اقتصاددانان دانشگاه رادن روسیه در شهر مسکو ضمن تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ‌ترین شرکت‌های نفت و گاز روسیه - لوک‌اویل و گازپروم - در طول بحران‌های اقتصادی ۲۰۲۰ و ۲۰۲۲، الگوریتمی را پیشنهاد دادند که پایداری صنعت نفت و گاز را افزایش می‌دهد. عامل کلیدی در این تحقیق، فناوری‌های «نسل چهارم صنعت» یعنی هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و داده‌های بزرگ بود.
نتیجه این بررسی حاکی از آن بود که راز بقای غول‌های هیدروکربنی در آینده در استفاده از هوش‌مصنوعی نهفته است. بنا به گزارش تارنمای تک‌اکسپلور، نتایج این تحقیق، اخیرا در مجله ریسورس پالیسی که به مسائل اقتصادی مربوط به استخراج، تولید و استفاده از سوخت‌های معدنی و فسیلی می‌پردازد به چاپ رسیده‌است. در سال۲۰۲۰، همه‌گیری کووید-۱۹ قیمت نفت را تقریبا ۷۰درصد در سه ماه اول سال‌کاهش داد و بازار سوخت با بحران مواجه شد. محققان دانشگاه رادن عملکرد شرکت‌های بزرگ نفت و گاز را مطالعه کردند و به این نتیجه رسیدند که روش‌های به‌اصطلاح انقلاب صنعتی چهارم یا «نسل چهارم صنعت» این پتانسیل را دارند تا به آنها کمک کند با اطمینان بیشتری از بحران هاجان سالم به‌در ببرند. النا پوپکووا، استاد دانشگاه رادن گفت: «هدف شرکت‌های نفت و گاز ایجاد مزیت اجتماعی و اکولوژیکی نیست، بلکه ارائه گزارش‌های جذاب در مورد توسعه‌پایدار برای بهبود محبوبیت خود در مواقع بحرانی است، بنابراین اخیرا توجه محققان به نقص در گزارش‌های شرکت‌های نفت و گاز معطوف شده‌است.»
اقتصاددانان این مطالعه را با استفاده از گزارش‌های دو شرکت لوک‌اویل و گازپروم انجام دادند. برای این کار، از روش «تحلیل داده‌های کلان» استفاده شد که در آن هرگزارش، با تعدادی از گزارش‌های مشابه در دوره‌های قبلی مقایسه می‌شود و در نتیجه، رویه‌ای به‌نام «گرایش اصلی تغییر» ایجاد می‌شود. تمرکز این مطالعه بر روی قیمت نفت‌برنت در طول دو بحران اقتصادی در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۲ بود. محققان سپس نتایج به‌‌‌‌‌‌‌دست‌‌‌‌‌‌‌آمده را با مدل‌های نظری مقایسه کردند و روشی برای توسعه‌پایدار شرکت‌های نفت و گاز ارائه دادند. الگوریتم ارائه‌شده توسط اقتصاددانان دانشگاه روسی شامل سه مرحله کلیدی است. اولین فاز‌جمع آوری خودکار داده‌ها. برای این منظور، آنها از اینترنت اشیا و داده‌های بزرگ استفاده کردند که امکان تولید و سیستماتیک‌کردن مجموعه داده‌های گسترده را فراهم می‌کند. مرحله دوم تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از هوش‌مصنوعی است. در نهایت، نتایج به‌‌‌‌‌‌‌دست‌‌‌‌‌‌‌آمده خلاصه می‌شوند و گزارش‌های جامعی نیز با کمک هوش‌مصنوعی تولید می‌شوند.
انعطاف‌پذیری در برابر بحران‌های نفت
بنا به گفته پوپکووا، تکنولوژی‌های «نسل چهارم صنعت» به‌طور قابل‌توجهی انعطاف‌پذیری در‌برابر بحران‌ها در بخش نفت را افزایش می‌دهد. «نسل چهارم صنعت» بر مبنای ورود هوش‌مصنوعی در صنایع استوار است و شرکت‌های پیشرو در جهان با حرکت به سمت بهره‌‌‌‌‌‌‌وری و کاهش هزینه‌ها به این نتیجه رسیده‌‌‌‌‌‌‌اند که تحقق این مهم تنها از این طریق هوشمند‌سازی فرآیندها و تصمیم‌گیری‌های مسیر صنعت میسر می‌شود. سیر تحول شرکت‌های بزرگ و پیشرو جهان در سال‌های نه‌‌‌‌‌‌‌چندان دور باعث ایجاد واژه «نسل چهارم صنعت» در ادبیات صنعتی دنیا شد و صنایع کوچک‌تر را وادار به ورود به این نسل از فناوری کرده که البته برای دستیابی به این امر باید زیرساخت انقلاب صنعتی و نوآوری‌‌‌‌‌‌‌های نوظهور در این مسیر طی شوند.
سامانه‌‌‌‌‌‌‌های خودکارسازی صنعتی، شامل نرم‌‌‌‌‌‌‌افزارها و سخت‌افزارهایی است که وظیفه کنترل فرآیندهای خطوط تولید را بر عهده‌‌‌‌‌‌‌دارند و پیدایش آن به همان اوایل پیدایش رایانه‌‌‌‌‌‌‌ها بازمی‌‌‌‌‌‌‌گردد. امروز خودکارسازی صنعتی در طیف وسیعی از صنایع بااهمیت همچون نفت، گاز، پتروشیمی وسایر زمینه‌‌‌‌‌‌‌ها کاربرد دارد و بخش مهمی از فرآیند تولید را شامل می‌شود.
خودکارسازی صنعتی، سال‌هاست که وجود دارد و با صنعت عجین شده‌است؛ تنوع بالا در مشتریان این حوزه فنی و نیاز به فناوری بروز، باعث‌شده تا این عرصه پُرچالش برای شرکت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری جذاب باشد. ورود هوش‌مصنوعی که رکن اصلی نسل چهارم صنعت است، می‌تواند بر خودکارسازی صنعتی اثرگذار باشد ولی با توجه به ماهیت بسیاری از کارهای صنعتی، ورود نسل چهارم صنعت تنها چاره استقرار خودکارسازی صنعتی در واحدهای تولیدی نیست ولی بی‌‌‌‌‌‌‌شک برای تحقق بهره‌‌‌‌‌‌‌وری بیشتر و کاهش هزینه‌ها ورود این سطح از فناوری به صنعت در آینده‌‌‌‌‌‌‌ای نزدیک ضروری است.
باید اذعان کرد هنوز زیرساخت‌های لازم برای عملیاتی‌شدن تحول دیجیتال و استقرار نسل چهارم صنعت در صنایع کشور آماده نشده‌است و ایجاد بستر اینترنت پرسرعت، فضای ابری محاسبات، آموزش و فرهنگ‌سازی از پایین‌ترین رده تا بالاترین افراد از ضروریت‌‌‌‌‌‌‌ها در این زمینه است که تحقق این مهم نیازمند حمایت جدی دولت است.