درصد از رشد تقاضا در نیمه دوم 2023 را تشکیل می‌دهد. افزایش تقاضای چین، هند و کشورهای خاورمیانه در ابتدای سال‌میلادی کاهش فعالیت کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی را جبران کرد. به عقیده آژانس بین‌المللی انرژی تقاضای کشورهای عضو OECD سهم 15درصدی در افزایش تقاضای نفت خواهند داشت و بهطور کلی متوسط تقاضای روزانه نفت در سال‌جاری میلادی 102میلیون بشکه خواهد بود که یک‌میلیون و 300هزار بشکه نسبت به سال2019 بیشتر است.
عرضه 2023
ضررهای سنگینی که از سوی قطعی صادرات نفت کردستان عراق اتفاق افتاد، آتش‌‌‌‌‌‌سوزی در کانادا، اعتصابات کارگری در نیجریه و کاهش عرضه به دلیل تعمیر و نگهداری سکوهای نفتی برزیل؛ آخرین خبرهای سمت عرضه هستند، بااین‌حال این قطعی‌‌‌‌‌‌ها نه سبب افزایش قیمت‌ها شده‌است و نه کاهش موجودی ذخایر. در همین حال، صادرات نفت روسیه برای اثبات انعطاف‌‌‌‌‌‌پذیری همچنان ادامه دارد به‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌ای که صادرات نفت روسیه پس از حمله به روزانه 8میلیون و 300هزار بشکه رسید. آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است مسکو کاهش تولید 500هزار بشکهای را انجام نداده و ممکن است در حال افزایش حجم صادرات برای جبران درآمد ازدست رفته باشد.
بهطور کلی صادرات محصولات پالایشی روسیه با افزایش 7/ 1میلیارد دلاری به 15میلیارد دلار در ماه گذشته رسیده که البته 27درصد کمتر از سال‌قبل است و این درحالی است که دولت دریافت مالیات از شرکت‌های نفت و گاز را 64درصد کاهش دادهاست. به عقیده آژانس بین‌المللی انرژی، روسیه مشکلی برای پیدا‌کردن مشتری نفت تخفیف‌‌‌‌‌‌خورده خود ندارد، به‌همین‌دلیل پیش‌بینی می‌کند باتوجه به افزایش فعالیت‌‌‌‌‌‌های پالایشی در آسیا و وجود نفت روسیه در این قاره، جریان نفت روسیه تغییر جهت بیشتری به سمت شرق داشته باشد. باتوجه به کاهش عرضه کشورهای عضو اوپکپلاس در این ماه ممکن است ذخایر استراتژیک در ماه‌های آینده تحت‌فشار قرار بگیرند زیرا بهطور سنتی این ذخایر نقش کاهش‌دهنده نوسان‌های قیمتی را داشته‌اند.