یکی از مشاوران ارشد انرژی وابسته به دولت اتریش اعلام کرد صادرات گاز روسیه به قاره‌سبز و از طریق خطوط لوله ممکن است تا پایان سال‌جاری در صورت تحقق پاره‌‌‌‌‌‌ای از اقدامات از سوی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ممنوع اعلام شود. والتر بولتز، رئیس سابق رگولاتور اتریشی «ای‌‌‌‌‌‌کنترل»، در مصاحبه با بلومبرگ گفت؛ هم‌اکنون کشورهای عضو اتحادیه اروپا می‌توانند بدون استفاده از گاز اندک صادراتی از روسیه نیزکه در حال‌حاضر از طریق اوکراین و ترکیه به قاره‌سبز می‌رسد به‌راحتی گاز مورد‌نیاز خود را تامین کنند. او افزود: چنانچه برای تصویب و اعمال دور دیگری از تحریم‌ها علیه روسیه ضرورتی وجود داشته باشد، سوخت‌های فسیلی صادراتی این کشور هدف اصلی تحریم‌ها خواهدبود.
عایدی ناچیز اوکراین از ترانزیت گاز
بولتز اضافه کرد: اوکراین که از منظر تاریخی و از دیرباز مسیر اصلی ترانزیت گاز روسیه در اروپا به‌حساب می‌آید، ممکن است برای اعمال ممنوعیت بر گاز صادراتی روسیه از طریق خط لوله تلاش کند، دلیل این امر آن است که درآمد ترانزیت این کشور در مقایسه با پول نقدی که روسیه از فروش گاز به‌دست می‌آورد بسیار ناچیز است. در حال‌حاضر، روسیه برای ترانزیت حجمی‌برابر با سالانه ۴۰میلیارد مترمکعب گاز صادراتی خود با اوکراین قرارداد دارد که در سال۲۰۲۴ به پایان می‌رسد. با این حال، از ماه مه گذشته روسیه تنها ۴۰درصد از حجم گاز موضوع قرارداد یادشده را به این خط لوله ارسال کرده‌است و پیش‌بینی می‌شود به‌جای بیش از یک‌میلیارد دلار که طبق شرایط قرارداد باید به اوکراین پرداخت شود، سالانه‌تنها ۸۰۰میلیون دلار به این کشور پرداخت شود.
بولتز گفت: واضح است که اوکراین تمایل دارد ترانزیت گاز روسیه را تا پایان انقضای قرارداد مربوطه ادامه دهد، اما در عین‌حال تاکید کرد که دولت این کشور در زمینه لابی‌کردن با اتحادیه اروپا برای اعمال تحریم‌های بیشتر علیه روسیه، دست بالا را دارد. بولتز افزود در شرایطی که روسیه سالانه ۱۵ تا ۲۵میلیارد دلار از فروش گاز صادراتی خود و اوکراین تنها ۸۰۰میلیون دلار از طریق ترانزیت این کالا، درآمد کسب می‌کنند، بسیار منطقی خواهد بود اگر دولت «کی‌اف» از ترانزیت گاز روسی صرف‌نظر کرده و روسیه را از دریافت این پول هنگفت که در نهایت صرف بودجه‌نظامی علیه اوکراین خواهد شد، باز دارد.
تنزل رتبه روسیه در صادرات گاز
از زمان تهاجم خود به اوکراین، روسیه از جایگاه بزرگ‌ترین صادر‌‌‌‌‌‌کننده گاز به اروپا، به یک فروشنده بهمراتب کوچک‌تر سقوط کرد که تنها حجمی تقریبی‌برابر با ۲۴میلیارد مترمکعب در سال‌از طریق اوکراین و ترکیه به اروپا ارسال می‌کند. این حجم ۸۰درصد کمتر از آن چیزی است که تا پیش از شروع تهاجم روسیه به اوکراین در ۲۰۲۳، به قاره‌سبز صادر می‌شد. اروپا تاریخ تقریبی خروج قطعی کشورهای عضو این اتحادیه را از اتکا به گاز صادراتی روسیه، سال۲۰۲۷ تعیین کرده‌است، اما بولتز معتقد است که این امر می‌تواند خیلی زودتر از موعد یادشده اجرا شود.
منابع جایگزین گاز روسی
به گزارش گاردین، سالانه حدود ۱۲میلیارد مترمکعب گاز روسی از طریق اوکراین صادر می‌شود و دو کشور عمده خریدار گاز صادراتی این کشور، اتریش و اسلواکی هستند که هر کدام حدود ۴ تا ۵میلیارد مترمکعب گاز در سال‌مصرف می‌کنند. گفتنی است حجم کمتری که از طریق اوکراین وارد اتریش می‌شود به آلمان، مجارستان و اسلوونی نیز می‌رسد. ایتالیا نیز در سه‌ماهه اول سال‌جاری گاز روسیه را خریداری کرده بود، اما این کشور فعالانه در حال تلاش برای جایگزینی گاز روسی است تا جایی‌که رسما اعلام کرده با پایان سال۲۰۲۳ دیگر گاز روسیه را خریداری نخواهد کرد. بولتز به‌همراه گرهارد رویس، مدیرعامل سابق او‌‌‌‌‌‌ام‌‌‌‌‌‌وی (شرکت نفت و گاز اتریش)، اکنون پیشنهادهایی عملیاتی را برای دولت اتریش به‌منظور حذف تدریجی واردات گاز از روسیه آماده کرده‌‌‌‌‌‌اند.
بر اساس این طرح، اتریش می‌تواند در گام نخست حدود ۲ تا ۳میلیارد مترمکعب گاز طبیعی مایع مورد‌نیاز خود را از طریق ایتالیا وارد کرده، به‌علاوه اینکه همین حجم از گاز را نیز می‌تواند از دریای شمال یا از طریق آلمان خریداری کند. پیشنهاد عاقلانه برای کشورهای اروپایی این است که از هم‌اکنون و در قیمت‌های مناسب‌‌‌‌‌‌تر، برای تکمیل ظرفیت ذخایر خود اقدام کنند. در صورتی‌که اختلال از هر نوع، در جریان گاز صادراتی روسیه ایجاد شود، هزینه خرید گاز برای خریداران اروپایی سرسام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آور خواهد شد. در شرایط اضطراری، نه‌تنها اتریش، بلکه مجارستان و اسلواکی و شاید حتی اسلوونی نیز برای خریدگاز بیشتر دست به‌کار شوند و به‌طور طبیعی تعادل در دو سمت عرضه و تقاضای بازار را برهم بزنند. بولتز اعتقاد دارد که خریداران گاز در اروپای‌مرکزی باید نیازهای اوکراین را نیز درنظر بگیرند.
هرچند این کشور واردات گاز از روسیه را در سال۲۰۱۵ متوقف کرد، با این حال و بر اساس یک‌سنت دیرینه، بخشی از ترانزیت گاز به اروپای مرکزی به‌سوی اوکراین بازگردانده می‌شد. راه‌حل دیگری که اتریش می‌تواند درنظر بگیرد، انعقاد قرارداد آتی برای تکمیل ظرفیت گاز ذخایر موجود این کشور است. در صورتی‌که توقف جریان فعلی ترانزیت گاز روسی از طریق خطوط لوله ترکاستریم و اوکراین را تصور کنیم، اتریش با ۲۰ تا ۲۲میلیارد مترمکعب کمبود گاز سالانه مواجه خواهد شد، رقمی که فراتر از ظرفیت کامل ذخایر فعلی این کشور است. در این شرایط، پیدا‌کردن و خرید بنزین به‌عنوان مثال، کاری بسیار دشوار خواهد بود. در این شرایط کشوری که ذخایر گاز خود را با دوراندیشی تکمیل کرده‌است، از آرامش روانی بهمراتب بالاتری در مقایسه با سایر کشورها بهره‌‌‌‌‌‌مند خواهد بود.
حکایت متفاوت مجارستان
به نوشته گاردین، ممنوعیت خرید گاز از روسیه در اتریش، با پشتوانه حمایت‌های داخلی از این ممنوعیت، بهمراتب ساده‌‌‌‌‌‌تر عملیاتی خواهد شد تا در مجارستان که روابط دوستانه‌‌‌‌‌‌تری با روسیه داشته و وضع ممنوعیت این‌چنینی می‌تواند تاوان سنگینی برای دولتمردان مجار در پی داشته باشد. بر اساس قرارداد ۱۵ساله که در سال۲۰۲۱ و پیش از شروع جنگ اوکراین به امضای طرفین رسید، مجارستان از روسیه حجمی‌برابر با ۵/ ۴میلیارد مترمکعب گاز سالانه، عمدتا از مسیر بلغارستان و صربستان و از طریق خط لوله ترکاستریم دریافت می‌کند. در حال‌حاضر حجمی‌برابر با حدود ۸۰ تا ۸۵درصد از گاز وارداتی موضوع این قرارداد از طریق ترکیه، بالکان و مابقی از طریق اتریش تامین می‌شود.
هرچند از لحاظ تئوری و بر روی کاغذ، چارچوب تحریم‌ها می‌تواند تنها ظرف چند هفته آماده شود، اما می‌توان انتظار داشت که در بزنگاه و هنگام عملیاتی‌شدن تحریم‌ها، مجارستان پا پس کشیده و درخواست تعویق اجرا یا حتی معافیت هرچند موقت را داشته‌باشد. در همین ارتباط، چندی پیش وزیرخارجه مجارستان اعلام کرد که به‌رغم تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا، طرف روسی قادر خواهد بود عملیات تعمیر و نگهداری خط لوله ترکاستریم را انجام دهد. او ضمن تکرار مخالفت دولت متبوع خود با تحریم‌های سختگیرانه ائتلاف غرب علیه روسیه، تصریح کرد انتقال گاز روسی به مجارستان بدون هیچ‌گونه اختلالی ادامه خواهد یافت.
گفتنی است مجارستان علاوه‌بر اینکه اغلب نیازهای انرژی خود را از روسیه تامین می‌کند، برنامه دارد در چارچوب همکاری مشترک با شرکت دولتی «روس‌‌‌‌‌‌اتم»، ظرفیت نیروگاه هسته‌‌‌‌‌‌ای خود را افزایش داده و دو رآکتور جدید به چهار رآکتور موجود این نیروگاه اضافه کند. اطمینان‌بخشی وزیرخارجه مجارستان درباره عزم این کشور بر تدارم مراودات بوداپست با مسکو در شرایطی است که این کشور عضو اتحادیه اروپا، بارها مخالفت علنی خود را با تحریم‌های آمریکا و متحدان اروپاییش، علیه روسیه اعلام کرده و بر آن تاکید داشته است.