اتحادیه اروپا درصدد است امسال حجم بی‌‌‌‌‌‌سابقه‌‌‌‌‌‌ای از گاز طبیعی مایع را از روسیه واردکند، این در‌‌‌‌‌‌حالی‌است که این بلوک هدف‌گذاری کرده است تا سال۲۰۲۷، وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی روسیه را قطع کند. براساس گزارشی از فایننشال‌‌‌‌‌‌تایمز، تجزیه و تحلیل داده‌های صنعتی توسط سازمان غیردولتی بین‌المللی گلوبال‌ویتنس نشان می‌دهد که در هفت ماه اول سال‌جاری، بلژیک و اسپانیا پس از چین، دومین و سومین خریداران بزرگ گاز طبیعی مایع روسیه بوده‌‌‌‌‌‌اند. به‌طور کلی، واردات گاز طبیعی مایع یا ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی اتحادیه اروپا در فاصله ژانویه تا ژوئیه امسال در مقایسه با مدت مشابه در سال۲۰۲۱، یعنی قبل از بالاگرفتن درگیری روسیه و اوکراین، ۴۰درصد افزایش داشته‌است.
تکیه اروپا بر خطوط لوله انتقال گاز
این افزایش چشمگیر با توجه به حجم پایین واردات ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی در سال۲۰۲۱ اتفاق‌افتاده است، چراکه اتحادیه اروپا قبل از جنگ در اوکراین به دلیل وابستگی به گاز لوله‌‌‌‌‌‌کشی شده از روسیه، نیاز چندانی به واردات ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی نداشت، با این‌وجود به گفته گلوبال‌ویتنس، سرعت افزایش واردات اتحادیه اروپا از روسیه بسیار بیشتر از میانگین جهانی بوده که برای این مدت حدود ۶درصد برآورد شده‌است. تحلیل این سازمان غیردولتی که مبتنی بر داده‌های شرکت اطلاعات انرژی کپلر است نشان می‌دهد که واردات ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی اتحادیه اروپا از روسیه ۷/ ۱درصد نسبت به سال‌گذشته که واردات این کالا رکورد زد، افزایش داشته‌است.
منافع روسیه از فروش گاز به اروپا
به گفته یک کارشناس مسائل انرژی، تعجب‌‌‌‌‌‌آور است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا سخت تلاش کرده‌اند تا بتوانند به‌‌‌‌‌‌تدریج وابستگی خود را به گاز لوله‌‌‌‌‌‌کشی شده روسیه قطع‌‌‌‌‌‌کرده و آن را با واردات ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی که با کشتی منتقل می‌شود جایگزین کنند. فرقی نمی‌کند که واردات از طریق لوله یا کشتی انجام‌شده باشد، این اقدام به این معنی است که کشورهای اروپایی‌میلیاردها دلار پول به جیب پوتین می‌‌‌‌‌‌ریزند. قسمت اعظم ظرفیت نفتی و گازی روسیه مربوط به سرمایه‌گذاری مشترک در شبه‌‌‌‌‌‌جزیره یامال است که سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار اصلی آن، شرکت نواتک این کشور است، باقی سهام آن نیز به توتال فرانسه، شرکت ملی نفت و یک صندوق دولتی چین تعلق دارد. این سرمایه‌گذاری از عوارض صادرات معاف بوده، اما مشمول مالیات بر درآمد می‌شود.
بازار انرژی اروپا در دستان کرملین
لازم به ذکر است، در زمانی‌که اتحادیه اروپا به تشدید تحریم‌های خود علیه مسکو ادامه می‌دهد، درآمد روسیه میلیاردها یورو افزایش می‌یابد و از طرفی دیگر سطح واردات اتحادیه اروپا، در معرض هرگونه تصمیم ناگهانی کرملین برای کاهش عرضه قرار می‌گیرد. یک تحلیلگر ارشد گاز طبیعی مایع در شرکت مشاوره‌‌‌‌‌‌ای اطلاعات بازار انرژی، معتقد است خریداران بلندمدت گاز در اروپا می‌گویند که به خرید مقادیر قراردادی خود ادامه می‌دهند، مگر اینکه با منع سیاسی مواجه شوند. به گفته او، ممنوعیت واردات اتحادیه اروپا باعث ایجاد اختلال‌‌‌‌‌‌هایی در حمل‌ونقل خواهد شد، زیرا الگوهای تجارت‌جهانی باید بازآرایی شوند، اما در نهایت اروپا می‌تواند تامین‌‌‌‌‌‌کنندگان جایگزین برای خود یافته و در آن‌سوی میدان روسیه نیز خریداران دیگری برای نفت خود پیدا کند.
خرید گاز روسی توسط بلژیک و اسپانیا
بر اساس این گزارش، بلژیک مقدار زیادی ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی از روسیه وارد می‌کند، چراکه بندر زیبروگ این کشور یکی از معدود نقاط اروپایی برای انتقال ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی از کشتی‌‌‌‌‌‌های یخ‌پیما به کشتی‌‌‌‌‌‌های باری معمولی است. شرکت اسپانیایی ناتورژی و توتال فرانسه نیز قراردادهایی فعال برای خرید مقادیر زیادی ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی از روسیه دارند. این همه در حالی‌است که سیاستگذاران اتحادیه اروپا از شرکت‌های اروپایی خواسته‌‌‌‌‌‌اند که ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی روسیه را خریداری نکنند. ترزا ریبرا وزیر انرژی اسپانیا، بر ضرورت تحریم ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی روسیه تاکید کرده‌است. کادری سیمون، کمیسر اتحادیه اروپا در حوزه انرژی نیز گفته است این اتحادیه می‌تواند و باید در اسرع‌وقت از شر گاز روسیه به‌طور کامل خلاص شده و بر تامین امنیت انرژی خود تمرکز کند.
ریسک افزایش قیمت گاز
مقام‌‌‌‌‌‌های اتحادیه اروپا به تلاش جمعی برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی از مبدا روسیه تا سال۲۰۲۷ اشاره کرده، اما هشدار داده‌اند که ممنوعیت کامل واردات ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی، خطر بروز یک بحران انرژی مشابه سال‌گذشته را ایجاد می‌کند که قیمت گاز اتحادیه اروپا به رکورد بیش از ۳۰۰یورو در هر مگاوات ساعت رسید. به اعتقاد یکی از مقامات اروپایی، باوجود پر‌شدن بیش از ۹۰درصد ظرفیت ذخیره گاز در اروپا در آستانه زمستان، هنوز هم نگرانی‌های زیادی در صورت کاهش بیشتر در عرضه وجود دارد. براساس داده‌های کپلر، گاز طبیعی مایع روسیه ۶/ ۲۱میلیون یا ۱۶درصد از ۵/ ۱۳۳میلیون متر‌مکعب واردات ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی اتحادیه اروپا را در فاصله ژانویه تا ژوئیه، به خود اختصاص داده‌است که این کشور را بعد از آمریکا به دومین تامین‌‌‌‌‌‌کننده بزرگ ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی اتحادیه اروپا تبدیل می‌کند.
ذخیرهسازی بیشتر گاز در اروپا
از هم‌اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد کشورهای اروپایی برای تامین گاز پایدار مورد‌نیاز خود در فصل زمستان، به حجم ذخیرهسازی بالاتری نیاز خواهند داشت. اوکراین درگیر جنگ، بزرگ‌ترین منابع ذخیرهسازی گاز در سطح قاره‌سبز را در اختیار دارد. سران اتحادیه اروپا چنانچه جلوگیری از نوسان بیشتر قیمت سوخت به‌خصوص در فصل سرد سال را در دستور کار خود دارند، به مخازن ذخیرهسازی بیشتری نیاز خواهند داشت. در این میان، هرچند اوکراین مخازن مطلوبی برای ذخیرهسازی گاز در اختیار دارد با این حال و با درنظر گرفتن موقعیت متزلزل سیاسی این کشور، اتحادیه اروپا به مخازن بیشتری برای انباشت گاز نیاز خواهد داشت.
تنها به‌عنوان نمونه، در ماه اوت، قیمت گاز در کشورهای اروپایی به واسطه کاهش عرضه گاز روسی به بالاترین حد خود رسید، با این همه در سال‌گذشته و به دلیل وقوع زمستان با برودت متعادل، قیمت گاز نیز کاهش یافت. به گزارش دویچه‌‌‌‌‌‌وله، افزایش قیمت گاز در سال۲۰۲۲ منجر به مداخله گسترده مالی دولت‌های اروپایی در بازار شد تا جایی‌که اعضای این اتحادیه تنها ۶۴۶میلیارد یورو با هدف حمایت از شهروندان و صنایع خود، اختصاص دادند.
رشد میزان تقاضا هم‌‌‌‌‌‌زمان با وقوع هرگونه اختلال عمدی یا تصادفی در روند عرضه گاز، می‌تواند به‌صورت بالقوه، موجب ایجاد بی‌‌‌‌‌‌ثباتی در بازار انرژی شود. تحت این شرایط اضطراری است که ذخیرهسازی گاز در اوکراین، می‌تواند به‌عنوان کاتالیزور قیمتی در بازار سوخت ایفای نقش کند. در ماه مارس، وزرای انرژی اتحادیه اروپا در تلاش برای یافتن راهی قانونی برای جلوگیری از واردات گاز، یک بند به قوانین جدید حاکم بر بازار انرژی این بلوک پیشنهاد کردند که به دولت‌ها اجازه می‌داد شرکت‌های روسی و بلاروسی را از ذخیره گاز در ظرفیت زیرساخت‌های گاز طبیعی مایع اتحادیه اروپا منع کند.
به گفته مدیر انرژی، اقلیم و منابع در گروه اوراسیا، احتمال اینکه دولت‌های اروپایی مجبور شوند به دلیل کمبود گاز در زمستان امسال دستور تعطیلی صنایع را بدهند «نزدیک به صفر» است. به اعتقاد او، اتحادیه اروپا باید تقاضا را ۱۰درصد کاهش دهد. اگر به‌طور ساختاری مصرف گاز ۱۰ تا ۱۵درصد کاهش نیابد، خطر تکرار این رقابت برای تامین سالانه گاز وجود دارد. در همین رابطه، سخنگوی کمیسیون اروپا نیز اعلام کرد کشورهای عضو این اتحادیه با دوراندیشی برای زمستان سردتر از سال‌گذشته، چاره‌‌‌‌‌‌ای ندارند جز آنکه تا پیش از نوامبر ۲۰۲۳ تا ۹۰درصد از ظرفیت ذخیرهسازی گاز خود را تکمیل کنند.