جذب کربن ؛ خدعه غول‌های نفتی

تحقیقات علمی نشان‌داده که جذب و ذخیره‌سازی کربن نمی‌تواند تغییر چشمگیری در انتشار گازهای گلخانه‌ای در مقیاس مورد‌نیاز برای جلوگیری از فجایع آب‌و‌هوایی ایجاد کند. این راهکار تنها در صورتی می‌تواند موثر واقع شود که منابع اصلی انتشار - سوخت‌های فسیلی - به‌تدریج و به‌صورت کامل حذف شوند. کارآیی روش‌هایی مثل CCS بسیار کمتر از آن چیزی است که برای حفظ گرمایش جهانی تا ۱.۵درجه سانتی‌گراد لازم است. در سناریوی انتشار کربن خالص صفر ارائه‌شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی موسوم به IEA NZE، جذب و ذخیره‌سازی کربن نهایتا می‌تواند ۱.۵‌میلیارد ‌تن CO۲ در سال‌۲۰۳۰ و ۶‌میلیارد‌ تن تا سال‌۲۰۵۰ جذب ‌کند.

این روش برای جذب مقدار بسیار ناچیزی از کربن حاصل از تولید و احتراق سوخت فسیلی اعمال خواهد شد و عمدتا برای جذب کربن در پروسه تولید سیمان یا مواد شیمیایی کاربرد دارد. سوالی که باید به آن پاسخ داد این است که؛ آیا اتکا به سناریوی IEA NZE، تنها راه برای دستیابی به انتشار کربن خالص صفر و محدود‌کردن افزایش دما به ۱.۵درجه سانتیگراد است؟ قطعا نه، چراکه روش‌های مختلف دیگری نیز وجود دارد، از جمله سناریوهای انتقال انرژی. صنعت سوخت فسیلی ادعا می‌کند که می‌تواند به اهدافی که در سناریوی IEA NZEدرنظر گرفته‌شده، دست‌یابد، ولی حقیقت امر این است که این صنعت سعی دارد با این خدعه یعنی تکیه بیشتر بر CCS، نفت و گاز بیشتری تولید کند.

رسیدن به هدف انتشار خالص کربن‌صفر
در سایر سناریوهای پیشنهاد‌شده، رسیدن به هدف انتشار خالص کربن‌صفر، مستلزم جذب ۳۲‌میلیارد ‌تن CO۲ تا سال‌۲۰۵۰ است که از این مقدار ۲۳‌میلیارد ‌تن از طریق جذب مستقیم هوا (DAC) باید اتفاق بیفتد. در این مقیاس، DACبه تنهایی نیاز به ۲۶‌هزار تراوات‌ساعت برق دارد که بیشتر از کل تقاضای برق جهانی امروز است. رسیدن به انتشار کربن خالص صفر از این طریق، ۵۰‌درصد گران‌تر (برای هزینه سرمایه‌گذاری سالانه ۶.۹‌تریلیون دلار) نسبت به سناریوی آژانس بین‌المللی انرژی NZE خواهد بود. فعالان صنعت نفت و گاز می‌دانند که احتمال تحقق انتشار کربن خالص صفر با CCS تقریبا محال و نزدیک به صفر است. آنها حتی به‌طور جدی روی آن سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، بلکه منتظر هستند تا دولت‌ها، از طریق مالیات دهندگان، منابع مالی آن را تامین کنند.



واقعیت این است که آنها یک‌بار دیگر ما را فریب می‌دهند تا زمانی را بخرند که نمی‌توانیم برای مقابله با بحران آب و هوا تلف کنیم، لذا گنجاندن CCS در چارچوب انتقال انرژی در متن تصمیم Cop۲۸ به‌عنوان روشی برای کاهش انتشار سوخت‌های فسیلی عمیقا گمراه‌کننده و فرصتی ازدست رفته برای اجلاسی بود که می‌توانست سیگنال روشنی را در مورد اینکه سرمایه‌گذاری‌ها در بخش انرژی به کجا باید برود، ارسال کند. امنیت آب و هوا به اندازه امنیت انرژی اهمیت دارد، بنابراین استقرار انرژی‌های تجدیدپذیر و سایر راه‌حل‌های انرژی با کربن‌صفر (هیدروژن سبز، سوخت‌های زیستی پایدار، سوخت‌های مصنوعی و غیره) و کربن‌زدایی کامل بخش برق (تولید برق) باید در اولویت قرار بگیرند.

امروزه، صنعت نفت و گاز بخشی از گذار از منابع انرژی متعارف و مبتنی بر سوخت فسیلی به منابع انرژی تجدیدپذیر محسوب نمی‌شود؛ این صنعت تنها یک‌‌درصد از کل سرمایه‌گذاری (۱.۸‌تریلیون دلار در سال‌۲۰۲۲) در راه‌حل‌های انرژی پاک در سطح جهانی را تشکیل می‌دهد و تنها حدود ۲.۵‌درصد از سود بی‌سابقه خود را در انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری می‌کند.

گزارش ویژه آژانس بین‌المللی انرژی
مطابق با گزارش ویژه آژانس بین‌المللی انرژی، نسبت سرمایه‌گذاری‌ها بین راه‌حل‌های انرژی کربن‌صفر و تعمیر و نگهداری تاسیسات نفت و گاز موجود برای محدود‌کردن افزایش دما به ۱.۵درجه سانتی‌گراد، باید نصف به نصف باشد، یعنی همان مقداری که برای توسعه میدان‌های نفتی هزینه می‌شود، به همان اندازه باید برای فعالیت‌های کاهش کربن اختصاص‌داده شود. این باید اهداف اجلاسی نظیر Cop۲۸ در رابطه با انتقال انرژی باشد، در غیر‌این‌صورت، ما نمی‌دانیم که چه چیزی باید اولویت داشته‌باشد؛ «حذف سوخت‌های فسیلی، راه‌حل‌های انرژی بدون‌کربن» یا آنچه که بخش کوچکی از استراتژی انتقال انرژی است؛ یعنی جذب و ذخیره‌سازی کربن. کاپ۲۸در امارات‌‌متحده‌عربی بر پیشبرد تلاش‌های جهانی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی در راستای توافق پاریس متمرکز شد و در همین راستا ۵۰شرکت بزرگ نفت و گاز، از جمله شرکت‌های ملی و بین‌المللی نفت، منشور کربن‌زدایی نفت و گاز (OGDC) را در دبی امضا کردند.

این منشور، شرکت‌های امضاکننده را متعهد کرد تا سال‌۲۰۵۰ به هدف انتشارخالص کربن‌صفر دست‌یابند، تا سال‌۲۰۳۰ به مشعل سوزی پایان داده و انتشار متان را به حداقل برسانند. این ابتکار بخشی از جریان شتاب‌دهی به روندکربن‌زدایی جهانی است که هدف آن تغییر سیستم‌های تولید انرژی، کاهش انتشار کربن و محدود ساختن گازهای گلخانه‌ای است. این منشور تاریخی، اقدامی موثر در جلوگیری از آثار مخرب زیست‌محیطی در جهان محسوب می‌شود. صندوق دفاع از محیط‌زیست، تعهد OGDC به کاهش آلودگی متان را به‌عنوان یک گام اساسی می‌بیند که می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر کاهش تغییرات آب‌وهوایی داشته‌باشد.

به‌طور کلی، این منشور نشان‌دهنده یک تغییر قابل‌توجه در صنعت نفت و گاز برای حرکت به سمت شیوه‌های زیست‌محیطی پایدارتر است. شرکت‌کنندگان در کاپ۲۸ تلاش کردند با بستن قراردادهایی که جهان را قادر به برآورده‌کردن الزامات توافق‌نامه پاریس می‌کند، اقدامات اقلیمی را سریع‌تر پیش ببرند. راه‌اندازی منشور کربن‌زدایی جهانی که توسط ۵۰شرکت نفت و گاز در تلاش برای سرعت‌بخشیدن به اقدامات اقلیمی امضا شد، به‌عنوان گامی تاریخی ارزیابی می‌شود.