بهای نفت‌خام برنت با رسیدن به ۹۰ دلار، در رکورد ۱۱ماهه خود قرار گرفت. پافشاری روسیه و عربستان بر حفظ سقف عرضه در کنار کاهش موجودی ذخایر آمریکا ۳دلیل اصلی افزایش قیمت‌ها بودند؛ اما این رشد نرخ نشان‌دهنده برتری محسوس تقاضا بر عرضه است که بیانگر تقویت جذابیت خرید بوده و هنوز هم میل به افزایش موجودی انبارها با وجود رشد قیمت نفت‌خام وجود دارد. این شرایط بیش از همه نشان می‌دهد که بازارهای جهانی با تقاضای واقعی روبه‌رو است و فرصتی برای فروش نفت بیشتر برای ایران فراهم آمده است.
رشد ۲درصدی نفت‌خام در هفته گذشته و نوسان بهای برنت بالاتر از ۹۰دلار نشان‌داد که بازار نفت در حال پوست‌اندازی است و اگر در اواسط هفته پیشروی میلادی نیز شاهد رشد قیمت‌ها باشیم، به جرأت می‌توان گفت که جریانی جدید از رشد بهای نفت‌خام کلید خورده است، اگرچه پافشاری روسیه و عربستان بر سقف عرضه یا کاهش ذخایر نفت‌خام آمریکا دلایل رشد نرخ اعلام شده، ولی به‌نظر می‌رسد تغییر فاز در بازار با پشتوانه مواردی عمیق‌تر رقم خورده است که در این گزارش به آنها می‌‌‌‌‌‌پردازیم.
جریان افزایشی در بازار نفت هنوز ادامه دارد تا جایی‌که پایان هفته گذشته نفت‌برنت بالاتر از ۹۰دلار در هر بشکه خودنمایی کرد، آن‌‌‌‌‌‌هم در شرایطی که مشخص نیست دورنمای قیمت‌ها چگونه است. شواهد نشان می‌دهد بازار نفت می‌تواند روند افزایشی خود را ادامه دهد، آن‌‌‌‌‌‌هم در شرایطی که هم‌اکنون نیز قیمت‌ها در بالاترین میزان از نوامبر سال‌گذشته تاکنون است. این وضعیت قیمتی را باید یک موهبت از سمت بازار برای کشورمان درنظر گرفت زیرا فضا برای فروش نفت ایران را تسهیل کرده و در قیمت‌های فعلی انتفاع بیشتری را برای اقتصاد کشورمان به‌همراه خواهد داشت. پافشاری روسیه و عربستان بر حفظ سطح تولید و فروش فعلی اگرچه مهم‌ترین دلیل برای قیمت‌های بالای این روزها به‌شمار می‌رود، ولی در کنار آن کاهش ذخایر نفت‌خام آمریکا دیگر داده مهم این روزهای بازار نفت است.
این در حالی است که بهای گاز طبیعی نیز در بازارهای اروپایی افزایشی بوده که نشان می‌دهد عزم این کشورها برای پرکردن ذخایر خود جدی است. استمرار این روند افزایشی اما داده‌های پنهان دیگری را نشان می‌دهد که شاید احتمال تنش‌های ژئوپلیتیکی را دربر دارد. اینکه در بازارهای جهانی در این شرایط برنت به بالای ۹۰دلار برسد و ناخودآگاه پیش‌بینی‌های قبلی از نفت ۱۰۰ دلاری را در اذهان زنده کند را باید جدی گرفت، اگرچه ردپای بسیاری از واقعیت‌های پیدا و پنهان بازار را نمی‌توان در ارقام رهگیری کرد. این جهش قیمتی نشان می‌دهد که بسیاری از کشورها و پالایشگاه‌ها به افزایش ذخایر خود بی‌‌‌‌‌‌میل نیستند که خروجی آن افزایش تقاضا در بازار و محدودیت‌های عرضه و رشد قیمت‌ها بوده‌است. نگاهی به نمودار نوسان بهای نفت نشان می‌دهد که افزایش نرخ در هفته‌های اخیر با شتاب بالایی خودنمایی کرده که می‌تواند روند افزایشی پیشروی این بازار را با تعویق همراه سازد.
به‌صورت دقیق‌تر پس از این روند صعودی بازار به یک استراحت مقطعی نیاز پیدا خواهد کرد ولی به‌معنای توقف روند صعودی پیشین نیست. در گزارش‌های قبلی به دو نکته مهم اشاره کرده‌بودیم؛ یکی پیش‌بینی نفت بالای ۱۰۰دلار که تاکنون بخش مهمی از این پیش‌بینی محقق شده و دیگری دست بسته آمریکایی‌‌‌‌‌‌ها برای برداشت از ذخایر استراتژیک خود برای مدیریت قیمت نفت‌خام و مخصوصا اثرگذاری بر سایر حامل‌های انرژی در این کشور با محوریت بنزین و گازوئیل است که شاهد هستیم هر دو این مطالب در حال تحقق هستند. حال در شرایطی که دولت آمریکا راهی جز ادامه برداشت از ذخایر نفتی خود نداشته و شاید کاهش ذخایر تجاری این کشور از نفت‌خام و سایر فرآورده‌ها استمرار یابد، پتانسیل رشد بیشتر قیمت نفت را باید جدی گرفت.
در فاز‌تکنیکال احتمال ادامه رشد قیمت‌ها بر اساس مدل‌های سنتی این بازار وجود دارد. حال در شرایطی که هنوز تنش‌های ژئوپلیتیک جدیدی را شاهد نیستیم ولی بهای نفت‌خام شتابان افزایشی شده‌است، شاید رخدادهای زیرپوستی خاصی در بازار در جریان است که می‌تواند جرقه‌‌‌‌‌‌های جدیدی را از تنش‌های ژئوپلیتیک یا رخدادهای پیش‌بینی‌نشده اقتصادی به‌همراه داشته‌باشد. در هر حال بازارها از شرایط متعادل پیشین فاصله گرفته‌‌‌‌‌‌اند و این عدم‌تعادل که خود را در رشد بهای نفت‌خام نشان می‌دهد، تبعات دیگری نیز خواهد داشت. احتمال تحریک مجدد تورم در غرب و رشد تقاضا برای نفت‌خام یا فرآورده‌های ایرانی هر دو می‌تواند محرک مضاعفی برای برخی گشایش‌‌‌‌‌‌ها باشد که برای کشورمان منافع اقتصادی به‌همراه خواهدداشت.
دست آمریکا بسته است
آمارها نشان می‌دهد ذخایر نفت‌خام آمریکا در هفته گذشته 3/ 6میلیون بشکه کاهش داشته، آن‌‌‌‌‌‌هم در شرایطی که منابع بازار انتظار افت 1/ 2میلیون بشکه‌‌‌‌‌‌ای را مطرح کرده‌بودند. قیمت‌های فعلی ناخودآگاه بر بازار انرژی آمریکا و قیمت‌ها برای مصرف‌کننده اثر می‌گذارد، بنابراین بار تورمی و روانی آن را نمی‌توان برای حزب دموکرات نادیده گرفت. در این شرایط اما برداشت از ذخایر استراتژیک نفتی نیز راه‌‌‌‌‌‌حل نیست زیرا دست آمریکایی‌‌‌‌‌‌ها را بازهم برای مدیریت آتی قیمت‌ها می‌بندد. در این وضعیت آمریکا یا باید از ذخایر استراتژیک خود استفاده کند که چندان برایش جذاب نیست و سیگنالی برای رشد قیمت‌ها خواهد بود و یا شاید برای حفظ ذخایر مجبور شود از بازار نفت خریداری کند که اثر مستقیم آن بر رشد تقاضا و سیگنالی افزایشی برای قیمت‌ها خواهد بود.
در این زمینه‌تنها دست‌انداختن به نرخ بهره شاید به کمک آمریکا برای مدیریت بازار بیاید و البته مشکلات اقتصادی در چین و افت رشد تقاضا اندکی به ایالات‌متحده برای مدیریت قیمت‌های داخلی فرآورده‌ها کمک کند. در این شرایط به جرأت می‌توان گفت که دست آمریکا برای مدیریت قیمت‌ها در بازار داخلی خود بسته است. حال اگر تنش‌های ژئوپلیتیک جدید در شرق یا غرب آسیا را شاهد باشیم اوضاع بازار دیگر به‌‌‌‌‌‌هم‌‌‌‌‌‌ریخته‌‌‌‌‌‌تر از چیزی خواهد شد که هم‌اکنون هست. در هر حال به‌نظر می‌رسد باید بیش از قبل پیش‌بینی نفت بالای 100دلار را جدی گرفت اما شاید محرک‌های آن جابه‌جا شود.
تمدید کاهش داوطلبانه عرضه نفت
قیمت جهانی نفت‌خام در پی تصمیم عربستان‌سعودی و روسیه برای تمدید کاهش داوطلبانه عرضه نفت تا پایان سال‌جاری میلادی با جهش روبه‌رو شد. به گزارش «شانا» به نقل از رویترز، عربستان و روسیه به‌‌‌‌‌‌تازگی اعلام کردند با وجود بهبود بازارهای جهانی نفت‌خام و انتظار تحلیلگران مبنی‌بر کاهش عرضه در سه ماه چهارم، کاهش‌‌‌‌‌‌های داوطلبانه عرضه نفت را تا پایان سال تمدید کردند. پس از انتشار این خبر، قیمت نفت به‌‌‌‌‌‌شدت افزایش یافت و با وجود افزایش مداوم صادرات نفت ایران و ونزوئلا و باور بازار بر تسهیل تحریم‌های ایالات‌متحده، قیمت نفت‌خام برنت برای نخستین‌بار از نوامبر به بالای ۹۰دلار برای هر بشکه رسید.
حلیمه کرافت، تحلیلگر موسسه آربی‌‌‌‌‌‌سی کپیتال‌مارکتز در این‌باره گفت: سعودی‌‌‌‌‌‌ها ماه گذشته چنین نتیجه‌‌‌‌‌‌ای را با بیانیه طولانی‌‌‌‌‌‌تر و عمیق‌تر خود برای تداوم کاهش عرضه داوطلبانه پیش‌بینی کرده‌بودند، اما حرکت امروز همچنان بسیاری از فعالان بازار را غافلگیر کرد. وی افزود: بار دیگر ثابت شد که عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان در هر شرایطی که لازم باشد، بر تصمیم خود استوار می‌ماند. این تصمیم ضربه تازه‌‌‌‌‌‌ای به جو بایدن، رئیس‌‌‌‌‌‌جمهوری ایالات‌متحده است، زیرا ادامه کاهش عرضه، قیمت‌های نفت را افزایش می‌دهد و وی را در ۱۴ ماه آینده که باید برای انتخابات پیشروی ریاست‌جمهوری رقابت کند با چالش روبه‌رو می‌کند. ایالات‌متحده آمریکا استدلال می‌کند که جهان برای حمایت از رشد اقتصادی و فشار بر کرملین به‌‌‌‌‌‌دلیل تنش‌های بین مسکو و کی‌‌‌‌‌‌یف، به قیمت‌های پایین‌تر نیاز دارد. تلاش بایدن در سفر سال‌گذشته میلادی به عربستان برای افزایش تولید با شکست روبه‌رو شد، به‌‌‌‌‌‌طوری که اعضای اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس (ائتلاف تولیدکنندگان عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک و غیراوپک) از کاهش عرضه بیشتر خبر دادند.
آمریکا و متحدان غربی از اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس خواسته‌‌‌‌‌‌اند تولید را افزایش دهند تا هزینه‌های انرژی کاهش یابد و به اقتصاد جهانی کمک شود. تولیدکنندگان اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس استدلال می‌کنند که برای حفظ ثبات بازار پیشگیرانه اقدام می‌کنند. اعضای اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس معتقدند چاپ فراوان پول از سوی بانک‌های مرکزی غربی در دهه‌گذشته باعث کاهش ارزش نفت شده‌است که سهم بزرگی از درآمد آنها را تشکیل می‌دهد. کاهش داوطلبانه عرضه نفت‌خام عربستان و روسیه در راس کاهش‌‌‌‌‌‌های داوطلبانه اعلام‌‌‌‌‌‌شده از سوی چند تولیدکننده دیگر اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس در ماه آوریل قرار دارد، همچنین کاهش عرضه توافق‌‌‌‌‌‌شده میان اعضای این ائتلاف تا سال۲۰۲۴ تمدید شده‌است.
خبر‌‌گزاری دولتی عربستان هفته گذشته به نقل از یک مقام وزارت انرژی اعلام کرد ریاض کاهش تولید داوطلبانه روزانه یک میلیون بشکه‌‌‌‌‌‌ای نفت خود را تا پایان دسامبر ۲۰۲۳ تمدید خواهدکرد. به‌‌‌‌‌‌دنبال آن الکساندر نواک، معاون نخست‌‌‌‌‌‌وزیر روسیه هم هفته گذشته در بیانیه‌‌‌‌‌‌ای گفت: مسکو تصمیمش برای کاهش داوطلبانه عرضه روزانه ۳۰۰هزار بشکه‌‌‌‌‌‌ای خود را تا پایان سال‌جاری تمدید کرده‌است. مسکو و ریاض اعلام کردند تصمیم‌ها برای کاهش عرضه را ماهانه بررسی خواهند کرد تا تعمیق کاهش یا افزایش تولید را بسته به شرایط بازار درنظر بگیرند.