کارشناس اقتصاد انرژی با تاکید بر اینکه ساخت دکل بومی و ملی حفاری در شرایط تحریم و غیر تحریم حتی از نان شب هم برای صنعت نفت واجب‌تر است، خواستار هوشمندی مسئولان در واردات دکل‌های حفاری چینی شد و اعلام کرد: اگر نظارت و هوشیاری کافی نباشد علاوه بر افزایش فعالیت‌های دلالی و سوآوری کاذب، تجهیزات درجه چندم هم وارد نفت می‌شود.
اکبر ترکان درباره تعلیق بزرگترین قرارداد ساخت خرید دکل‌های حفاری توسط سازندگان ایرانی و امضای قراردادهای خرید دکل از سازندگان چینی، گفت: در حال حاضر هر آنچه امکان ساخت داخلی آن وجود دارد باید در صنعت نفت کشور بومی سازی و داخلی سازی کرد.
این کارشناس اقتصاد انرژی با بیان اینکه در طراحی و ساخت دکل‌های حفاری خشکی اجزا و تجهیزاتی وجود دارد که امکان داخلی سازی آنها در صنعت نفت کشور وجود دارد، تصریح کرد: هم اکنون سازندگان و صنعتگران ایرانی در طراحی و ساخت برخی از این اجزا خودکفا شده اند اما در یک دکل حفاری خشکی تجهیزاتی هم وجود دارد که امکان بومی سازی آنها فعلا وجود ندارد.
وی با یادآوری اینکه در ساخت تجهیزات پیچیده دکل‌های حفاری خشکی باید از روش انتقال تکنولوژی استفاده کرد، افزود: با انتقال دانش و تکنولوژی در مدت زمان کوتاهی امکان تولید تمامی این تجهیزات با کیفیت بالا در داخل کشور وجود دارد.
ساخت 70 درصد تجهیزات دکل حفاری در ایران
ترکان در ادامه در تشریح مهمترین اجزا و تجهیزات تشکیل شده یک دستگاه دکل حفاری خشکی، توضیح داد: مهمترین بخش دکل را اسکلت و سازه فلزی آن تشکیل می دهد که امکان ساخت داخلی و بومی شاسی و اسکلت فلزی توسط صنعتگران ایرانی وجود دارد.
وی با بیان اینکه هم اکنون ماشین سازی اراک، صنایع فجر شیراز و برخی از صنعتگران در مشهد توان ساخت این اسکلت و سازه‌های فلزی را دارند، بیان کرد: میز دوار، سامانه قرقره ای، قلاب‌های اصلی "هوک"، کلاهک تاج و تجهیزات یک سو کننده برق از دیگر تجهیزات دکل‌های حفاری خشکی بوده که امکان ساخت آنها در داخل ایران وجود دارد.
این کارشناس اقتصاد انرژی با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی تنها امکان و توان ساخت موتور برق و ژنراتورهای برق دکل در ایران وجود ندارد، اظهار داشت: همچنین در ساخت ماشین و تجهیزات پمپ گل هم باید از تکنولوژی‌های خارجی استفاده کرد.
وی اقتصادی ترین روش در طراحی و ساخت تجهیزات پمپ گل را تولید انبوه و انتقال دانش فنی عنوان کرد و افزود: با امضای قرارداد ساخت 14 دستگاه دکل حفاری با سازندگان به حدود 40 تا 42 دستگاه پمپ گل نیاز است که در قالب یک قرارداد تجمیعی می توان فنآوری این تجهیزات را هم بومی سازی کرد.
ترکان با بیان اینکه در مجموع هم اکنون توانی معادل 75 درصد برای ساخت تجهیزات و اجزا یک دکل حفاری در داخل ایران وجود دارد، یادآور شد: درباره 25 درصد باقیمانده هم می توان در بلندمدت برنامه‌ریزی کرد تا امکان بومی سازی این بخش باقیمانده هم فراهم شود.
ساخت دکل حفاری از نان شب هم واجب تر است
این کارشناس اقتصادی درباره برخی از اظهارنظرها که تاکید می‌کنند که "ساخت دکل حفاری در ایران توجیه اقتصادی ندارد و نباید کل تجهیزات بالادستی صنعت نفت را بومی سازی کرد"، گفت: با این موضوع موافق نبوده، زیرا معتقدم ساخت تجهیزات و کالا در بخش بالادستی صنعت نفت شامل دکل‌های حفاری، شیرهای سرچاهی، لوله های جداری و سایر تجهیزات زیرسطحی از نان شب هم برای صنعت نفت واجب تر است.
ترکان با تاکید بر اینکه حتی در شرایط غیر تحریم هم ساخت بومی و ملی این نوع تجهیزات لازم و ضروری است، بیان کرد: صنعت نفت به عنوان موتور محرک توسعه اقتصادی کشور که نباید لنگ ابزار باشد.
هشدار ترکان درباره خرید دکل‌های چینی
وی در ادامه در خصوصث اقدام برخی از شرکت‌های پیمانکاری صنعت نفت نسبت به واردات دکل‌های حفاری گران‌قیمت و بدون کیفیت چینی، گفت: در کشور چین همه نوع کالا و تجهیزات بی کیفیت و درجه یک تولید می‌شود.
این کارشناس اقتصاد انرژی با یادآوری اینکه مسئولان و مدیران صنعت نفت نسبت به واردات دکل و سایر تجهیزات از چین باید هوشیار باشند، اظهارداشت: اگر نظارت و هوشیاری کافی نباشد علاوه بر افزایش فعالیت های دلالی و سوآوری های کاذب، تجهیزات درچه چندم و غیراستاندارد هم وارد صنعت نفت کشور می شود.
ترکان با اعلام اینکه وقتی همین امروز توان 40 تا 70 درصدی ساخت یک دکل حفاری بومی و ایرانی وجود دارد قطعا باید ساخت داخل نسبت به واردات در اولویت بالاتری قرار بگیرد، افزود: وزارت نفت هم باتوجه به امضای قرارداد ساخت 14 دستگاه دکل با سازندگان ایرانی به این قرارداد پایبند بوده و این قرارداد لغو نخواهد شد.
به گفته این کارشناس اقتصاد انرژی، قطعا قرارداد ساخت 14 دستگاه دکل حفاری توسط سازندگان ایرانی در دولت آینده با جدیت دنبال خواهد شد.
واکنش سازندگان به لغو قرارداد ساخت دکل
در همین حال حمیدرضا طیبی رئیس جهاد دانشگاهی علم و صنعت درباره وضعیت قرارداد ساخت 14 دستگاه دکل حفاری نفت توسط متخصصان داخلی، گفت: با اعلام کمبود منابع مالی تعداد دکل‌های حفاری از 14 دستگاه به 6 دستگاه کاهش یافته و وضعیت قرارداد این 6 دستگاه نیز به علت مشخص نبودن روش تامین مالی تاکنون بلاتکلیف مانده است.
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه با گذشت نزدیک به یکسال تاکنون این قرارداد توسط وزارت نفت ابلاغ نشده است، تاکید کرد: این در حالی است که طبق قرارداد، قرار بود دو دستگاه دکل حفاری 10 ماه پس از امضا قرارداد و پس از آن هر سه ماه دو دستگاه تحویل شرکت ملی نفت شود؛ از این رو اگر قرارداد در تیرماه سال گذشته ابلاغ و اجرایی شده بود، در اردیبهشت ماه امسال دو دستگاه دکل تحویل وزارت نفت می‌شد.
وی با یادآوری اینکه این فرصت سوزی در حالی است که کماکان خرید از خارج برای تامین نیاز به دکل‌های حفاری خشکی ادامه دارد، اظهار داشت: دولت به بهانه لزوم برداشت سریع‌تر از مخازن مشترک و دهها توجیه دیگر گرفتار حیله دلالان و عاملان خریدهای خارجی نشود، چرا که تنها راه سرعت بخشیدن به برداشت سریع از مخازن مشترک، دستیابی به فناوری است که تنها با تدبیر و برنامه این امر محقق می‌شود.
هدایت الله خادمی مدیرعامل شرکت حفاری شمال هم در گفتگویی با اشاره به مذاکره با شرکت‌های داخلی و خارجی برای واردات و خرید دکل حفاری هدف از این مذاکرات را شتاب در توسعه میادین مشترک نفت و گاز اعلام کرده است.
وی با تائید مذاکره با شرکت‌های چینی به منظور خرید 14 دستگاه دکل حفاری خشکی و دریایی، بیان کرده است: با توجه به نیازسنجی انجام شده و سوددهی بالاتر دکل های دریایی قرار شد به جای خرید دکل‌های خشکی، ٦ تا ٧ دکل دریایی خریداری شود و هزینه خرید دکل‌های خشکی به دریایی اختصاص یابد.