ویژگی‌های تیم اقتصادی کابینه جدید

هر روز که به پایان کار دولت دهم و آغاز به کار رسمی یازدهمین دولت نزدیک می شویم، گمانه زنی های بیشتری درباره ترکیب احتمالی کابینه مطرح می شود اما به لحاظ اهمیتی که این روزها مردم برای مسائل اقتصادی قائل هستند و تغییر و تحولات آن را به دقت رصد می کنند، مساله تیم اقتصادی کابینه از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است؛ اهمیتی که حاکی از بیم و امید شدید مردم نسبت به افول یا بهبود اوضاع اقتصادی کشور است.

مردم می خواهند بدانند افرادی که قرار است در کابینه اعتدال سکاندار اقتصاد کشور شوند چه افرادی هستند و آیا توانایی کنترل و هدایت کشتی اقتصاد در دریایی که تورم، بیکاری و تحریم آن را متلاطم کرده و بی ثباتی هر روزه سیاست های اقتصادی، افق آن را مبهم ساخته است، دارند یا خیر. از سوی دیگر حتی در صورت دارا بودن شرایط فردی، تجربه دولت اخیر نگرانی های زیادی را درخصوص همخوانی نداشتن تیم اقتصادی کابینه هم با یکدیگر و هم با رئیس جمهور و در نتیجه تغییرات مکرر در پست های کلیدی ایجاد کرده است.

با توجه به این نکات کارشناسان اقتصادی در گفت وگو با جام جم تصریح دارند که دولت یازدهم باید بیشترین دقت و تامل را در انتخاب تیم اقتصادی کابینه به کاربسته و انرژی زیادی را صرف آن کند، چرا که این افراد باید خود را برای مدیریت شرایط ویژه ای که اقتصاد ایران در آن قرار دارد، آماده کنند. به زعم این کارشناسان، تیم اقتصادی کابینه به تمام معنی باید رجل اقتصادی باشند.

یعنی چه در عرصه آکادمیک و تئوری و چه در عرصه مدیریت عملی بخش های مختلف اقتصاد تجربه و تبحر داشته و به پختگی کامل رسیده باشند.

از دیگر ویژگی های اشاره شده درباره این افراد انسجام آنان است، چرا که تجربه مکرر و تلخ اختلاف و برکناری و بلاتکلیفی همواره همراه تیم اقتصادی بوده و هیچ گاه آن را راحت نگذاشته است.

اکنون که دولت یازدهم می خواهد از تمام سلایق استفاده کند باید انتخاب ها طوری باشد که حضور سلایق متعدد باعث برهم ریختگی و اختلاف مکرر نشود.

کارشناسان اقتصادی همچنین پیشنهاد می کنند دولت از چهره های موفق کابینه های دیگربه عنوان مشاوران اقتصادی هر وزارتخانه استفاده کرده و طرح مشاوران جوان دولت های احمدی نژاد را با تغییر به عنوان مشاوران با تجربه احیا و در کنار هروزیر جوان و پر انرژی مشاوران اختصاصی خردمند و سالخورده قرار دهد.

این افراد همچنین از دولت یازدهم می خواهند در میان تیم اقتصادی دولت به سه پست کلیدی ریاست بانک مرکزی، سازمان برنامه و وزیر اقتصاد به دلیل تاثیر قهری آنان بر تمام جنبه های اقتصاد کشور و موفقیت دیگر بخش ها توجه ویژه تری مبذول دارد.

**چینش کابینه براساس شایسته سالاری و انسجام

با در نظر گرفتن شرایط خاص اقتصادی کشور بدیهی است تیمی که قصد کنترل این اوضاع را دارد، باید از بهترین ها بوده و به گفته رئیس جمهور منتخب، صرفا از یک حزب و جناح نباشد و در یک کلام، این مأموریت به بهترین ها سپرده شود.

دکتر محمد نهاوندیان که این روزها وظیفه رسیدگی به مسائل اقتصادی در تیم حسن روحانی به او سپرده شده است، در گفت وگویی که با جام جم داشت به این نکته اشاره کرده و می گوید: رئیس جمهور منتخب قاعدتا تمام تلاش ها را برای رعایت شایسته سالاری در انتخاب وزرا و اعضای تیم اقتصادی به عمل خواهد آورد.

رئیس اتاق بازرگانی وصنایع ومعادن ایران خاطرنشان می کند: در این جهت در یک سطح بسیار گسترده ، از صاحبنظران در این خصوص نظرخواهی می شود تا علاوه بر رعایت تخصص در این امر خطیر، مساله انسجام گروهی نیز مورد توجه قرار گیرد. به گفته او بر این اساس، فارغ از وابستگی های سیاسی و گروهی و صرفا با توجه به شایستگی ها و توانایی های افراد عمل می شود و در نهایت افراد از سوی یک تیم با تجربه و زبده ارزیابی و انتخاب خواهند شد.

نهاوندیان می افزاید: تیم اقتصادی از افراد زبده ای تشکیل می شوند که خود توسط افراد خبره گزینش شده اند، تلاش می شود بهترین ها در کابینه یازدهم باشند و از همه نظر با هم انسجام و توافق داشته باشند چون نمی خواهیم مسائل حاشیه ای دیگر دولت ها در این دولت تکرار شود.

**علامت های کابینه به بازار

اما تاکید صرف بر شایسته سالاری هم خود در بردارنده نگرانی هایی است. اتکا بر شایسته سالاری صرف در ادوار گذشته سبب شده تا در بعضی بخش ها به این بهانه تغییر پی درپی و تزلزل مدیریت یا ناتوانی مسئولان برای کنترل اوضاع ایجاد شده شود. بنابراین تعریفی که دولت از این واژه دارد بسیار حائز اهمیت است.

عباس آخوندی وزیرپیشین مسکن و عضو فعلی شورای رقابت در تعریف شایسته سالاری معتقد است اعضای اقتصادی کابینه علاوه بر داشتن تخصص و تجربه باید توانایی کنترل و مدیریت اوضاع را هم داشته باشند. او این جمله را اینگونه توضیح می دهد: مدیریت یک مفهوم فراتر از تخصص است. وزیر باید یک قدرت فهم عمومی از توسعه ملی ایران داشته باشد.

وی با بیان این مطلب به خبرنگار جام جم گفت: در یک نگاه فراتر باید یک رویکرد واحد و یکپارچه در دولت حاکم باشد و افراد، یکدیگر را نقض نکنند. به گفته او علامتی که تیم اقتصادی کابینه به بازار می دهد خیلی مهم است. از این جهت که این تیم بایدبه بخش خصوصی اطمینان دهد که قرار نیست به عنوان یک رقیب جدی در برابر آن قرار بگیرد، بلکه قرار است با مساعد کردن فضای کسب و کار، آینده ای بهتر را در برابر این بخش قرار دهد.

به گفته وزیر اسبق مسکن، در همین راستا باید مهم ترین نگاه ها به رفع مسائلی از جمله بیکاری، کاهش تصدی گری نهادهای عمومی و واگذاری نهادهای عمومی وابسته به ارگان های نظامی به بخش خصوصی واقعی باشد. او همچنین بحث تورم و مشکلات معیشتی مردم را نیز در ارتباط تنگاتنگ با همان علامتی می داند که تیم اقتصادی کابینه به بازار خواهد داد.

وی تصریح کرد: اگر رجال اقتصادی وارد کابینه شوند تمام این انتظارات محقق خواهد شد.

**این سه نفر

دکتر علی معنوی راد، نماینده پیشین ایران در بانک جهانی و صندوق بین المللی پول این مساله را عمدتا درنقش سه مهره کلیدی کابینه ارزیابی می کند: «وزیر اقتصاد، رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی.

به اعتقاد این کارشناس اقتصادی باید برخلاف گذشته که تضادهای شدیدی در بین این سه نفر در کابینه های مختلف دیده می شد، در دولت اعتدال یک نوع هماهنگی و ارتباط تنگاتنگ بین نظرات این سه مهره کلیدی کابینه وجود داشته باشد.»وی می افزاید: بخصوص در شرایطی که معلوم نیست آینده تحریم ها برای نظام پولی و به طور کلی اقتصاد کشور چگونه رقم بخورد، نیاز است تا افرادی در این سه پست مهم قرار بگیرند که علاوه بر داشتن تخصص، تجربه و قدرت مدیریت، بتوانند اقتصاد کشور را از این آینده خطیر عبور دهند. او هم معتقد است این افراد باید در گام نخست، تکلیف خودشان را با بازار مشخص کرده و به طور عملی ثابت کنند که رقیب بازار نیستند و نخواهند بود.

مدیرکل پیشین ارزی بانک مرکزی با بیان این که اگر ذره ای عقلانیت در کابینه اقتصادی دولت آینده وجود داشته باشد، به سرعت آثار خودش را نشان خواهد داد، بر این باور است که سابقه علمی و تجربی برای تیم اقتصادی کابینه، دو ویژگی بسیار مهمی است که البته در عین رعایت این موضوع، باید افراد به نحوی انتخاب شوند تا اختلافاتی که در گذشته در کابینه های مختلف وجود داشته دیگر مشاهده نشود.

به اعتقاد معنوی راد، رئیس کل بانک مرکزی در این بین نقشی بسیار مهم ایفا می کند که باید علاوه بر تخصص اقتصادی، و دانش بانکی، بتواند در بازی ها و معادلات سیاسی داخلی و بین المللی هم نقش خود را بخوبی ایفا کند.

**وحدت در عین کثرت

یکی از مهم ترین نکاتی که بسیاری از کارشناسان درباره ویژگی های تیم اقتصادی دولت جدید به آن اشاره می کنند، موضوع همگن بودن و هماهنگی آنها با رئیس قوه مجریه است.

این هم شاید به دلیل جلوگیری از تجربیات تلخ گذشته باشد که بارها سبب توقف کارها و نیز چرخش 180درجه ای سیاست ها بعد از انتخاب وزرای جدید شد. اما آیا با فراجناحی بودن دولت، آن گونه که حسن روحانی وعده داده، امکان تحقق این شرط فراهم خواهد شد؟

حسین نجابت عضو کمیسیون انرژی مجلس در این باره می گوید: ادعای فراجناحی بودن کابینه ادعای خوبی است؛ اما باید یک شاخصه دیگر هم در این میان مورد توجه ویژه قرار گیرد و آن شاخصه، هماهنگی اندیشه های کابینه با رئیس جمهور است.

او با اشاره به وعده های رئیس جمهور منتخب مبنی بر انتخاب کابینه از یک طیف وسیع فکری و پایبند نبودن به یک جناح یا حزب خاص، تأکید می کند: با این شیوه، به نظر می رسد کار سختی در این زمینه پیش روی دکتر روحانی باشد.

نجابت که خودش نیز در جریان انتخابات ریاست جمهوری، به عنوان عضو ستاد مرکزی و مشاور اقتصادی یکی از نامزدها فعالیت می کرد، ادامه داد: این تیم علاوه بر کثرت دیدگاه ها باید وحدتی هم با هم داشته باشند تا کارها به نحو احسن پیش برود. البته در این زمینه روحیه بالای خلاقیت و شجاعت در مدیران انتخاب شده و نیز داشتن درک بالا از مسائل منطقه و جهان است که می تواند کارها را جلو ببرد.

نجابت افزود: وقتی می خواهند کابینه را از همه جناح ها انتخاب کنند طبیعتا توانایی ها و نه رویکرد سیاسی را ملاک عمل قرار می دهند. بنابراین باید افرادی که انتخاب می شوند ضمن برخورداری از یک پیشینه روشن، کارآمدی را به عنوان یک معیار اساسی در کارنامه عملکردی خود داشته باشند.

این عضو کمیسیون انرژی مجلس درخصوص ویژگی های لازم برای وزیر نفت آینده هم تصریح کرد: این حوزه به وزرای خلاق، جوان و پر کار نیاز دارد تا بتوانند تحریم را مدیریت کنند و کشور را از این مرحله عبور دهند.

به اعتقاد او وزیری که در این سمت قرار می گیرد باید سابقه مدیریتی قابل قبولی داشته باشد اما رفتن به سمت مسن ها زیاد درست نیست.