برای کاهش اثرات بحران آب و هوا میتوان از راهحلهای مبتنی بر طبیعت استفاده کرد. تالابها ۲۰درصد از کربن اکوسیستم را ذخیره میکنند اما وسعت آنها در جهان در حال کاهش است. بحران اقلیمی در حال تشدید است و یکی از اقدامات کلیدی برای کاهش تاثیرات آن، راهحلهای مبتنی بر طبیعت یا NBS است، اما یکی از مناطقی که کمتر از سایرین موردتوجه قرارگرفته، تالابها هستند. در بررسی بخشی از نتایج نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد، به این نکته اشارهشده که چرا حفاظت و احیای تالابها میتواند یک اقدام مهم برای کاهش تغییرات آبوهوایی باشد. از جمله راهکارهایی که میتواند از تشدید این بحران جلوگیری کند، افزایش توان جنگلها برای جذب دیاکسیدکربن است. به گفته اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، انبیاس عبارت است از اقداماتی برای حفاظت، مدیریت پایدار و بازیابی اکوسیستمهای طبیعی که چالشهای اجتماعی را به طور موثر و سازگارانه بررسی میکند و بهطور همزمان به نفع مردم و طبیعت است.
NBSکه بهعنوان پاسخی به بحرانهای آبوهوایی در کنفرانس تنوعزیستی سازمان مللمتحد در دسامبر ۲۰۲۲ نهایی شد، اینگونه تعریف میشود: «بازیابی، حفظ و ارتقای کمکهای طبیعت به مردم، از جمله عملکردها و خدمات اکوسیستم، مانند تنظیم آب، هوا و آبوهوا، سلامت خاک، گردهافشانی و کاهش خطر بیماری و همچنین محافظت دربرابر خطرات و بلایای طبیعی، از طریق راهحلهای مبتنی بر طبیعت یا رویکردهای مبتنی بر اکوسیستم.» در زمینه تغییرات آبوهوایی، اهمیت حفاظت از جنگل و جنگلکاری در مقیاس بزرگ اغلب بهعنوان ابزاری برای افزایش توان طبیعت در جذب گازهای گلخانهای موردبحث قرار میگیرد. با اینحال، اکوسیستمی روی زمین وجود دارد که توجه بسیار کمی به آن میشود که در بررسی NBS بسیار مهم است و آن چیزی جز تالاب نیست.
سطح بالای جذب کربن
بر اساس مقالهای که در سال۲۰۲۲ درمجله ساینس منتشر شد، تالابهای واقع درجنگلهای حرا، باتلاقهای نمکی و بسترهای علفهای دریایی، اگرچه تنها یکدرصد از سطح زمین را پوشش میدهند ولی به این دلیل که جذب کربن آنها بالا است، ۲۰درصد از کربن اکوسیستم را در خود ذخیره میکنند. از سوی دیگر، بر اساس چشمانداز جهانی تالاب در سال۲۰۲۱ توسط دبیرخانه کنوانسیون رامسر که هدف آن حفاظت از تالابهای مهم بینالمللی و ترویج حفاظت و استفاده صحیح از آنها است، وسعت تالابهای جهان از سال۱۹۷۰ حدود ۳۵درصد کاهش یافتهاست. تالابهای طبیعی با نرخ ۰.۷۸درصد در سالدر حال کاهش هستند که بسیار بالاتر از نرخ جنگلزدایی طبیعی است. بهعلاوه کیفیت تالابهای باقیمانده نیز به دلیل زهکشی، آلودگی، گونههای مهاجم، استفاده ناپایدار، اختلال در رژیمهای جریان و تغییرات آبوهوایی در حال کاهش است. حفاظت از تالابهای مهم باقیمانده و ترویج احیای تالابها نهتنها یک اقدام مهم دربرابر تغییرات اقلیمی است، بلکه با استفاده و گسترش ظرفیت جذب و نگهداری آب طبیعی، به جلوگیری از آسیبهای سیل کمک میکند.
حفاظت و احیای تالاب میتواند اقدامی مهم در مبارزه با تغییرات آبوهوایی باشد. این دقیقا همان «استفاده خردمندانه» از تالابهاست که کنوانسیون رامسر خواستار آن است. استفاده از چارچوبهای بینالمللی مانند کنوانسیون رامسر و گسترش NBS، این پتانسیل را دارد که یک اقدام متقابل برای مقابله با بحران آبوهوا باشد. تالابهای ژاپن رو به نابودی هستند و از دهه۱۸۵۰ بیش از ۶۰درصد از آنها از بین رفتهاند. از سوی دیگر بیش از ۵۰ تالاب تحتکنوانسیون رامسر بهثبت رسیدهاند.
قانونی برای ترویج احیای طبیعت
در ژاپن، قانونی برای ترویج احیای طبیعت در سال۲۰۰۲ تصویب شد و پروژههای منحصربهفرد احیای طبیعت در مناطق مختلف در حال انجام است. حفظ و احیای تالابها یکی از موضوعات مهم این قانون است. مرداب کوشیرو در هوکایدوی ژاپن سریعترین تالاب در حال زوال است. در این منطقه، یک پروژه احیای تالاب از طریق مشارکت بسیاری از ذینفعان، از جمله گروههای حفاظت از محیطزیست، وزارت محیطزیست، دولتها و شرکتهای محلی در حال انجام است. تلاش میشود تا رودخانههایی که توسط پروژههای عمرانی گذشته از بین رفتهاند، مانند نهرهای طبیعی که در گذشته وجود داشتهاند، مجدد احیا شوند. در منطقه حوضچه کابوکوکارینوما در شمال استان میاگی، پروژهای در حال انجام است که بهدنبال تبدیل شالیزارهای برنج بلااستفاده به تالاب است.
در شهر تویوکا، پروژهای برای بازگرداندن یک رودخانه به جریان طبیعی خود در حال انجام است. از سال۱۹۷۱، کنوانسیون رامسر کمکهای مختلفی به حفاظت و استفاده خردمندانه از تالابها در سراسر جهان کردهاست. انتظار میرود این ابزار مهم برای همکاری بینالمللی در احیای آتی تالابها باقیبماند. چشمانداز کنوانسیون بیان میکند که تالابها در وضعیت نامناسبی قرار دارند. از زمان تصویب چارچوب جدید کنوانسیون تنوعزیستی، اهمیت NBS بیشتر شدهاست. سازمان مللمتحد دهه۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ را بهعنوان دههسازمانملل برای احیای اکوسیستم تعیینکرده و از دولتها میخواهد تا فعالانه اکوسیستمهای مختلف روی زمین را بازسازی و احیا کنند. اکنون زمان آن است که نقش تالابها را بهعنوان یک اقدام متقابل دربرابر بحران آبوهوایی مرور کنیم و NBS را از طریق تالابها در همکاریهای بینالمللی ترویج کنیم.