رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی اعلام کرد که نرخ سوآپ نفت خام از مسیر ایران کاهش یافت.
حسن خسروجردی در گفت‌وگو با خبرنگار انرژی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به این که بیش از این قیمت سوآپ نفت خام چهار دلار برای هر بشکه نفت خام بود گفت: بالاخره شرکت ملی نفت ایران راضی به کاهش این نرخ به سه دلار و 15 سنت شد.
وی البته اظهار کرد: با وجود کاهش 75 سنتی نرخ سوآپ باز هم این نرخ اقتصادی نیست؛ چرا که هم اکنون قیمت عملیات سوآپ توسط رقبای ایران بین 1.5 تا دو دلار برای هر بشکه نفت خام است.
رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی با بیان این که شاید با این کاهش قیمت نرخ سوافی (3.15 دلار برای هر بشکه) بتوان دوباره عملیات سوآپ نفت خام را حجم 20 تا 30 هزار بشکه در روز از سر گرفت گفت: اما نمی‌توان حجم عملیات سوآپ نفت خام را از این رقم فراتر برد جون هم اکنون فضا برای این کار فراهم نیست.
خسروجردی تاکید کرد : بهتر است که عملیات سوآپ نفت خام را هر چه سریعتر شروع کنیم هر چند که ممکن است مقدار آن اندک باشد؛ چرا که این گونه با شرکت‌های طرف مقابل می توان آشنا شد.
به گزارش ایسنا، به دستور سید مسعود میرکاظمی وزیر سابق نفت از مردادماه 1389 به دلیل پایین‌بودن نرخ سوآپ و روش‌های غلطی که کشور را به وارد کننده نفت خام تبدیل کرده بود، عملیات سوآپ نفت خام متوقف شد.
هزینه معاوضه نفت‌خام از مسیر ایران حدود هشت دلار در هر تن متریک (حدود 1.10 دلار در هر بشکه) بود و شرکت ملی نفت ایران خواهان افزایش این رقم به 40 دلار درهر تن متریک (حدود5.5 دلار در هر بشکه) بود که هیچ یک از طرفین قرارداد با شرکت نیکو حاضر به پذیرفتن این رقم برای هزینه معاوضه نفت‌خام خود نشدند.
بر این اساس با توقف عملیات سوآپ و عرضه نفت خام در بورس کالا، فعال‌سازی بازار جنوب دریای خزر در مسیر بندر نفتی نکا با هدف تبدیل نفت‌خام مخلوط نکا به عنوان یک نفت‌خام شاخص برای بازار جنوب دریای خزر به دست فراموشی سپرده شد.
ضمن آن که شرکت اماراتی "دراگون اویل" (Dragon Oil) طی قراردادی 10 ساله بیش از ٨٦ درصد حجم نفت‌خام تولیدی از میدان‌های ترکمنستان را از مسیر ایران صادر می‌کرد که با پایان یافتن این قرارداد در ماه مارس ٢٠١٠ اعلام کرد که نفت‌خام بیشتری را از عرض دریای خزر و از مسیر باکو و با راه آهن به بندر باتومی گرجستان در دریای سیاه صادر می‌کند.
همچنین شرکت سوئیسی "ویتول" بازاریاب و فروشنده نفت‌خام قزاقستان و ترکمنستان نیز که بخش عمده نفت‌خام‌های مختلف تولیدی این دو کشور را از بندر آکتائو به بندر نفتی نکا صادر می‌کرد همانند شرکت اماراتی دراگون اویل با توجه به تصمیم اخیر ایران، اقدام به صادرات نفت خام از مسیر باکو به دریای مدیترانه و دریای سیاه گرفت.
علاوه بر این صادرکنندگان دیگری هم در مسیر بندر نفتی نکا نفت خام محموله‌های مقطعی صادر می‌کردند که با شرایط جدید شرکت ملی نفت از مسیر ایران برای صادرات نفت خود منصرف شدند.
تغییر مسیر صادرات نفت خام کشورهای همسایه از خاک ایران به معنی از دست رفتن این بازارهاست که علاوه بر مزیت اقتصادی از بعد سیاسی و استراتژیک برای کشور بسیار حیاتی است.
اگر چه در دو سال گذشته مسوولان کشور وعده‌هایی برای افزایش حجم سوآپ و امضای قراردادهای جدید داده‌اند اما تاکنون موفق به تحقق وعده‌های خود نشده‌اند.
عملیات معاوضه نفت خام از مسیر ایران در حالی متوقف شده است که با توجه به تحریم‌های اعمال شده علیه صنعت نفت کشور، "طرح تجارت نفت" می‌توانست نقش بسیار مهمی را در کاهش تاثیر محدودیت‌های صورت گرفته داشته باشد.