گاز طبیعی یک منبع انرژی چند منظوره است که میتواند بهعنوان مکمل انرژیهای تجدیدپذیر در انتقال به منابع انرژی پاکتر نقش کلیدی داشتهباشد. سرمایهگذاری در پروژههای گازی علاوهبر افزایش امنیت انرژی و توسعه اقتصادی با درنظرگرفتن نگرانیهای زیستمحیطی، میتواند نقش حیاتی در تامین انرژی پایدار در جهان و ایجاد پل انتقالی بهسوی منابع انرژی سبزتر داشتهباشد.
اگر سرمایهگذاری کافی در پروژههای گاز طبیعی انجام نشود، پیامد و چالشهای بالقوهای ایجاد خواهد شد که مهمترین آنها عبارتند از کمبود انرژی و کندشدن سرعت در حرکت بهسوی منابع تجدیدپذیر. علاوهبر این گاز طبیعی میتواند بهعنوان یک ترکیب انرژی پایدار عمل کند. اگر سرمایهگذاری در این زمینه کافی نباشد، انتقال به منابع انرژی پایدارتر احتمالا بهتعویق میافتد و مانع از تلاش برای مبارزه با تغییرات آبوهوایی میشود. در غیاب گاز طبیعی، برخی مناطق ممکن است برای تامین نیازهای انرژی خود به منابع کربن فشرده مانند زغالسنگ و نفت روی آورند. این امر منجر به انتشار گازهای گلخانهای بیشتر شده و تغییرات آبوهوایی را تشدید میکند.
اتکای بیش از حد به یک منبع انرژی یا مجموعه کوچکی از منابع انرژی میتواند امنیت انرژی را بهخطر بیندازد. تنوع منابع برای کاهش آسیبپذیری دربرابر اختلالات عرضه ضروری است. صنعت گاز طبیعی فرصتهای اقتصادی قابلتوجهی از جمله ایجاد شغل و رشد اقتصادی را ایجاد میکند. عدمسرمایهگذاری در این بخش ممکن است منجر به ازدسترفتن منافع اقتصادی شود.
نیاز به ۷ تریلیون دلار سرمایهگذاری جهانی
بنا به گزارش پایگاه خبری بلومبرگ به نقل از موسسه پژوهشی IEEJ مستقر در ژاپن، حدود ۷تریلیون دلار سرمایهگذاری جهانی در تامین گاز طبیعی برای اطمینان از تولید گاز کافی و جلوگیری از چالشهای عرضه تا سال۲۰۵۰ ضروری است. اوایل اکتبر، آژانس بینالمللی انرژی (IEA) اعلام کرد که انتظار میرود سرعت رشد تقاضای گاز طبیعی در سالهای آینده کاهش یابد. کیسوکه ساداموری، مدیر بازار انرژی و امنیت آژانس بینالمللی انرژی گفت: پس از اوجگیری رشد تقاضا بین سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۲۱، بازارهای گاز جهان وارد دورهای جدید و نامطمئنتری شدهاند که احتمالا رشد آهستهتر و نوسانات بالاتر را بههمراه خواهد داشت و میتواند به اوج تقاضای جهانی در پایان این دههمنجر شود.
اتحادیه بینالمللی گاز (IGU) متشکل از اپراتورهایی که ۹۰درصد از بازار جهانی گاز را تشکیل میدهند در گزارشی در اوایل این هفته اعلام کرد که بسیاری از چشماندازهای متضاد در مورد تقاضای گاز طبیعی در سالهای آینده، اپراتورها را برای سرمایهگذاری در عرضه جدید مردد کردهاست. IGU در گزارش جهانی گاز ۲۰۲۳، گفت: عدمقطعیت تقاضای بیسابقه و سطح ناکافی سرمایهگذاری در گاز طبیعی، گازهای کمکربن و گازهای تجدیدپذیر، گذار از انرژی فسیلی را بهخطر میاندازد و مقرونبهصرفه بودن، امنیت و پایداری انرژی را تضعیف میکند. استفانو ونیر، مدیرعامل شرکت زیرساخت انرژی ایتالیایی اسنام گفت: با توجه به نقش کلیدی که گاز طبیعی در ترکیب انرژی در آینده نزدیک و طولانیتر ایفا خواهند کرد، ادامه سرمایهگذاری در زیرساختهای گاز برای تضمین عرضه گاز طبیعی قابلاعتماد و مقرونبهصرفه و تسریع توسعه گاز سبز و کمکربن و CCS(جذب و ذخیره کربن بهعنوان یک فناوری اثباتشده در کاهش انتشار گازهای گلخانهای) مهم است.
آخرین گزارش بازار میانمدت آژانس بینالمللی انرژی نشان میدهد اقتصادهای نوظهور از تقاضای کلی حمایت میکنند و عرضه LNG احتمالا فشارهای بازار را پس از سال۲۰۲۵ کاهش میدهد. بر اساس پیشبینی آژانس بینالمللی انرژی، پس از یک دههرشد بیسابقه، انتظار میرود که رشد تقاضای جهانی برای گاز طبیعی در سالهای آینده با کاهش مصرف در کشورهای توسعهیافته، روند نزولی داشتهباشد. طبق گزارش بازار میانمدت گاز ۲۰۲۳، تقاضای جهانی گاز در مسیر رشد متوسط ۱.۶درصدی در سالبین سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۶ قرار دارد که نسبت به میانگین ۲.۵درصد در سالبین سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۲۱ کاهش نشان میدهد. این گزارش خاطرنشان میکند که ظهور بحران جهانی انرژی در سال۲۰۲۲ که با جنگ روسیه و اوکراین آغاز شد، عصر متفاوتی را برای بازارهای جهانی گاز پس از یک دههرشد قوی بین سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ آغاز کردهاست.
بر اساس این گزارش، تقاضای کلی گاز در آسیا و اقیانوسیه، اروپا و آمریکایشمالی در سال۲۰۲۱ به اوج خود رسیدو پیشبینی میشود تا سال۲۰۲۶ سالانه یکدرصد کاهش یابد. گسترش سریع انرژیهای تجدیدپذیر و بهبود بهرهوری انرژی از جمله محرکهای اصلی روند نزولی گاز طبیعی در این بازارها هستند. برای اروپا، از دستدادن گاز روسیه، پس از جنگ روسیه و اوکراین، دولتها را تحتفشار قرار داد تا بهدنبال راهحلهای جایگزین برای حفظ امنیت انرژی باشند.
کاهش تقاضا در بازارهای بالغ در سراسر جهان - مجموعهای از کشورهایی که تقریبا نیمی از مصرف گاز جهانی را تشکیل میدهند - به این معنی است که رشد در بازارهای آسیایی در حال توسعه و همچنین در برخی از اقتصادهای غنی از گاز در خاورمیانه و آفریقا متمرکز خواهد شد. انتظار میرود چین به تنهایی تقریبا نیمی از رشد کل تقاضای گاز جهانی را بین سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۶ به خود اختصاص دهد و از سوخت برای تولید صنعتی، بخش برق و مناطق شهری خود استفاده کند. انتظار میرود افزایش ظرفیت LNG که بهصورت آنلاین عرضه میشود، پویایی بازار را در سالهای ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ از طریق کاهش عر ضه تحتتاثیر قرار دهد.
افزایش ظرفیت جهانی LNG
برآوردها حاکی از آن است که ظرفیت جهانی LNG بین سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۶ به میزان ۲۵درصد افزایش یابد و ایالاتمتحده جایگاه خود را بهعنوان بزرگترین صادرکننده LNG جهان از طریق ساخت نیروگاههای مایعسازی جدید تثبیت کند. رشد عرضه الانجی نشاندهنده تغییر به بازار گاز جهانیتر است که انعطافپذیری و توانایی تامینکنندگان و مصرفکنندگان را برای پاسخ به شوکهای عرضه و تقاضا بهبود میبخشد. درحالیکه قیمت گاز در ۹ماه اول سال۲۰۲۳ کاهش یافته، عدماطمینان و خطرات برای زمستان آینده در نیمکرهشمالی همچنان وجود دارد. کاهش شدید تقاضا در اروپا و برخی بازارهای آسیایی به کاهش فشارها کمک کرد، اما عرضه همچنان محدود است.افزایش عرضه LNG برای جبران کاهش شدید تحویل گاز خط لوله از روسیه به اروپا کافی نبود.
به اینترتیب، خطر نوسانات قیمت، بهویژه در صورت زمستان سرد، جای نگرانی است. سایتهای ذخیرهسازی گاز اروپا با ظرفیت ۹۶درصد وارد فصل گرمایش زمستانی شدند، با این حال این تضمینی برای ثبات قیمتها در طول فصل نیست، بهویژه در صورت هوای فوقالعاده سرد. علاوه بر این، انتظار میرود عرضه گازهای کم آلاینده تا سال۲۰۲۶ بیش از دوبرابر شود و اروپا و آمریکایشمالی قرار است آن را هدایت کنند و تقریبا در ۷۰درصد از رشد کلی سهیم باشند. توسعه گازهای کم آلاینده در این بازارها از طیف گستردهای از سیاستها، طرحهای یارانهای پیچیده و روزافزون و شبکههای گازی بهخوبی توسعهیافته و بههم پیوسته بهره میبرد، با اینوجود تلاشهای بیشتری برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه برای بیومتان و هیدروژن کم آلاینده، موردنیاز است.
مهم است که اذعان کنیم گاز طبیعی بدون چالشهای زیستمحیطی نیست. انتشار متان در حین استخراج و حملونقل یک نگرانی است زیرا متان یک گاز گلخانهای قوی است. تلاش برای کاهش این انتشارات و انتقال به منابع انرژی پاکتر مانند انرژیهای تجدیدپذیر و هیدروژن برای کاهش تغییرات آبوهوایی در درازمدت الزامی است. ضروری است که دولتها، کسبوکارها و سرمایهگذاران بین سرمایهگذاری در پروژههای گاز طبیعی برای رفع نیازهای انرژی و ترویج گذار به منابع انرژی پاکتر و پایدارتر تعادل ایجاد کنند.