آینده صنعت نفت و گاز با انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک گره خورده‌است و به عقیده بسیاری انتقال زیرساخت‌های این صنعت به‌سوی انتشار صفر کربن و انرژی‌‌‌‌‌‌های تجدیدپذیر امری اجتناب‌ناپذیر است، اما آیا شرکت‌های بزرگ نفت و گاز این واقعیت را پذیرفته‌‌‌‌‌‌اند؟ آمار و ارقام نشان می‌دهد که خیر. باوجود اینکه شرکت‌های بزرگ صنعت نفت‌‌‌‌‌‌وگاز بارها از پایبندی به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌ای و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک سخن گفته‌‌‌‌‌‌اند، آمارها نشان می‌دهد این شرکت‌ها نه‌تنها گام‌های لازم برای تسریع جایگزینی انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک را برنداشته‌‌‌‌‌‌اند، بلکه درحال سرمایه‌گذاری برای بازگرداندن سودهای کلان این صنعت به جیب سهامداران خود هستند. جیسون بورداف، مدیر موسس مرکز سیاست انرژی جهانی در دانشکده روابط بین‌الملل دانشگاه کلمبیا، مدیر ارشد سابق کارکنان شورای امنیت ملی ایالات‌متحده و دستیار ویژه سابق رئیس‌جمهور باراک اوباما در یادداشتی در نیویورکتایمز با بررسی رفتار شرکت‌های بزرگ نفتی به این نتیجه رسیده که این شرکت عملا برنامه‌های حرکت به‌سوی انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک را کنار گذاشته‌اند و
اقدامات شرکت‌های بزرگ نفتی
جیسون بورداف، مدیر موسس مرکز سیاست انرژی جهانی در دانشگاه کلمبیا در یادداشتی در روزنامه نیویورکتایمز نوشت: اگر در سال‌های گذشته صحبت‌های شرکت‌ها بزرگ انرژی را بهخوبی گوش داده‌باشید، احتمالا فکر می‌کنید آماده‌‌‌‌‌‌سازی برای انتقال زیرساخت‌های انرژی به سمت انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک بهخوبی انجام می‌شود، اما با درنظر گرفتن افزایش استفاده و توزیع سوخت‌های فسیلی باید گفت، سرعت انتقال به انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک حتی نزدیک به‌سرعت اقدامات برای دوری از بحران اقلیمی نیست. در همین رابطه، دستیار سابق باراک اوباما نوشت: در ماه ژوئن، شل (Shell) اولین شرکت نفتی بزرگ دنیا بود که برنامه‌های کاهش تولید خود را کنار گذاشت و اعلام کرد تا پایان دهه‌کنونی تولید سالانه نفت و گاز را کاهش نخواهد داد.
همچنین این شرکت سود سهام خود را افزایش داد و منابع خود را از مسیر حرکت به سمت انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک عملا منحرف کرد. سود سهام شرکت بریتیش‌پترولیوم (BP) نیز زمانی صعود کرد که این شرکت از برنامه‌های کاهش تولید خود عقب‌نشینی کرد. ناگفته نماند صنعت نفت و گاز می‌تواند به تلاش‌هایی که باهدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌ای و دنبال‌کردن فناوری‌های انرژی سبز انجام داده اشاره کند، اما این تلاش‌ها در مقایسه با آنچه که برای حفظ و افزایش تولید نفت و گاز انجام می‌دهد کمرنگ است. به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (I. E. A)، سرمایه‌گذاری صنعت نفت و گاز در سوخت‌های پاک «در حال افزایش است» اما «از جایی‌که باید باشد فاصله گرفته‌است.» بنا بر نوشته بورداف؛ بر اساس گزارش I. E. A، در مجموع، پیش‌بینی می‌شود که شرکت‌های نفت و گاز امسال بیش از ۵۰۰میلیارد دلار برای شناسایی، استخراج و تولید ذخایر جدید نفت و گاز و حتی بیش از آن برای افزایش سود سهام هزینه خواهند کرد تا سودهای بی‌‌‌‌‌‌سابقه گذشته را به سهامداران برگردانند.
طبق گزارش I.E.A، این صنعت در سال‌های اخیر کمتر از ۵درصد از سرمایه‌گذاری‌های تولید و اکتشاف خود را بر روی منابع انرژی که کمترین گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌ای را منتشر می‌کنند، صرف کرده است؛ در واقع این گزاره که بسیاری از شرکت‌ها (به‌غیر از برخی استثناهای قابل‌توجه) سود سهام، بازخرید سهام و ادامه تولید سوخت فسیلی را بر افزایش سرمایه‌گذاری‌های خود در حوزه انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک اولویت می‌دهند، نشان می‌دهد که آنها قادر نیستند یا نمی‌‌‌‌‌‌خواهند انتقال به‌سوی انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک را پیش ببرند. به باور بورداف، برخلاف ادعای شرکت‌های بزرگ نفتی، رفتار آنها نشان می‌دهد که معتقدند انتقال به سمت صنعتی‌شدن با انتشار پایین کربن رخ نخواهد داد یا در صورت وقوع، سودآوری لازم را نخواهندداشت.
اقدامات تدریجی و سپس ناگهان اقلیمی
این استاد دانشگاه کلمبیا یادآوری می‌کند که؛ اکسون‌موبیل اخیرا در یک پرونده‌‌‌‌‌‌ای خاطرنشان کرد که «بعید است که جامعه تنزل سطح رفاه زندگی» را برای دستیابی به انتشار صفر کربن بپذیرد. همچنین درحالی‌که شل ادعا می‌کند هنوز به انتشار صفر خالص تا سال۲۰۵۰ متعهد است، اعتراف کرده که دستیابی به این هدف از توان شرکت خارج است: «اگر جامعه در سال۲۰۵۰، شاهد انتشار صفر خالص گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌ای نباشد، این خطر قابل‌توجه وجود خواهد داشت که شل به هدف برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی‌شده خود نرسد.» عدم‌موفقیت در به صفر رساندن انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌ای تا سال۲۰۵۰ ممکن است قابل‌درک باشد، آن‌هم با توجه به اینکه جهان در مسیر رسیدن به صفر انتشار خالص کربن تا سال۲۰۵۰ قرار دارد.
به گفته بورداف افزایش رفاه در کشورهای درحال‌توسعه مستلزم افزایش شدید مصرف انرژی است و تنش‌های واقعی بین آرزوی توسعه و کربن‌زدایی وجود دارد و حتی دولت‌هایی که به‌شدت متعهد به کاهش تغییرات آبوهوایی هستند، مانند دولت بایدن، برای کنترل قیمت بنزین، شرکت‌های انرژی را به افزایش تولید نفت تشویق می‌کنند. این کارشناس مسائل بین‌الملل اعتقاد دارد: از آنجا‌که دمای هوا در نیمکره‌شمالی در تابستان امسال به سطوحی می‌رسد که چالش‌های بقای انسان مورد آزمایش قرار می‌گیرد، آیا جامعه عواقب ادامه تجارت نفت و گاز طبق روند معمول را خواهد پذیرفت؟ همان‌طور که یکی از شخصیت‌‌‌‌‌‌های رمان «خورشید نیز طلوع می‌کند» اثر ارنست همینگوی درباره ورشکستگی می‌گوید: تاریخ نشان می‌دهد که اقدامات اقلیمی «به تدریج و سپس ناگهان» پیش خواهد رفت.
آخرین تولیدکننده نفت کیست؟
به گفته بورداف این واقعیت که سهامداران ترجیح می‌دهند که سود نفت به‌عنوان سود سهام تقسیم تا اینکه بیشتر در راه‌‌‌‌‌‌حل‌‌‌‌‌‌های انرژی کم‌کربن سرمایه‌گذاری شود، نشان می‌دهد آنها کماکان در مورد توانایی صنعت برای سودآوری در انرژی پاک تردید دارند. جهانیان همچنان برای چندین دهه از نفت استفاده خواهند کرد، حتی اگر اقدامات اقلیمی سرعت یابد کماکان از مقداری نفت و گاز استفاده خواهد شد. سود صنعت نفت و گاز برخی شرکت‌ها را مجاب کرده که سیاست‌های خود را بهگونهای تعریف کنند که درصورت رسیدن انتشار کربن به صفر خالص، آنها آخرین تولیدکننده نفت و گاز جهان باشند. این درحالی است که هر شرکتی نمی‌تواند آخرین جایگاه را داشته‌باشد.
به گفته او، مورد دیگر این است که بسیاری از شرکت‌ها حتی اقدامات لازم برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌ای ناشی از عملیات استخراج نفت و گاز را انجام نمی‌دهند، بهگونهای که امروز میزان انتشار این گازها از مجموع آلاینده‌‌‌‌‌‌های همه خودروهای جهان بسیار بیشتر است. هفت شرکت بزرگ نفت و گاز، مانند شل و بی‌پی که به‌عنوان ابرشرکت‌های نفتی شناخته می‌شوند تنها ۱۵درصد نفت و گاز جهان را تولید می‌کنند، با این وجودI.E.A اشاره کرده است، این شرکت‌ها «تاثیر بزرگی بر روی شیوه‌‌‌‌‌‌ها و جهت‌گیری صنعت دارند.» آنها همچنین دارای مهارت فنی و مهندسی برای پیشبرد انرژی پاک هستند که حضور آنها در میدان بازی را بیش از پیش مهم می‌کند.
بورداف در ادامه نوشت: بیشتر نفت و گاز جهان توسط شرکت‌هایی تامین می‌شود که به‌طور کامل یا بخشی از آنها متعلق به دولت‌ها هستند و بسیاری از آنها نیز در تلاش‌های خود در زمینه آبوهوایی کوتاهی می‌کنند، همان‌طور که در ماه گذشته گزارش شد چندین کشور بزرگ تولیدکننده توافق گروه ۲۰ را (کاهش مصرف سوخت فسیلی و سه‌برابر‌کردن انرژی‌‌‌‌‌‌های تجدیدپذیر تا سال۲۰۳۰) متوقف و از دستور کار خارج کردند.
این امر به‌شدت نگران‌‌‌‌‌‌کننده است زیرا شرکت‌های ملی نفت می‌توانند دیدگاه بلندمدت و نگاهی فراتر از فشارهای سه‌ماهه سهامداران داشته باشند، گرچه آنها نیز با تقاضاهایی برای برآوردن نیازهای بودجه‌ملی روبه‌رو هستند، در صورتی‌که شرکت‌های بزرگ انرژی و بخش‌خصوصی سهم بیشتری در انتقال انرژی داشته باشند، انتقال موفقیت‌آمیز آسان‌تر خواهد بود. دستیار سابق باراک اوباما نتیجه می‌گیرد: روی هم رفته صنعت نفت و گاز با یک انتخاب جدی روبه‌رو است: یا با لفاظی تمام، خود را همراه با اقدامات تغییرات اقلیمی و آماده برای سرمایه‌گذاری در مقیاس‌‌‌‌‌‌های بزرگ انرژی‌‌‌‌‌‌های پاک نشان دهد یا تصدیق و اعتراف کند که برنامه‌‌‌‌‌‌شان این است که درمیان آخرین تولیدکنندگان نفت و گاز قرار بگیرند و بر روی انتقالی کندتر، شرط‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی کنند.